Morgunblaðið - 25.03.1997, Qupperneq 41

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
ÞRIÐJUDAGUR 25. MARZ 1997 41
I
I
I
I
1
I
I
I
I
I
I
þekkti engan. Hún komst til nokk-
urrar heilsu á ný og hélt í vináttu-
böndin. Hún fékk hvíta stafinn og
reyndi að bjarga sér. Sigríður átti
einstakan bróður, Gunnlaug, Önnu
systur og alla hina í fjölskyldunni.
Hennar kæru foreldrar áttu ellina
hjá henni Sigríði.
En sjónin fór alveg. Hún gat
ekki verið ein heima. Hún komst á
Eir. Það var mikið lán fyrir hana.
Hún naut góðrar aðhlynningar. Um
jólin heimsóttum við vinkonumar
hana og drukkum með henni súkk-
ulaði. Hún var málhress og glöð
yfir heimsókninni. Eftir það var
heilsan farin og hún vissi lítið af
okkur.
Nú er hún búin að fá hvíld. Minn-
ingarnar lifa og ylja.
Kærar þakkir fyrir góða sam-
fylgd.
Kristín S. Björnsdóttir.
Okkur langar í nokkrum orðum
að minnast Sigríðar Elísdóttur,
góðrar frænku og vinkonu.
Ég hitti Siggu fyrst þegar ég
heimsótti tengdafólk mitt á Þór-
oddsstöðum í fyrsta sinn. Ég var
svolítið kvíðin þegar ég keyrði norð-
ur, eins og flestir eru sjálfsagt við
þessar aðstæður, auk þess sem
Oddur var búinn að segja mér að
Sigga frænka væri í heimsókn,
þannig að þá hafði ég fleiri til að
kynnast. En ég hefði ekki þurft að
hafa áhyggjur, því þama tók á móti
mér sú besta tengdafjölskylda sem
nokkur getur eignast. Sigga var
dugleg við að segja frá og spyija
um mína hagi, og mikið fannst mér
hún merkileg, þessi granna, grá-
hærða kona, sem vissi svo ótal
margt. Og fljótlega var ég farin að
kalla hana „Siggu frænku“ eins og
þau systkinin og ekki þótti mér síð-
ur vænt um hana.
Sigga eignaðist aldrei sin eigin
böm - en samt átti hún ótalmörg
böm, þvi hún hafði verið kennari
og hafði greinilega náð góðu sam-
bandi við nemendur sína. Oft kom
það fyrir að Sigga fór í bæinn og
hitti þar gamla nemendur, sem
stoppuðu og spjölluðu við hana. Og
hún var alltaf jafnánægð þegar hún
sagði okkur frá því.
Hún sagði stundum frá því þegar
hún hafði staðið með alfræðibók
fyrir framan nemendur sína og spurt
þá hvort þeim fyndist hún vita mik-
ið. Þegar þau játtu því sagði hún
að það væri ekki rétt, hún vissi ekki
mikið. Bókin hins vegar, hún vissi
allt og því skyldu þau vera dugleg
að sækja sína vitneskju þangað.
Meðan Sigga bjó í íbúðinni sinni
í Álftamýri fómm við nokkuð oft
þangað og sátum í eldhúsinu hjá
henni, dmkkum kók og borðuðum
smákökur. Þar var mikið skrafað
og oft glatt á hjalla.
En það var eitt sem hijáði Siggu
og það var að hún var nánast orðin
blind. Mikið skelfing hlýtur það að
vera erfitt fyrir eldra fólk að missa
sjónina, þegar svo mikil dægrastytt-
ing felst í lestri, handavinnu o.þ.h.
Sigga var þó svo heppin að það kom
maður til hennar einu sinni í viku
og las fyrir hana og það þótti henni
ómetanlegt.
Þegar við Oddur giftum okkur
kom hún til mín og spurði hvort hún
mætti aðeins skoða kjólinn minn.
