Morgunblaðið - 18.02.1997, Qupperneq 40

40 ÞRIÐJUDAGUR 18. FEBRÚAR 1997
AÐSENDAR GREINAR
MORGUNBLAÐIÐ
Frjálsar
íþróttir - inn-
anhússaðstaða
OKKUR, sem fylgd-
umst með glæsilegu
afmælismóti frjáls-
íþróttadeildar ÍR í
Laugardalshöll nýlega
og höfðum orðið vitni
að því mikla undirbún-
ingsstarfi sem það
hafði kostað félaga
deildarinnar til að svo
vel tókst til sem raun
bar vitni, hlýtur að
undra þann kjark og
áræði sem ftjáls-
íþróttadeildin sýndi við
þær aðstæður sem upp
á er boðið.
Laugardalshöllin
tók miklum stakka-
skiptum og með mikilli vinnu, varð
hún að nokkuð frambærilegri fijáls-
íþróttahöll, en því miður aðeins fyr-
ir þennan stórviðburð.
Einhveijir hafa e.t.v. borið þá von
í brjósti að forráðamenn Reykjavík-
urborgar tækju þá ákvörðun þegar
sjá mátti hve vel hafði tiltekist að
ákveða að sérhæfa höllina sem
frjálsíþróttahús til heiðurs þessu
framtaki og einnig til að þakka
okkar frábæra frjálsíþróttafólki,
sem áþreifanlega sýndi á mótinu
að það stendur sumt vel jafnfætis
Sú frumstæða aðstaða
sem frj álsiþróttafólk
býr við hér á landi, seg-
ir Magnús Jakobsson,
er einnig skert að stór-
um hluta vegna notkun-
ar á húsunum til ann-
arra hluta.
þeim bestu í heiminum, þrátt fyrir
mismun á aðstöðu.
Fordæmi eru hér á landi fyrir
sérhæfðum íþróttahúsum, þar sem
allt er til staðar er varðar viðkom-
andi íþrótt, nægir þar að nefna
tennis, badminton og fimleikahús
auk margra sérhæfðra húsa fyrir
hverskonar innanhússknattleiki.
Forysta ÍR-inga um nýjungar í
fijálsum íþróttum er síður en svo
ný af nálinni, fyrsta kennslubók í
fijálsum íþróttum var gefin út af
ÍR og bar hún nafnið Útiíþróttir,
sem var ekki að undra með aðstæð-
ur eins og þær gerðust á þeim tíma
og þá staðreynd að fijálsíþróttir
voru aðeins iðkaðar úti að sumri
til. Hvort nafn þessarar bókar, Úti-
íþróttir, hafi orðið þess valdandi að
ráðamenn þjóðarinnar, bæði ríkis
og sveitafélaga, hafi ekki séð
ástæðu til þess að skapa hér innan-
hússaðstöðu í fijálsum íþróttum
skal ósagt látið, en staðreyndin er
sú að innanhússaðstaða hér er með
öllu óviðunandi og hefur lítið lag-
ast, ef frá er talin aðstaða í Baldurs-
haga í Laugardal sem tekin var í
notkun 1970 sem var þá stórt
framfaraskref.
Síðan Baldurshagi var tekinn í
notkun hefur nánast ekkert gerst
sem bætt hefur aðstöðuna innan-
húss, þrátt fyrir þá staðreynd að
fijálsar íþróttir verði ekki stundaðar
hér nema ca fimm mánuði á ári
utanhúss.
Hvarvetna í heiminum er innan-
hússaðstaða talin forsenda fram-
fara, t.d. í Bandaríkjunum er hún
talin nauðsyn allt suður til Kaliforn-
íu, á þessu sést hversu mikilvæg
innanhússaðstaða er hér á landi þar
sem um er að ræða sjö mánuði á
ári sem annarri æfingaaðstöðu er
ekki til að dreifa.
Sú frumstæða að-
staða sem fijálsíþrótta-
fólk býr við hér á landi
er einnig skert að stór-
um hluta vegna notk-
unar á húsunum til
annarra hluta, sem
dæmi má nefna að
þijár af fjórum stang-
arstökksæfingum í
Laugardalshöll í des-
ember síðastliðnum
voru felldar niður
vegna annarra atburða
í húsinu.
í þessu sambandi
má nefna viðtal við
hina frábæru fijáls-
iþróttakonu Völu Flosadóttur þar
sem hún segist æfa stangarstökk
allt að fimm sinnum í viku í Sví-
þjóð, varla þarf því nokkurn að
undra þótt við eignumst ekki stóraf-
reksmenn í vandasömum tækni-
grejnum fijálsra íþrótta.
