Morgunblaðið - 03.04.1997, Qupperneq 33

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 3. APRÍL 1997 33
GUÐRUNINGIBJORG
FINNBOGADÓTTIR
+ Guðrún Ingi-
björg Finnboga-
dóttir var fædd í
Reykjavík 8. októ-
ber 1914. Hún lést á
Sjúkrahúsi Reykja-
víkur 25. mars síð-
astliðinn. Foreldrar
hennar voru Finn-
bogi Jensson, f.
15.2. 1877 í Arnard-
al við Isafjarðar-
djúp, og Rannveig
Jónsdóttir, f. á
Skarði á Snæfjalla-
strönd 24. des. 1877.
Foreldrar Finnboga
voru Jens Jónsson, einnig f. í
Arnardal, og Sólborg Sigurðar-
dóttir, f. á Siglunesi á Barða-
strönd. Forfeður Finnboga
bjuggu mann fram af manni í
Amardal. Foreldrar Rannveig-
ar voru Jón Þórðarson úr Djúpi
og Jökulfjörðum og Viktoría
Egilsdóttir bónda á Skarði Þor-
grímssonar er þar bjuggu.
Gunna frænka var innfæddur
Reykvíkingur, fædd á Lindargötu
lc (seinna llc), steinbæ sem blasti
við þegar komið var niður Smiðju-
stíginn. Þarna átti fjölskyldan heima
í tvo áratugi. Finnbogi afi hafði
misst móður sína Sólborgu fjögurra
ára gamall. Hún dó af bamsförum
þegar hún fæddi tvíburana Sigríði
og Sólborgu (sem urðu mæður og
væntanlega formæður frægra söng-
kvenna). Afí ólst upp á strangtrúuðu
og siðvöndu heimili afa síns, Jóns
Halldórssonar, til fullorðinsára.
Um aldamót fer að losna um
fólk og tækniframfarir erlendis ná
hingað og umbylting íslensks þjóð-
félags hefst.
Afi og amma flytja fyrst í Hnífs-
dal þar sem þau bjuggu í nokkur
ár og þeim fæddust fimm börn í
viðbót.
Systkini Guðrúnar
sem náðu fullorðins-
aldri voru Guðjón
skipstjóri og Viktor
sjómaður. 011 systk-
inin eru nú látin.
Guðrún giftist
1938 Hallgrími
Scheving Hall-
grímssyni. Dóttir
þeirra er Rannveig
Anna, f. 1938. Hún
er gift Sævari
Gunnarssyni frá 01-
afsfirði, formanni
Sjómannasam-
bandsins. Guðrún
og Hallgrímur skildu. Hún gift-
ist Rósmundi Runólfssyni húsa-
smíðameistara 1951, ættuðum
úr Breiðdal. Kjördóttir þeirra
er Ágústa innanhúsarkitekt, f.
1957. Barnabörnin eru sex og
barnabarnabörn tvö.
Útförin fer fram frá Foss-
vogskirkju í dag og hefst at-
höfnin klukkan 15.
Af nýfengnu frelsi varð meira
en afi réð við og eftir miklar raun-
ir er reynt að tína saman fjölskyld-
una aftur og nú í Reykjavík. Arið
1913 kemur amma með elsta soninn
Guðjón og yngstu dótturina Ágústu
suður (Viktor kom seinna). Tveir
synir höfðu dáið fyrir vestan og
elsta systirin Elísabet varð einnig
eftir fyrir vestan, alvarlega geðveik.
Á Lindargötu lc fengu þau leigt
hálft loftið á móti annarri fjöl-
skyldu. Eldunarplássið (eldhús
stendur ekki undir nafni) var sam-
eiginlegt. Það var smáskot á milli
herbergjanna, beint þegar komið
var upp úr loftsgatinu, þar var elda-
vélin til vinstri. Þar var rennandi
vatn og vaskur. Smáborð við hægri
vegg og stóll. Herbergið var innaf
eldhúsinu til hægri með glugga út
að Smiðjustígnum. Þarna voru rúm-
MINNINGAR
in og fátt annað um húsgögn. Lind-
argatan var vel í sveit sett. Stutt
niður að höfn fyrir sjómennina.
Stutt á rúntinn í Austurstræti.
Þrátt fyrir allt voru Lindargötu-
árin góður tími í minningunni.