Svo þreifaði hún á satíni, perlum
og pallíettum og komst að því að
ég væri ógurlega fín.
Svo fór að hún gat ekki búið leng-
ur ein í Álftamýrinni og fluttist þá
á vistheimilið Eir í Grafarvoginum.
Þannig vildi til að við vomm að
kaupa okkar fyrstu íbúð um sama
leyti og því fengum við heilmikið
af innbúi hennar. Þegar ungt fólk
er að koma sér þaki yfír höfuðið,
er ómetanlegt að fá alla þessa hluti
að gjöf, og óvíst er að okkur hefði
gengið þetta svona vel án hennar
aðstoðar. Kunnum við henni miklar
þakkir fyrir.
Elsku Sigga mín, við vonum að
þú hafir það gott á nýjum stað og
að Guð hafi verið svo góður að
gefa þér sjónina aftur. Við þökkum
þér kærlega fyrir allar samveru-
stundimar.
Guðlaug og Oddur.
ANNA
LARSSON
+ Dr. Anna Lars-
son fæddist í
Örebro í Svíþjóð 22.
júlí 1922. Hún lést
í Uppsölum 7. mars
síðastliðinn. For-
eldrar hennar voru
Arvid Larsson, lög-
fræðingur, og Sissa
Larsson hjúkrunar-
kona.
Eftirlifandi eig-
inmaður Önnu er
Börje Tjader pró-
fessor. Þau eignuð-
ust tvö börn, Cissi
lækni, eiginmaður
hennar er Göran Lilienborg
tannlæknir, þau eiga fjögur
börn, og Sten tónlistarmann,
eiginkona hans er Helena Tjad-
er. Öll eru þau búsett j Uppsöl-
um.
Anna lauk stúdentsprófi frá
Menntaskólanum í
Örebro 1940, fil.
mag. prófi frá Upp-
salaháskóla árið
1946 og doktors-
prófi frá sama há-
skóla 1971. Hún var
sænskur lektor við
Háskóla Islands
1953-1956. Síðan var
hún m.a. mennta-
skólakennari í Upp-
sölum og að afloknu
doktorsprófi lektor
við háskólana í
Örebro og Uppsöl-
um. Anna lét af
störfum fyrir aldurs sakir 1986
og hafði þá um sinn gegnt lekt-
orsstarfi við Stofnun í norræn-
nm málum við Uppsalaháskóla.
Útförin fer fram frá Þrenn-
ingarkirkjunni í Uppsölum
þriðjudaginn 25. mars.
í júnímánuði 1949 var haldið
myndarlegt norrænt stúdentamót á
íslandi. þátttakendur vom um 80
frá Finnlandi, Svíþjóð, Danmörku,
Noregi og Færeyjum, og fjöldi ís-
lenskra háskólaborgara slóst í hóp-
inn. Háskólastofnanir voru heim-
sóttar og hlýtt á fyrirlestra og ferð-
ast að Gullfossi og Geysi og til Þing-
valla. Meðal sænsku fulltrúanna var
ung stúlka, tiltölulega nýútskrifuð
úr norrænudeild Uppsalaháskóia,
Anna Larsson. Þetta var fyrsta
heimsókn hennar til íslands sem
skartaði sínu fegursta og það varð,
eins og hún sagði síðar, ást við
fyrstu sýn. Sú ást var vissulega
endurgoldin enda var hér engin
hversdagsmanneskja á ferð. Anna
var skarpgreind, kát og fjörmikil,
gædd ríkri kímnigáfu og í þessari
stuttu heimsókn tengdust vináttu-
bönd sem aldrei rofnuðu. Nokkru
síðar gerðist hún sendikennari við
Háskóla Islands og gegndi því starfi
í þijú ár.