Á undanförnum sjö árum hafa
sveitarfélög á suðvesturhorni lands-
ins lagt metnað sinn i uppbyggingu
fullkomina íþróttavalla og ber að
þakka það framtak sérstaklega, hér
eru nú fímm gerviefnavellir og sá
sjötti í undirbúningi, þessi mikla
uppbygging hefur nú þegar borið
þann árangur að unglingum hefur
stórfjölgað í fijálsum íþróttum þrátt
fýrir þá staðreynd að mjög örðugt
er að veita þeim góða æfingaað-
stöðu þann tíma sem æfa verður
innanhúss.
En það er einmitt vegna þessarar
miklu uppbyggingar íþróttavalla,
sem menn hljóta að undrast skiln-
ings og framkvæmdaleysi þegar
kemur að innanhússaðstöðu, þó
dæmið um aukna þátttöku og bætt-
an árangur gangi hreinlega ekki
upp án hennar.
Samstarf sveitarfélaga hefur oft
sýnt sig í að gefa góða raun í ýmiss
konar uppbyggingu, gleggsta dæm-
ið um íþróttamannvirki er án efa í
Bláfjöllum, það kann þó að vera
hluti af skýringunni að í almennum
skilningi er sú uppbygging utan
hefðbundinnar staðsetningar hvers
sveitarfélags, þar sem örðugt er að
iðka skíðaíþróttina hér niðri í
byggð.
Með þessum skrifum vil ég ein-
dregið hvetja forsvarsmenn þeirra
sveitarfélaga sem af mikilli fram-
sýni hafa ráðist í byggingu þeirra
glæsilegu íþróttamannvirkja sem
risið hafa á undanförnum árum að
sameinast nú um að stytta okkar
frábæra íþróttafólki langa og erfiða
vetur við æfingar í fullkomnu fjöl-
nota íþróttahúsi þar sem allar
íþróttir nytu sömu möguleika til
æfinga og keppni.
Við íþróttahreyfinguna í heild vil
ég segja að henni er nauðsyn að
standa sameinuð i baráttu fyrir
þessu stærsta hagsmunamáli félaga
sinna í nánustu framtíð, sá styrkur
sem hún hefur yfir að ráða samein-
uð ásamt góðum vilja ráðamanna
bæði ríkis og sveitarfélaga hlýtur
að geta þokað þessu nauðsynjamáli
áfram fljótt og örugglega, þannig
að okkar frábæra íþróttafólk njóti
þeirra aðstæðna sem það á sannar-
lega skilið.
ÍR-ingar hafið hugheila þökk fyr-
ir ykkar stóra innlegg sem ég tel
að stórmótið ykkar í Laugardals-
höll hafi verið og er vel til þess
fallið að ýta rösklega af stað um-
ræðu og síðar vonandi framkvæmd-
um við fullkomið fjölnota íþróttahús
hér á höfuðborgarsvæðinu
Höfundur er fyrrverandi
formaður FRI.
Magnús
Jakobsson
Opið bréf til söngmála-
stjóra Þjóðkirkjunnar
VIÐ LESTUR grein-
ar þinnar, sem birtist í
Morgunblaðinu hinn 7.
febrúar sl., vöknuðu hjá
mér ýmsar spurningar
varðandi embætti þitt,
og einnig geri ég mér
alltaf betur grein fyrir
því valdi, sem þú hefur
í krafti þess, og hvernig
þú nýtir þér það og
jafnvel misnotar. Hér á
ég eingöngu við það
sem lýtur að orgelkaup-
um í kirkjur landsins,
t.d. það að einn og sami
danski orgelsmiðurinn
skuli smíða hvert hljóð-
færið af öðru hingað til
lands eftir ábendingar
frá þér. Eru það sóknir, eða emb-
ætti þitt, sem borga undir þig skoð-
unarferðir vítt og breitt um Evrópu,
alltaf með sömu niðurstöðunni? Að
þú skulir leyfa þér að halda því fram
að þú hafir einlægan áhuga á því
að fá einnig innlend orgel í kirkjur
landsins er því ekki trúverðugt.
Nú hef ég sjálfur kynnst orgelum
frá þessu danska fyrirtæki af eigin
raun og get ekki séð, og því síður
heyrt, að þau hafi nokkuð umfram
önnur orgel hér á landi. Meira að
segja get ég upplýst þig um það að
einn mætasti kirkjutónlistarmaður
landsins var eitt sinn beðinn að gefa
álit sitt á orgeli frá þessu fyrirtæki
eftir að hafa leikið á það. Hans orð
voru þau, að ef hann mætti bera það
saman við orgel frá mér af svipaðri
stærð mundi hann gefa mínu hljóð-
færi hærri einkunn.
