Morgunblaðið - 30.01.1997, Page 6

6 FIMMTUDAGUR 30. JANÚAR 1997
MORGUNBLAÐIÐ f-
FRÉTTIR
Morgunblaðið/Golli
SKURINN við Valshamar fylltist af aur og varð Valdimar Ottósson fyrir töluverðu tjóni.
Skaflar í giljum
breyttust í krapa
FLÓÐIN sem féllu á Bildudal á mánudagskvöld voru
krapa- og aurflóð sem komu úr tveimur giljum í
Bíldudalsfjalli, Búðargili og Gilsbakkagili. Mjög svip-
uð flóð féllu úr þessum giljum árið 1959 en þá voru
líkar aðstæður og nú.
Að sögn Kristjáns Jónassonar, yfirmanns snjó-
flóðavarna Veðurstofu íslands, var suðvestanátt ríkj-
andi um helgina og þá skefur gjarnan meiri snjó í
þessi gil en önnur gil á Vestfjörðum. A þriðjudag
kom síðan hláka, 3-4 stiga hiti ogtöluverð rigning.
Við það hefur snjórinn í giljunum blotnað og breyst
í krapa sem féll niður hlíðina um kvöldið.
Kristján sagði aðspurður að enginn sérstakur við-
búnaður hefði verið á vegam Veðurstofunnar vegna
flóðahættu í Bíldudal. Krapaflóð væru einnig tilviljun-
arkenndari en snjóflóð og því erfiðara að sjá þau fyrir.
Rýmingarkort í vinnslu
Ekki liggur enn fyrir rýmingaráætlun fyrir
Bildudal en verið er að vinna að gerð svokallaðra
rýmingarkorta fyrir staðinn. Kristján sagði að þótt
ekki væri vitað til þess að stór snjóflóð hefðu fallið
þar, væri slíkt ekki óhugsandi því stórar skálar
væru efst í giljunum í fjallinu, og þar gæti vel safnast
fyrir mikill snjór.
Aur- og krapaskriður hafa fallið nokkrum sinnum á þorpið á Bíldudal en ekki valdið manntjóni
Stærsta
skríðan féll
árið 1959
AUR- og krapaskriður hafa nokkr-
um sinnum fallið á Bíldudal, þær
stærstu árið 1959. Þessar skriður
hafa aldrei valdið manntjóni svo
vitað sé. Hins vegar hefur eigna-
tjón oft orðið talsvert. Snjóflóð
hafa fallið þar tiltölulega sjaldan
og valdið frekar litlu tjóni, að því
er marka má af heimildum.
Samkvæmt ritinu Skriðuföll og
snjóflóð eru fyrstu heimildir um
skriðuföll á þessum stað Þjóðsögur
Þorsteins Erlingssonar, þar sem
segir frá karli sem bjó í kofa á
Haganesi, andspænis kaupstaðn-
um á Bíldudal. Hann falaði kjöt
af bóndanum á Hóli en fékk ekki
og hafði þá í heitingum. Síðar um
veturinn hljóp skriða yfir fjárhúsið
á Hóli og bóndinn missti þar allt
fé sitt. Talið er að þetta hafi gerst
1797.
Árið 1902, hinn 15. janúar, kom
skriðuhlaup niður úr gili fyrir ofan
Bíldudal og varð þar fyrir nýbyggt
hús sem eyðilagðist. Engan sakaði
en maður sem svaf í
húsinu slapp út.
Þijár aurskriður
féllu á Bíldudal 22.
desember 1931 og ollu
skemmdum á húsum,
túnum og görðum og brutu raf-
veitustólpa. Samkvæmt Morgun-
blaðinu flúði fólk úr húsum sem
skriðan lenti á.
100 metra breið skriða
Stór aur- og vatnsskriða féll úr
Búðargili ofan við Bíldudal 17.
febrúar 1959 að undangenginni
stórfelldri rigningu og asahláku.
Var breidd auröldunnar 80-100
metrar. Skriðan stefndi á spenni-
breytistöð fyrir rafleiðsluna til
Bíldudals en klofnaði og fór meg-
inhluti flóðsins framhjá stöðinni
og sópaði burtu 50-60 metra veg-
arkafla. Flóðið streymdi síðan á
þorpið og fór þar yfir margar
húsalóðir og færði á þær allt að
hnédjúpan aur, mest á svæðinu frá
Kurfubletti til Valhallar utarlega
í þorpinu. Þá flæddi inn í nokkur
hús. Flóðið fór áfram til sjávar og
leirlitaði allan voginn.