Skömmu eftir heimkomuna gift-
ist Anna Böije Tjáder prófessor og
stóð heimili þeirra í Uppsölum alla
tíð, jafnvel meðan bæði stunduðu
vinnu víðs fjarri, Böije í Lundi og
Anna í Örebro. Á þetta heimili var
gott að koma og gestrisnin í fyrir-
rúmi og ótaldir þeir Islendingar sem
þar hafa gist og setið veglegar veisl-
ur eða heimsótt þau á sumarstöðv-
arnar, æskuheimili Böije í Gamleby.
ísiandsferðir þeirra voru líka marg-
ar; síðast komu þau á fornsagna-
þingið á Akureyri 1994 og notuðu
tækifærið og ferðuðust víðar um
landið.
Anna Larsson var ævinlega
tryggur vinur Íslands. Meðan hún
veitti móðurmálsnáminu við Örebro-
háskóla forstöðu var ófrávíkjanleg
regla að bjóða íslenska lektomum
þangað einu sinni á ári til að láta
nemendurna sjá íslending og hlusta
á íslensku. Þetta urðu okkur öllum
mjög eftirminnilegar heimsóknir en
kostaði háskóiann ofurlítil útgjöld
og var snarlega aflagt þegar Anna
lét af störfum og fluttist til Upp-
sala. Við norrænudeild Uppsalahá-
skóla hefur lengi verið lögð talsverð
rækt við ísland og íslensk fræði og
Anna iét þar ekki sitt eftir liggja
hvorki fyrr né síðar.
Þad orð fer gjarnan af frændum
okkar Svíum að þeir séu hátíðlegir
og formfastir. Anna Larsson var
glæsilegur fulltrúi hins besta í
sænskri menningu, en þessi ímynd
var henni víðs ijarri. Kannski var
það þess vegna sem margir íslend-
ingar héldu ad hún væri íslensk,
enda var hún einstaklega vel mælt
á íslensku þannig að ekki vottaði
fyrir erlendum hreim. „Hvað hefur
þú búið lengi í Svíþjóð?" spurði ein
landa okkar þegar hún hitti hana í
fyrsta sinn.
Við fjölskyldan flytjum Böije og
öðmm aðstandendum einlægar
samúðarkveðjur og ég veit að ég
tala einnig fyrir munn fjölmargra
annarra sem hafa notið vináttu
þeirra á umliðnum ámm.
Þorleifur Hauksson.
Vetrarkvöld í Uppsölum árið 1991.
Það stirndi af hvítum snjónum í
myrkrinu. í fjarska rann Fyrisáin
hljóðlega gegnum bæinn, þar sem
Hrólfur kraki söri gullinu forðum á
Fýrisvöllu, eins og Snorri segir frá
í Heimskringlu sinni. Rauðleitir tum-
ar dómkirkjunnar teygðu sig upp í
stjörnubjartan himininn. Við sátum
í hlýjunni heima hjá Gun Widmark
og létum fara vel um okkur. Blár
dúkur á borðum, dauf birta frá ker-
taljósum. Veggir stofunnar þaktir
bókum frá gólfí til lofts. Tilefni
kvöldverðarins var heimsókn sviss-
neska málfræðingsins Oskars
Bandle til Uppsala. Anna Larsson
sat á við hliðina á Oskari og ræddi
við hann. Ég lagði við hlustir og
mér til mikillar undmnar töluðu þau
saman á íslensku. Nokkmm dögum
áður hafði Oskar flutt vinum sínum
frumort ljóð á sænsku! Það var ein-
kennileg tilfínning að heyra þessa
tvo útlendinga tala saman á móður-
máli mínu og er mér ógleymanlegt.
Anna var sjálfri sér lík, brosmild
og ræðin, hún var ljós yfirlitum,
lágvaxin og einstaklega lífleg. Hún
var andstæða manns síns, Böije
Tjáder, sem var hávaxinn, teinréttur
og alvarlegur. Og fáorður. En þau
unnu bæði norrænum fræðum og
höfðu gert þau að ævistarfi sínu.