Ég ætlast ekki til þess að ég fái
að smíða öll orgel í íslenskar kirkj-
ur, bæði kæmist ég ekki yfir það
og eins væri það mjög
einhæft fyrir íslenska
orgelflóru. Það segir
sig hinsvegar sjálft, að
á þeim stað og í því
landi sem orgelsmiður
starfar, hljóta orgel frá
honum að vera áber-
andi. En það er jafn
einhæft að fá orgelin
alltaf frá sama fyrir-
tækinu, þó útlent sé.
Þú nefnir að eftir
skoðun á 25 orgelum
erlendis, og einhvetjum
hér heima, hafir þú og
organisti Kópavogs-
kirkju getað mælt með
orgeli frá P. Bruhn.
Þýðir það að Kópavogs-
kirkja hafí ekki leitað eftir tilboðum
annars staðar frá?
í útvarpsþættinum Samfélagið í
nærmynd hinn 13. nóvember sl. var
varaformaður Kársnessóknar spurð-
ur að því hvort ekki hefði verið leit-
að til íslensks orgelsmiðs um smíði
hljóðfærisins. Svar hans var stutt.
,,JÚ, en hann treysti sér ekki í það.“
Ég hafði tal af varaformanni varð-
andi þessa yfirlýsingu og voru orð
hans þau að þú hefðir talið þetta
of stórt verkefni fyrir mig.
Er ekki eðlilegt að ég svari slíkum
spurningum sjálfur?
Svona til fróðleiks fyrir þig og
aðra, handverkið er það sama hvort
sem orgelið hefur 20 eða 30 raddir
- 2 eða 3 hljómborð. Mig þarf ekki
að undra þótt margar sóknamefndir
sem eru í hugleiðingum um kaup á
orgelum leiti ekki til mín, ef þú af-
greiðir öll mál á þennan hátt. Á til-
tölulega skömmum tíma fékk P.
Bruhn fjögur orgel að smíða til ís-
Ég ætlast ekki til þess
að ég fái að smíða 511
orgel í íslenskar kirkjur,
seffir Björgvin Tómas-
son, bæði kæmist ég
ekki yfír það og eins
væri það mjög einhæft
fyrir íslenska orgelflóru.
lands og var orgel Kópavogskirkju
síðast í röðinni. Þar áður hafði fyrir-
tækið afhent þijú orgel til landsins
frá árinu 1990, eða sjö hljóðfæri á
jafn mörgum árum. Áf þessum sjö
hljóðfærum fékk ég tækifæri til að
bjóða í eitt. Nú bíð ég spenntur eft-
ir því hvert það næsta fer.
Hinn 7. nóvember sl. var orgel
mitt í Þorlákskirkju vígt. Þú gast
ekki verið viðstaddur, þar sem þú
varst að spila við vígslu á P. Bruhn
orgeli á Höfn í Hornafirði. Ég veit
að þú ert allavega tvisvar búinn að
koma að orgeli Þorlákskirkju, en
álit þitt hef ég ekki enn fengið að
heyra, þó liðnir séu tæplega 3 mán-
uðir. Þú hefur reyndar aldrei tjáð
þig um mín orgel í minni viðurvist,
en það hafa aðrir organistar gert,
bæði innlendir og erlendir, og undan-
tekningarlaust verið starfí mínu og
minna manna jákvæðir. Þá hefur það
verið mikill styrkur fyrir mig að
heyra álit orgelsmiða, bæði frá Evr-
ópu og Ameríku.
Þú talar um í grein þinni að söfn-
uðir eigi heimtingu á því að þú og
Ragnar Bjömsson hittist við nokkur
Björgvin
Tómasson
Lífeyrismál ríkis
og sveitarfélaga
ALÞINGI hefur nú
lögfest samkomulag um
lífeyrismál sem fjár-
málaráðunejdið og for-
ustumenn ríkisstarfs-
manna gerðu með sér á
haustdögum. Lögin eru
alveg fráleit að dómi
þess sem þetta ritar.
Málefni starfsfólks
sveitarfélaga eru ófrá-
gengin. En fyrir liggur
álit starfshóps á vegum
Sambands íslenskra
sveitarfélaga.
Lífeyrismálefni ríkis-
starfsmanna eru ekki
endanlega afgreidd þó
að lög hafi verið sett.
Hópar starfsmanna
geta samið um það í kjarasamningi
að greiða iðgjöld í aðra lífeyrissjóði
en Lífeyrissjóð starfsmanna ríkisins
(LSR). Vonandi leysa ríkisstarfs-
menn sig undan lögunum, helst allir.
