Morgunblaðið - 25.01.1997, Blaðsíða 4

4 LAUGARDAGUR 25. JANÚAR 1997
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Formlegrar beiðni um framsal er að vænta í næstu viku
Vel undir- !
Hagsmumr barnsms
eru hafðir að leiðarljósi
DÓMSMÁLARÁÐUNEYTIÐ bíður þess nú að
formleg beiðni um framsal Hanes-hjónanna berist
frá Bandarikjunum og segir Stefán Eiríksson að
nokkum tíma taki að ganga frá þeim málum ytra,
en búast megi við að hún berist í lok næstu viku.
Aðspurður um gagnrýni þess efnis að ráðu-
neytið hafi brotið á rétti Hanes-hjónanna með
því að afhenda móðurinni bamið áður en Hæsti-
réttur fjallaði um kæm þeirra, segir Stefán ljóst
að hver svo sem úrskurður Hæstaréttar verði,
breyti hann ekki þeirri staðreynd að móðirin
hafi forræði yfir baminu.
Dómstólaleiðin of tímafrek
„Sjónarmið lögmanns Hanes-hjónanna eiga
fullan rétt á sér, en þessi sjónarmið ráða ekki
ákvörðun ráðuneytisins, heldur hagsmunir barns-
ins fyrst og fremst," segir hann.
Stefán segir ráðuneytið hafa skoðað málið frá
öllum hliðum á fímmtudag og hvað væri rétt að
gera með hliðsjón af hagsmunum barnsins. Með-
al annars hafi sá flötur verið skoðaður að móðir-
in myndi leggja fram kröfu fyrir héraðsdómi um
að fá bamið afhent, á grundvelli ákvæða í aðfara-
lögunum.
„Við ítarlega skoðun kom í ljós að sú leið
væri líklega mjög tímafrek og þá þótti sýnt að
bamið yrði í umsjá íslenskra stjórnvalda jafnvel
vikum saman, meðan málið væri að velkjast í
dómskerfínu. Við höfum gagnrýnt yfirvöld í öðr-
um löndum fyrir hæga málsmeðferð í málum sem
varða böm og því töldum við það hagsmunum
bamsins fyrir bestu að móðirin fengi það í hend-
ur, ekki síst þar sem ótvírætt er að barnið hefði
að endingu farið til Bandaríkjanna.
Niðurstaða okkar var einnig sú að öll gögn
bentu skýlaust til þess að móðirin færi með for-
sjá barnsins. Við afhentum bandarískum yfírvöld-
um því barnið, í samræmi við kröfur þeirra,"
segir Stefán.
Fundur sendiherra og ráðherra
Í alþjóðlegri handtökuskipun á hendur Hanes-
hjónunum sem barst íslenskum yfirvöldum sein-
asta föstudag, var gerð krafa um að barnið væri
tekið í vörslu yfirvalda og það sent til Bahdaríkj-
anna. Sama dag barst dómsmálaráðuneytinu bréf
frá sendiherra Bandaríkjanna hérlendis, um að
hjónunum yrði ekki leyft að fara úr landi og
barnið yrði tekið af þeim.
í fyrradag gekk sendiherrann síðan á fund
dómsmálaráðherra og setti fram skýra ósk um
að barnið yrði afhent móðurinni, að undangengn-
um viðræðum við stjómvöld ytra.
Morgunblaðið/Ásdís
KELLY Helton og dóttir hennar, Zenith, héldu af landi brott í gær, þremur dögum eftir að bamið var tekið frá ömmu sinni og stjúpafa.
búin fyrir
endurfundi
B ARN A VERND ARYFIRV ÖLD í
Kópavogi settu fram ákveðnar kröf-
ur um hvernig staðið væri að afhend-
ingu Zenith Elaine í fyrrakvöld, og
segir Gunnar K. Gunnarsson, for-
stöðumaður fjölskyldudeildar Fé-
lagsmálastofnunar Kópavogs, að
fulltrúar móðurinnar hafi samþykkt
kröfurnar að meginstofni.
Gunnar segir að fá ef nokkur
dæmi séu hérlendis um samsvarandi
mál og því sé erfitt að segja hvort
viðbrögð barnsins hafi verið eðlileg,
þegar fundi þess og móðurinnar var
komið á.
Verið vel sinnt
„Ég get hins vegar fullyrt að
barnið var eins vel undirbúið og
mögulegt var undir þessa endur-
fundi og það er einnig ljóst að barn-
inu hefur greinilega verið vel sinnt
hér á landi,“ segir Gunnar.
Hann segir að stofnunin hafí
metið gögn frá Bandaríkjunum um
aðstæður barnsins í Bandaríkjunum
og á þeim forsendum hafi verið fall-
ist á að barninu yrði skilað tii banda-
rískra yfirvalda.
í úrskurði Héraðsdóms Reykja-
ness á mánudag var Félagsmála-
stofnun Kópavogs falin umsjá barns-
ins, sem þýðir að sögn Gunnars að
barnavemdaryfirvöld verða að
tryggja öryggi barnsins, aðbúnað og
umsjá. Þá ber stofnuninni að tryggja
að barnið sé undirbúið fyrir endur-
fundina með móður.
Settu fram kröfur
„Við verðum að hafa í huga að
barnið hafði ekki verið samvistum
við móður sína í tæpt eitt og hálft
ár og það var undirbúið sálfræði-
lega, auk þess sem við ræddum áður
við móðurina. Við settum fram
ákveðnar kröfum um hvernig staðið
yrði að málum og tókum meðal ann-
ars með í reikninginn að þarna yrðu
staddir sjónvarpsmenn erlendis frá.