Anna hafði verið lektor í sænsku
við Háskóla íslands á 6. áratugnum,
á eftir Gun Widmark. Síðar lauk
Anna doktorsprófi við Uppsalahá-
skóla og var verkefni hennar útgáfa
á elstu jarðabókum klaustursins í
Vadstena. Hún hafði m.a. kennt við
norrænudeild Uppsalaháskóla.
Ég hafði eitt sinn verið námsmað-
ur í Uppsölum en var nú komin
aftur til að gegna stöðu lektors í
íslensku við Háskólann. Fyrirrenn-
ari minn, Þorleifur Hauksson, gekk
með mér um hús heimspekideildar
og kynnti mig fyrir verðandi sam-
starfsfólki norrænudeildarinnar og
benti mér m.a. á pósthólf, með nöfn-
um allra starfsmanna. Þarna sá ég
fyrst nafn Önnu Larsson, hún var
komin á eftirlaun en hafði aðstöðu
áfram á deildinni. „Þú átt eftir að
kynnast henni áður en lagt um líð-
ur,“ sagði Þorleifur og reyndist
sannspár. Anna tók mér opnum
örmum, opnaði hús sitt fyrir mér
og fjölskyldu minni. Það nægði að
vera íslenskur lektor: Þeir höfðu
allir verið vinir hennar og hún fylgd-
ist nákvæmlega með þeim eftir að
þeir fóru frá Uppsölum. Davíð Erl-
ingsson, einn þessara manna, dvald-
ist þarna um skeið samtímis mér
ásamt Jóhönnu Bogadóttur lista-
manni, en Anna útvegaði henni
vinnuaðstöðu, ef ég man rétt. Síðar
átti Jóhanna eftir að halda mál-
verkasýnigu í Gávle. Ekkert var
Önnu og Böije eðlilegra en að fara
langa leið um miðjan vetur til að
vera við opnun sýningarinnar. Ég á
mynd frá þessum atburði þar sem
Anna situr brosandi fyrir miðju með
Böije á aðra hönd og Jóhönnu á
hina. Fyrir aftan þau er málverk
eftir Jóhönnu, stórt, einkennilegt og
með sprengikraft. Óg upp í hugann
koma ummæli norska lektorsins,
Olaugar Rekdal, þegar ég spurði
hana eitt sinn hvenær ég ætti að
fara heim af mannfagnaði. „Farðu
um leið og Anna,“ sagði Olaug, „þá
ertu viss um að missa ekki af neinu."
Um vorið bauð Anna okkur Gunn-
ari að dveljast í sumarhúsi þeirra
hjóna í Gamleby, skammt frá Vest-
ervik í Suður-Svíþjóð. Þetta reyndist
vera æskuheimili Böije, tvílyft hús
í stórum garði. þarna áttum við
yndislega daga í sól og sumaryl.
Við Anna áttum margt saman
að sælda. Hún var ákaflega félags-
lynd. Hún kenndi m.a. hópi aldraðra
sem vildi fræðast um íslensk mál-
efni. Stundum hjálpaði ég henni að
fínna efni og eitt sinn hitti ég hóp-
inn og talaði um Gunnlaðarsögu
eftir Svövu Jakobsdóttur, en bókin
hafði komið út á sænsku og fjallar
um goðsögulegt efni að hluta til.
Anna var raunverulegur femínisti,
það fann ég oft. Eitt dæmi þess var
að hún hélt nafni sínu við giftingu.
Það er ekki venja í Svíþjóð. Anna
hafði einnig mikinn áhuga á verkum
íslenskra kvenrithöfunda. Þegar
bókin Meðan nóttin líður eftir Fríðu
Á. Sigurðardóttur hlaut bókmennta-
verðlaun Norðurlandaráðs las Anna
hana. Hún hafði yndi af að lesa ís-
lensku. Fyrir síðustu jól bað hún,
sárveik en óbuguð, um síðustu bók
Fríðu á íslensku.