Stærsta meinsemd lífeyrissjóðs-
laganna er að starfsmenn eru skyld-
aðir til að veija óhóflega stórum
hluta launa sinna til að afla lífeyris.
Nýráðnir starfsmenn ríkisins eiga að
greiða 15,5% launa í lífeyrissjóð, en
almennir launþegar greiða 10%. Líf-
eyrir verður um leið allt of hár miðað
við laun, með öðrum orðum: Laun
verða of lág í hlutfalli við lífeyri. Sé
borið saman við Lífeyrissjóð verslun-
armanna (LV) er afstaðan þannig:
Starfsmaður sem greiðir iðgjald til
hins nýja A-sjóðs ríkisins (A-deild
LSR) frá 25 ára aldri til 68 ára öðl-
ast rétt til 95,4% lífeyris af meðal-
launum á starfsævinni. I LV er sam-
bærilegur lífeyrir 68,1%. Hér er mið-
að við 68 ára lokaaldur sem hefur
reynst meðalaldur ríkisstarfsmanna
þegar þeir hætta störfum.
Spurningin er þá
hvort eðlilegt sé að
skylda ríkisstarfsmenn
til þess að afla sér líf-
eyris sem nemur 95%
launa. Þar er skotið
langt yfir markið.
Hafa verður hugfast
að málið snýst um líf-
eyri sem menn eru
skyldaðir til að afla sér.
Annað mál er að fólk
reynir jafnan að búa í
haginn fyrir sig. Það fer
eftir aðstöðu manna og
viðhorfum í hve miklum
mæli hver og einn gerir
slíkt og í hvaða formi.
Flestir kaupa húsnæði,
aðrir spariskírteini,
hlutabréf eða aðrar eignir. Slíkt er
æskileg sjálfsbjargarviðleitni sem
ekki á að kæfa með of miklum
skyldutryggingum.
Tekjuþörf fólks er almennt miklu
meiri fyrri hluta og fram yfir miðja
starfsævina heldur en eftir að það
kemst á ellilaun. Þá er það að borga
af námsiánum, koma sér upp hús-
næði, ala börn og aðstoða þau til
menntunar og annarra hluta. Auk
þess er kostnaður sem fylgir þvi að
stunda vinnu. Aldraðir fá afslátt af
fasteignagjöldum og ýmissi þjónustu
eða ókeypis aðgang. Mér sýnist alveg
ótvírætt að Iífeyrir LV, 68% meðal-
launa, sé miklu nær lagi, og alls
ekki of lágur.
Aðstoðarmaður fjármálaráðherra,
Steingrímur A. Arason, leggur á það
áherslu í greinum sem birtust hér í
blaðinu, að A-sjóður ríkisins sé ekki
með ríkisábyrgð. Hann rökstyður það
þannig efnislega: Þó að iðgjald ríkis-
ins til sjóðsins eigi að hækka þegar
þörf krefur til þess að koma sjóðnum
Opinberir starfsemenn
þurfa að slíta af sér
ötra, segir Jón Erl-
ingur Þorláksson, og
öðlast sama svigrúm og
aðrir í kjarasamingum.
í jafnvægi, þá er ekki víst að það
muni íþyngja ríkissjóði, því að svig-
rúm til launahækkunar minnkar um
leið. Þama á hann við að hækkuð
iðgjöld muni leiða til Iægri launa
starfsmanna en ella. Hækkuninni
verði þannig velt yfir á starfsmenn.
Þessi skoðun styður það viðhorf sem
hér er gengið út frá að allt iðgjald
til lífeyrissjóðsins sé í raun tekið af
launum starfsfólks. í stað hárra ið-
gjalda mætti eins hækka launin.
Væri það ekki svo ætti sú gagnrýni
verkalýðsforingja fullan rétt á sér
að aðrar stéttir haldi uppi of dýru
lífeyriskerfi ríkisstarfsmanna með
sköttum.
Afstaða forustumanna ríkisstarfs-
manna vekur mesta undrun í þessu
máli öllu. Með samningi þeirra við
fjármálaráðuneytið eru starfsmenn
reyrðir í harðari fjötra en fyrr. Þegar
Alþingi hafði lögfest samnininginn
lýstu þeir yfir sigri í lífeyrismálinu.
Sá grunur hlýtur að vakna að þeir
hafi aðrar hugmyndir en ráðuneytið
um samhengi launa og lífeyrisið-
gjalda. Með öðrum orðum að þeir
hugsi sér að ríkið muni neyðast til
að hækka heildargreiðsluna, þ.e. laun
að viðbættu lífeyrisiðgjaldi, frá því
sem ella væri, ef mikið er tekið í líf-
eyrissjóð, til þess að geta haldið
Jón Erlingfur
Þorláksson