Gunna ólst upp við eins gott atlæti
og hægt var að veita. Það var eng-
inn skortur á Lindargötunni. Afi
var togarasjómaður á þessum árum,
hafði einnig verið á enskum ogjafn-
vel spænskum togurum. En hann
missti oft góð skipspláss út af
drykkjuskap. Einnig var Guðjón
bróðir hennar farinn að leggja
heimilinu til, náði skipstjórnarrétt-
indum úr Stýrimannaskólanum árið
1922. Þetta var afrek, sögulegt
afrek. Því enginn af hans forfeðrum
hafði áður komist gegnum skóla svo
vitað sé. (Kannski má finna presta
í móðurætt, langt fram). Þarna á
Lindargötunni bjó margt gott fólk.
Þaðan komu vinkonur sem héldu
tryggð við Gunnu æ síðan. Lindar-
gatan gat að vísu ekki talist neitt
menningarheimili. Þar eyddu menn
ekki tíma sínum í bóklestur eða
hljóðfæraleik. Þar var mikili erill,
fólk að koma eða fara. En 1933
verða þau að fara af Lindargöt-
unni. Næsti áratugur verður erfið-
ur. Kreppan er að skella á með
atvinnuleysi. Þau lenda í húsnæðis-
hraki. Fyrsti viðkomustaður af
mörgum var í hússkrifli í Öskjuhlíð
sem hélt hvorki vindum né vatni
(sagið úr einangruninni fauk fram
á gólf í óveðrum). Næst Rauðarár-
stígurinn. Þar dynur áfallið versta
yfir, ógnin sem allir óttuðust.
Gunna greindist með berkla, send
á Vífilsstaði. Þessi Vífilsstaðaferð
var fyrsta dvöl af þremur. Níu
mánuðir í þetta skipti. Ef hún hafði
lifað í vernduðu umhverfi fram að
þessu var henni núna hrint harka-
lega út í óvæginn veruleika. Hælið
var harður skóli en skóli þó. Hún
sýndi í þessum veikindum og síðan
hörku og seiglu sem fólk hélt hún
ætti ekki til.
Árið 1938fæðistRannveigAnna,
dóttir þeirra Hallgríms, langt fyrir
tímann og það var undrunarefni að
þær skyldu báðar lifa. En Gunna
sveif milli heims og helju vikum
saman. Þarna var amma Rannveig
sem tók að sér barnið sem kom
heim á Njálsgötuna vafið í bómull
af Landspítalanum. Amma og
Gunna fylgdust að meðan báðar
lifðu. Um tíma virtist rofa dálítið
til. Fjölskyldan fær inni í mann-
sæmandi húsnæði á Holtsgötu 9.
Atvinna og peningar koma með
stríðinu. En það var of gott til að
endast. Þá var eina úrræðið eftir
og það versta: Camp Knox. Þar var
botninum náð. Þar skildu leiðir
Gunnu og Hallgríms Schevings end-
anlega.
Nú komu nýir tímar. Gunna
kynntist ungum húsasmíðanema,
Rósmundi Runólfssyni, og þau gift-
ust 1951. Hann reisti sjálfur húsið
þar sem þau hafa búið síðan og
verið athvarf og samkomustaður
stórfjölskyldunnar, Melgerði 18.
Guðrún Finnbogadóttir hafði
enga skólamenntun sem orð var á
gerandi. En hún talaði ágætt mal,
var hnyttin í tilsvörum og gat verið
meinfyndin. Hún var mjög orðvör
og vandlát að virðingu sinni. Af
hennar vörum komu ekki málvillur
né ambögur. Henni var alla tíð
mjög annt um útlit sitt og klæða-
burð. Við höldum því fram að það
hafi hún erft úr föðurættinni því
hún var mjög lík föðurfólki sínu,
nema um eitt: hún var vita laglaus,
það var amma líka og dóttirin Rann-
veig, þrír ættliðir! Afinn Jens Jóns-
son var forsöngvari í ísafjarðar-
kirkju í yfir 30 ár.
Síðastliðin 40 ár var daglegt
símasamband við Melgerðið. Þar
fengum við fréttir um stórt og
smátt sem gerðist í stórfjöiskyld-
unni, leyndarmál sem ekki máttu
fara lengra og ómerkilegri fréttir.