Annað áþekkt hlaup kom úr
Gilsbakkagili. Það flæddi yfír nær-
liggjandi tún og inn í íbúðarhúsið
á Sælandi. Talið var augljóst að
skriður hefðu faliið úr hlíðum gilj-
anna og stíflað vatnsrennslið, þar
til vatnsþunginn ruddi öllu fram.
Árið 1968, aðfaranótt 25. ág-
úst, féllu að minnsta kosti 6 aur-
og gijótskriður í Arnarfirði. Tvær
þeirra féllu úr fjallinu ofan Bíldu-
dals. Önnur olli ekki tjóni en hin
fór þvert í gegnum þorpið og olli
miklum landspjöllum. Hún var um
30 metra breið, fór fyrst yfír all-
stórt tún, niður milli tveggja ný-
byggðra einbýlishúsa, þá yfír aðal-
götu bæjarins, framhjá húsinu
Lækjarmóti og niður í fjöru. Skrið-
an þakti tún aur og gijóti og eyði-
lagði girðingar.
Gijótskriða féll úr fjall-
inu ofan Bíldudals í árslok
1971. Þá losnuðu björg í
um 700-800 metra hæð
og eitt þeirra, sem var um
4 tonn að þyngd, valt nið-
ur fjallið á húsið Ás, sem var eitt
af efstu húsunum í þorpinu. Bjarg-
ið endaði upp í rúmi húsráðenda,
sem voru til allrar hamingju stadd-
ir í eldhúsinu. Húsið stórskemmd-
ist. Hin björgin voru ekki eins stór
og ullu ekki spjöllum en eitt þeirra
stöðvaðist á túni skammt frá fjár-
húsum.
Tvær aurskriður féllu á Bíldudal
19. nóvember 1976 og komu báð-
ar úr gili í fjallinu ofan við bæinn.
Fyrri skriðan féll á milli tveggja
húsa en sú seinni, sem var stærri,
fór yfír blómagarð og lóðir og nið-
ur aðalgötuna. Varnargarður sem
hlaðinn var nokkrum árum áður
tók meginhlutann af skriðunum
og fleytti þeim meðfram fjallsrót-
Aldrei orðið
manntjón svo
vitað sé
Morgunblaðið/Helga Jónasdóttir
UMMERKIN eftir krapa- og aurflóðið úr Gilsbakkagili sjást vel á myndinni og hvernig flóðið fór
á milli íbúðarhúsa. Meginhluti þess stöðvaðist við þjóðveginn en það hefði annars valdið meira tjóni.
Bíldudalsfjalli 22. október 1985.
Skriðurnar féllu á varnargarð ofan
Bíldudals en garðurinn náði ekki
nógu langt fram dalinn svo aurflóð
fór út fyrir hann og niður á milli
tveggja húsa, yfír þrjár lóðir við
Dalbraut og síðan niður í sjó.
Engar skemmdir urðu á húsum j
og fólk var ekki í hættu.
Snjóflóð 1969
Eldri heimildir greina ekki frá
snjóflóðum á Bíldudal. Það fyrsta,
sem segir frá í bókinni Snjóflóð
og skriðuföll, féll í mars 1969 á
íbúðarhús í framanverðu þorpinu
og fyllti af snjó. Ung hjón bjuggu
í húsinu og vöknuðu þau ekki fyrr
en snjórinn var kominn að rúmum
þeirra.
Árið 1981, í miklu vatnsveðri
26. janúar, féll snjóflóð úr Búðarg-
ili á aðveitustöð Rafveitunnar og
eyðilagði spenni. Tveimur árum
síðar, einnig í janúar, féll snjóflóð
vatni blandað úr Búðargili og tók
tvö fjárhús með 60 kindum. Einn-
ig féll flóðið á raflínu og braut
staura.
Morgunblaðið/Golli
SNJÓFLÓÐASÉRFRÆÐINGAR frá Veðurstofu íslands skoðuðu
flóðið og upptök þess í gær. Hér er einn þeirra, Jón Gunnar
Egilsson, að mynda afleiðingarnar.
um. Engar skemmdir urðu á hús- uð var úr bænum fyllti tæplega
um en mikið tjón varð á görðum 200 bílhlöss.
og girðingum. Leðjan sem hreins- Margar aurskriður féllu úr