Eitt sinn undirbjuggum við þijár
„ásynjumar“, Anna, Gun Widmark
og ég, skemmtun í íslenskum anda í
norrænudeildinni og kölluðum Skottís
í Valhöll. Undirbúningurinn var hinn
ánægjulegasti, glatt á hjalla og mikið
hlegið. Heimir Pálsson, fyirum lektor
í íslensku, var leynigestur kvöldins,
en hann og Guðbjörg kona hans komu
með hangikjöt að heiman. Meðal
skemmtiatriða var spumingakeppni
þar sem höfuðáhersla var lögð á þekk-
ingu á Vafþrúðnismálum, en efni
hennar er að vemlegu leyti hið sama
og í Völuspá. En framsetning efnisins
bendir til þess að fróðleikskeppni
hafí verið iðkuð sem íþrótt á Norður-
löndum. Það var Anna sem stjómaði
þessari keppni og hún var í essinu
sínu.
Ég tók eftir því að Anna og Böije
vora iðin við að sækja ráðstefnur,
fundi og önnur mannamót. Ánægju-
leg var ráðstefna sem við sóttum í
Gautaborg í miðaldafræðum undir
styrkri stjóm Lars Lönnroth og
Kristins Jóhannessonar. Og svo var
farið í ferðalag og skoðaðar miðalda-
kirkjur, fomar grafír og rúnasteinar.
Oft bar góða gesti að garði í
Uppsölum. Þá kallaði Anna til mann-
fagnaðar á fallegu heimili þeirra
Böije á Jumkilsgatan 9. Þar rúmaði
borðstofuborðið marga, og stofuna
prýddu hvít, klassísk húsgögn. Á
sérstöku borði lágu nýútkomnar
bækur og tímarit. Þessi boð vora
mörg, skemmtileg og yndisleg. Þess-
ir gestir vora flestir í fræðunum,
norrænufræðingar. Stundum komu
vinir frá íslandi, eins og Jónas Krist-
jánsson og Sigríður kona hans, en
Jónas var gerður að heiðursdoktor
við Uppsalaháskóla. Þarna hitti ég
líka Peter Foote oftar en einu sinni.
Peter hafði kynnst svo mörgum ís-
lendingum um ævina að hann sagði
alltaf „heima“ eða „heima á Is-
landi“. Það þótti mér skemmtilegt.
Yfír Önnu var æskuþokki og
æskuþróttur þótt hún væri komin
nálægt sjötugu. Hún var hraust og
hreyfingar hennar eins og ungrar
konu. í henni bjó lífsþorsti og gleði
hennar og hlátur smitaði út frá sér.
„Ég hef aldrei orðið almennilega
fullorðin," sagði hún eitt sinn við
mig glettnislega, og ég held að það
hafí leynst sannleikskom í þeim
ummælum.
Þá er lífsbók Önnu Larsson lokið,
fyrr en ætla mátti. En minningin um
hana mun lifa í hugum okkar, vina
hennar. Við Gunnar sendum Böije
og bömum þeirra Önnu okkar dýpstu
samúðarkveðjur á þessum útfarar-
degi.
Það er vetrardagur í Uppsölum. í
fjarska rennur Fyrisáin hljóðlega
gegnum bæinn, þar sem Hrólfur
kraki söri gullinu forðum. Klukkna-
hljómurinn frá Þrenningarkirkju
teygir sig upp í himininn. Við sitjum
í hlýjunni.
Gerður Steinþórsdóttir.
Honse
bouillon
Fiske
bouillon
Svinc
f. 3 kodkraft
0kse
kodkraft
Bouillon
til Pasta
Gronsags
bouillon
Lamb
STOCK CUBES
Klar bouillon
Alltaf uppi á
teningnum!
-kemur
með góða
bragðið!
v.is/u hj vqoa