Nú er á það lokað. Síðustu árin
hafa verið henni erfið. Við kveðjum
hér með frænku okkar með söknuði.
Ása og Sigríður Guðjónsdætur.
Mig langar til að minnast með
nokkrum orðum tengdamóður
minnar Guðrúnar, eða Gunnu eins
og hún var alltaf kölluð. Kynni
okkar hófust fyrir þtjátíu og fjór-
um árum, og hefur aldrei borið
skugga á vináttu okkar allan þenn-
an tíma. Það er margs að minnast
þegar litið er til baka og dettur
mér fyrst í hug takmarkalaus
áhugi Gunnu á velferð afkomenda
sinna, hvort sem það var í skóla,
íþróttum eða við vinnu. Fjölskylda
mín ferðaðist mikið með Gunnu og
Rósa, farið var í útilegur og landið
skoðað, seinni árin leigðum við
okkur sumarhús saman og voru
þar oft saman tveir og stundum
þrír ættliðir. Við fórum tvisvar
saman til sólarlanda fyrir tuttugu
árum, og síðasta utanlandsferðin
sem við fórum saman var til Þýska-
lands, þar sem við leigðum okkur
sumarhús og bíl í þtjár vikur, við
ferðuðumst nokkuð um Þýskaland,
Frakkland og Lúxemborg og ég
veit að að Gunna hafði mikla
ánægju af þessari ferð. Á hveiju
ári frá því að fjölskylda okkar flutti
til Grindavíkur, fyrir rúmum tutt-
ugu árum, hafa Gunna og Rósi
heimsótt okkur á sjómannadaginn,
og það brást ekki á síðasta ári.
Þau komu í heimsókn til sjómann-
anna sinna í Grindavík, eins og þau
sögðu gjarnan, þrátt fyrir að
Gunna ætti mjög erfitt með að
ferðast vegna veikinda sinna. Þetta
var jafnframt hennar síðasta ferð
til okkar. Fyrir allar þessar sam-
verustundir vil ég þakka nú þegar
leiðir skilja um sinn.
Síðastliðin tvö ár voru Gunnu
afar erfíð, heilsunni hrakaði stöð-
ugt, en í þeim erfiðleikum stóð eig-
inmaðurinn sem klettur við hlið
hennar, dætur hennar, ömmu- og
langömmubörn voru henni einnig
mikils virði í erfíðleikum hennar.
Starfsfólk Sjúkrahúss Reykjavíkur
á Landakoti veitti henni frábæra
umönnun meðan hún dvaldi þar,
og vil ég fyrir hönd aðstandenda
þakka það sérstaklega.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
(V. Briem.)
Sævar Gunnarsson.
+ Stefán Hall-
dórsson fædd-
ist í Sandvík í
Norðfjarðarhreppi
9. júní 1903. Hann
lést á St. Fransis-
kusspítala í Stykk-
ishólmi 25. mars
síðastliðinn. For-
eldrar hans voru
hjónin Elísabet
Brynjólfsdóttir, f.
1866, d. 1947, og
Halldór Halldórs-
son skáld og beykir
sem oftast var
kenndur við Hafn-
arnes við Fáskrúðsfjörð, f.
1866, d. 1924. Systkini hans
voru: Guðlaug, f. 1892, d. 1984,
Ólafur, f. 1898, d. 1981, Jó-
hann, f. 1895, d. 1919, Sigríð-
ur, f. 1899, d. 1939, og Snorri,
f. 1901, d. 1958.
Stefán kvæntist 1926 Ástríði
Þorgeirsóttur, f. 1908, en hún
lést 1929 á 21. aldursári. Þau
eignuðust einn son, Halldór
Brynjólf, 1927. Halldór kvænt-
ist 1949 Hallgerði Pálsdóttur,
f. 1927. Börn þeirra eru: Páll,
Afí okkar, Stefán Halldórsson, fv.
sjómaður, vitavörður og verkamað-
ur, er látinn 93 ára að aldri. Stefán
var Austfirðingur að ætt og ólst upp
í Hafnarnesi við Fáskrúðsfjörð þar
sem hann bjó í 21 ár. Eins og títt
var um börn og unglinga upp úr
aldamótum var hann settur til vinnu
um leið og kraftar leyfðu. Fyrst
hjálpaði hann til við verkun aflans
en fljótlega hóf hann sjóróðra með
eldri bræðr-um sínum á bát sem
faðir þeirra átti. Sjómennska var
f. 1950, Ásta, f.