Sendiráðið kom með málamiðlun-
artillögu, þar sem fallist var að hluta
til á okkar kröfur, og að hluta til
voru þeir bundnir af samningi móð-
urinnar við sjónvarpsþáttinn banda-
ríska. Við gátum vel sætt okkur við
framkvæmdina sem viðhöfð var á
fímmtudagskvöld," segir Gunnar.
Formlegum afskiptum barna-
verndaryfírvalda hérlendis af málinu
er lokið en ítrekað var fyrir banda-
ríska sendiráðinu og móður barnsins
að fulltrúar Félagsmálastofnunar
Kópavogs væru tilbúnir til að rétta
fram hjálparhönd, verði þess óskað.
!
I
I
Ragnar Tómas Árnason lögmaður telur allt að 20 ára fangelsi bíða Hanes-hjónanna
Telur rétt brotinn
á Hanes-hjónunum
RAGNAR Tómas Ámason, lög-
maður Hanes-hjónanna, kveðst
hafa orðið fyrir miklum vonbrigð-
um með meðhöndlun stjórnvalda á
máli Zenith Elaine Helton og
kveðst þeirrar skoðunar að kæru-
rétturinn sé marklaus, sé bamið
afhent og flutt utan áður en Hæsti-
réttur kveður upp úrskurð sinn. Þá
njóti umbjóðendur hans ekki þess
réttar sem felst í endurskoðun
Hæstaréttar á úrskurði héraðs-
dóms.
Hérlendis er staddur bandarísk-
ur lögmaður sem hefur verið Ha-
nes-hjónunum innan handar og til
ráðgjafar, og segir Ragnar Tómas
hann fullyrða að verði þau fram-
seld og dregin fyrir rétt í Arizona-
fylki, geti þau átt yfir höfði sér
allt að 20 ára fangelsi.
Hugðust ekki
afhenda barnið
„Mér er ætlað með skipun sem
vetjandi af íslenska ríkinu að gæta
hagsmuna skjólstæðinga minna í
hvívetna og horfí nú á þá staðreynd
að ekki er hægt að bjarga hags-
munum þeim sem þeir hafa haft í
fyrirrúmi, vegna þess að búið er
að afhenda bamið og flytja það á
erlenda grundu.
Þegar ég vann að þessari kæm,
var það í trausti þess að barnið
yrði ekki afhent. Ég sendi skeyti í
dómsmálaráðuneytið og lýsti því
yfír fyrir hönd skjólstæðinga minna
að þau myndu leggja fram kæru
og þau teldu að ekki væri hægt
að afhenda barnið fyrr en búið
væri að fjalla um hana fyrir Hæsta-
rétti.
Mér var tjáð að kæran þyrfti að
liggja fyrir snemma fímmtudags-
morguns, ef hægt ætti að verða
við því að barnið yrði ekki afhent.
Þegar ég hafði hins vegar samband
við ráðuneytið á fimmtudagsmorg-
un var mér sagt að staðan væri í
raun og veru breytt frá sjónarhóli
þess, þar sem konan væri komin
með lögmann og að ráðuneytið
myndi ekki afhenda bamið nema
að undangengnum dómsúrskurði,"
segir Ragnar Tómas.
Einkennileg málsmeðferð
í trausti þessa kveðst hann hafa
talið sig hafa meira ráðrúm til að
útbúa ítarlegri kæru, og henni hafi
hann skilað til héraðsdómara um
klukkan 19 á fyrrakvöld, eða um
hálftíma áður en móðirin fékk
barnið í hendur.
„Hefði ég hins vegar haft upplýs-
ingar um að barnið yrði afhent,
hefði ég getað hugsað upp aðrar
leiðir til að tryggja hagsmuni skjól-
stæðinga minna, svo sem að leita
til sýslumanns og fá lögbann á
afhendinguna, fá barnið afhent,
eða annað slíkt. Þegar barnið er
hins vegar komið í lögsögu annars
ríkis fellur allt þetta um sjálft sig.
Okkur finnst þessi málsmeðferð því
mjög einkennileg.
Einnig hefur verið rætt um að
hafa hagsmuni barnsins í fyrirrúmi
og þótt endanleg niðurstaða hefði
orðið sú að barnið væri afhent
bandarískum stjórnvöldum og kyn-
móður, hefði slík ákvörðun þurft
að vera á málefnalegum forsendum
og byggjast á mati á hvort, hvern-
ig og hvenær það væri gert, barns- f
ins vegna.
Ragnar Tómas gagnrýnir einnig v
hvemig staðið var að töku barnsins |
seinasta þriðjudag og kveðst ekki
telja að hagsmunir þess hafí verið
hafðir að leiðarljósi.
„Við verðum að átta okkur á að
barnið hefur dvalist hjá skjólstæð-
ingum mínum frá fæðingu, reyndar
með hléum. í dómsmáli því sem
rekið var um forræðið í Bandaríkj-
unum á sínum tíma, voru allir til-
kvaddir sálfræðingar sammála um |
að í augum bamsins gegndu um- ?■
bjóðendur mínir foreldrahlutverki, |
hvort sem það var talið æskilegt
til frambúðar eða ekki.“
Sjást ekki næstu ár
„Barnið upplifir það hins vegar
að það er sótt af ókunnugu fólki á
bamaheimili og fólkið sem það
hefur litið á sem foreldra sína frá
upphafi, fær ekki að sjá það næstu
árin. Öll tengsl voru skorin skyndi- |
lega án þess að nokkur nauðsyn m
væri fyrir slíku.“ *