1955, Elín Ýrr, f.
1958, og Ólöf Eir,
f. 1969. Fyrir átti
Halldór einn son,
Ólaf, f. 1947.
Árið 1933 kvænt-
ist Stefán öðru sinni
Gyðríði Jónsdóttur,
f. 1901, d. 1976.
Gyða, eins og hún
var jafnan kölluð,
átti eina dóttur fyr-
ir, Jónu Kristins-
dóttur, f. 1923. Jóna
giftist Pétri Jó-
hannssyni, f. 1917.
Börn þeirra eru Sigríður, f.
1945, og Unnur, f. 1954.
Þau Stefán og Gyða áttu ekki
börn saman, en ólu upp fóstur-
son, Magnús Jónsson, skipa-
smið, f. 1949. Hann er giftur
Sigr-íði Gísladóttur, f. 1957.
Börn þeirra eru: Guðrún, f.
1989, og Jón, f. 1991. Fyrir átti
Sigríður eina dóttur, Laufeyju
Guðmundsdóttur, f. 1984.
Útför Stefáns fer fram frá
Stykkishólmskirkju í dag og
hefst athöfnin klukkan 14.
síðan aðalstarf afa. Liðlega tvítugur
flutti hann til Vestmannaeyja með
ungri konu sinni, Ástríði Þorgeirs-
dóttur. Snöggur endir var bundinn
á hjónaband þeirra þegar Ástríður
lést úr berklum eftir aðeins þriggja
ára hjúskap. Þau eignuðust einn
son, Halldór, og var hann á þriðja
ári þegar móðir hans lést. Afi stóð
þá uppi einn með föður okkar ungan
að aldri. Móðir hans, Elísabet, sem
þá var orðin ekkja, og Ólafur, bróð-
ir hans, tóku þá drenginn að sér og
ólu hann upp. Ólafur, eða Óli frændi
eins og við systkinin kölluðum hann,
gekk pabba í föður stað og rækti
þær skyldur sem því fylgdu bæði
af ástúð og samviskusemi.
Árið 1932 giftist afi öðru sinni,
Gyðríði Jónsdóttur. Hún átti eina
dóttur, Jónu Kristinsdóttur, og gekk
afi henni í föður stað. Einnig tóku
þau hjónin í fóstur Magnús Jónsson.
Afí og Gyða bjuggu fyrst í Reykja-
vík þaðan sem hann stundaði sjóinn.
Árið 1940 fluttust þau vestur til
Breiðaijarðar þar sem afi gerðist vita-
vörður. Um árabil sá hann um vitana
í Höskuldsey, Elliðaey og Bíldsey.
Þegar afí hætti vitavörslu fluttu þau
Gyða í Stykkishólm og hann fór aft-
ur til sjós og stundaði sjómennsku í
mörg ár. Síðar vann hann við fisk-
vinnslu og önnur tilfallandi störf í
landi. Enn urðu þáttaskil í lífí hans
þegar Gyða lést árið 1975 eftir meira
en 40 ára farsælt hjónaband. Afí ólst
upp við kröpp kjör og mótaði það lífs-
skoðanir hans. Hann var alla tíð rót-
tækur og fylgdi þeim að málum sem
af mestri einurð börðust fyrir bættum
kjörum vinnandi fólks.
Afi var mikill sögumaður og það
var mikil skemmtun að láta hann
segja sér sögur. Einnig fékkst hann
nokkuð við að rita frásagnir og birt-
ist hluti af því í sunnudagsblaði Þjóð-
viljans. Hann var sérlega handlaginn,
listaskrifari, teiknaði vel og smíðaði
m.a. 'oátalíkön.
Afí ferðaðist mikið bæði utan
lands og innan og heimsótti m.a.
flest lönd Evrópu, sjálfum sér til
heilsubótar og sáluhjálpar eins og
hann sagði. Honum þótti illt að halda
kyrru fyrir og var á ferðinni væri
þess nokkur kostur allt fram á ní-
ræðisaldur. Eftir að Gyða dó bjó afi
fyrst með Magnúsi, fóstursyni sín-
um. Síðan fór hann á elliheimilið í
Stykkishólmi. Siðustu árin átti hann
við mikla vanheilsu að stríða og lá
þá á St. Fransiskusspítala. Bæði
starfsfólk elliheimilisins og spítalans
önnuðust hann af mikilli natni. Einn-
ig sáu Magnús, fóstursonur hans,
STEFAN
HALLDÓRSSON
og Sigríður Pétursdóttir, dótturdótt-
ir Gyðu, til með honum síðustu árin
og gerðu honum lífíð auðveldara. í
dag kveðjum við systkinin afa okkar
með söknuði, en eigum og geymum
hlýja minningu um hann.
Páll, Ásta, Elín og Ólöf.
Þarna kemur blessaður Hergils-
eyjarbóndinn! sagði afi stundarhátt
og ég leit vandræðalega í kringum
mig í bíósalnum. Afi var ekki mikið
fyrir bíóferðir, en ég dró hann með
mér á myndina um Gísla Súrsson,
Útlagann. Þetta varð vinafagnaður;
afi þekkti hveija persónu jafnharðan
og hún birtist á tjaldinu og kom
með ýmsar athugasemdir — eða
heilsaði persónunum eins og gömlum
kunningjum. Enda kunni hann Gísla
sögu eins og aðrar fornsögur og
talaði um persónurnar eins og sam-
tímamenn eða kunningja. Eg var
reyndar vanur þessu sama viðhorfi
hjá bændum í sveitinni þar sem ég
ólst upp, en nú er það fólk sem leit
á sögupersónur fornsagnanna sem
kunningja sína að hverfa og annars
konar fólk með önnur lífsviðhorf
hefur tekið við.
Eitt það eftirminnilegasta við
Stefán afa var frásagnargáfa hans.
Hann var náttúrutalent á sagnasvið-
inu. Hann gat endalaust sagt sögur
úr eigin lífshlaupi, sem urðu í munni
hans að ævintýri. Eflaust hefur afi
kunnað að færa í stílinn — án þess
verða frásagnir af raunverulegum
atburðum flatar og skýrslukenndar.
Stefán afí lifði erfiða umbrotatíma
og kaus ekki auðveldasta hlutskipt-
ið. Auðæfi hans voru vinnueljan ein
og yfírleitt þurfti hann að sækja
vinnu til kapitalistanna sem hann
leit á sem sína erkifjendur. Hann
var róttækur og með sterka réttlæt-
iskennd. Sannfæringu sína seldi
hann aldrei og það kostaði hann
stundum í peningum og veraldar-
gengi.
Ekki var afí trúaður maður og
lítið álit hafði hann á fulltrúum hins
geistlega valds. Á því var þó ein
undantekning. Hann talaði ætíð um
nunnurnar í Stykkishólmi með virð-
ingu og mat áræði þeirra og dugnað
og ekki síst þann menningariega
anda sem þær geisiuðu út frá sér.
Hann sagði mér ýmislegt af verkum
þeirra; til dæmis þegar spítalinn í
Stykkishólmi var byggður óku þær
sjálfar steypu í börum og prentverk-
ið þeirra þjónaði mikilvægu hlutverki
sem seint verður fullþakkað.
Afi var ferðaglaður og fór í utan-
landsferðir á seinni árum meðan
hann hafði heilsu til. Úr ferðum
þessum kom hann hlaðinn andlegum
og veraldlegum gjöfum; frásögnum
af framandi löndum og þjóðum og
hlutum sem hann taldi einkennandi
fyrir þær þjóðir sem hann hafði
heimsótt.
Stefán afi upplifði mikla breyt-
ingatíma í sögu okkar — allt frá því
járnaldarstigi sem þjóðin hafði verið
á um hundruð ára og gegnum síð-
búna tæknibyltingu, geimöld og upp-
lýsingaöld. Líkt og að hafa búið á
nokkrum ólíkum plánetum. Nú er
hann allur og eftir situr minning um
lífsglaðan og orkuríkan mann sem
bar höfuðið hátt og kiknaði ekki
undan lífsþunganum. Lífsmottó hans
var líkt og segir í eftirfarandi hend-
ingu úr kvæði eftir Sigfús Daðason:
Mannshöfuðið er nokkuð þungt en
samt skulum við standa uppréttir.
Ólafur Halldórsson.
Erfídrykkjur
HÓTEL
REYKJAVÍK
Sigtúni 38
Upplýsingar í síma 568 9000