Morgunblaðið - 23.05.1997, Blaðsíða 16

16 FÖSTUDAGUR 23. MAÍ 1997
MORGUNBLAÐIÐ
H
LAIMDIÐ
Nýr meirihlnti og kosningabandalag þriggja framboðslista á Fáskrúðsfírði
Mótvægi við ægi-
vald Framsóknar
Nýtt meiríhlutasamstarf á Fáskrúðsfírði,
„hræðslubandalagið“, var tekið upp til að
hamla á móti ægivaldi framsóknarmanna í
atvinnulífí og stjómun sveitarfélagsins.
Framboðin mynda kosningabandalag fyrir
næstu kosningar til að reyna að koma í veg
fyrir að Framsóknarflokkurinn nái meiri-
hluta. Helgi Bjamason kynnti sér málið.
LARS Gunnarsson forystu-
maður framsóknarmanna.
FRAMSOKNARFLOKKURINN
hefur stjómað hreppsmálum á Fá-
skrúðsfirði í áratugi, fyrir utan örfá
ár sem Alþýðubandalag og Sjálf-
stæðisflokkur höfðu meirihluta. Síð-
ustu árin hafa framsóknarmenn
myndað meirihluta til skiptis með
Alþýðubandalagi og Sjálfstæðis-
flokki en á þessu kjörtímabili hafa
allir flokkarnir þrír verið í meiri-
hluta. Samtök óháðra, sem er óháð
framboð undir forystu Alþýðu-
flokksmannsins Eiríks Stefánsson-
ar, formanns Verkalýðs- og sjó-
mannafélags Fáskrúðsfjarðar, hefur
ávallt verið í minnihluta.
Ofríki framsóknarmanna
Sú þróun sem leiddi til kosninga-
bandalags og slita á meirihlutasam-
starfi hófst á fundi hjá Samtökum
óháðra í lok desember en þá var
ákveðið að óska eftir viðræðum við
Alþýðubandalag og Sjálfstæðisflokk
um sameiginlegt framboð við næstu
hreppsnefndarkosningar. „Hér hef-
ur verið gífurleg fólksfækkun. Það
fækkaði um 8% á síðasta ári og um
16% á síðasta áratug. Það er aðal-
lega fólk sem stutt hefur þessa þrjá
lista sem hefur farið en framsóknar-
fólkið ekki. Við sáum að ef boðið
yrði fram með óbreyttum hætti
myndi Framsóknarflokkurinn ná
hreinum meirihluta,“ segir Eiríkur
um ástæðu þess að óskað var eftir
viðræðum við hina flokkana. Sem
dæmi um þetta nefnir hann að sex
frambjóðendur af þeim 14 sem skip-
uðu lista óháðra við síðustu kosning-
ar hafi þegar flutt í burtu, fimm
af lista Alþýðubandalags, fímm af
lista Sjálfstæðisflokks en enginn af
lista Framsóknarflokksins.
Hann rekur þessa þróun til ægi-
valds Kaupfélags Fáskrúðsfirðinga
yfir atvinnulífínu á staðnum. Kaup-
félagið er langstærsta fyrirtækið,
er með verslun, þjónustu, útgerð og
fiskvinnslu. Þá er það stærsti hlut-
hafinn í Loðnuvinnslunni hf. og
stjómar sami maðurinn, Gísli Jóna-
tansson kaupfélagsstjóri, öllum
þessum rekstri. „Kaupfélagið ræður
öllu atvinnulífínu og þar eru fram-
sóknarmenn í öllum --------------
stjórnunarstöðum og
passa upp á að enginn
komist þar að nema hann
sé með réttan lit á flokks-
skírteininu. Einokun er
aldrei til góðs. Hvað á sá starfsmað-
ur að gera sem lendir upp á kant
við stjómanda kaupfélagsins? Hann
á fárra kosta völ og flytur úr bæn-
um,“ segir Eiríkur.
Alþýðubandalag og Sjálfstæðis-
flokkur ákváðu að taka áskomn
Samtaka óháðra og lauk viðræðun-
um með jákvæðri niðurstöðu og
samþykktu öll framboðin að bjóða
fram sameiginiegan lista í hrepps-
nefndarkosningunum að ári. „Það
náðist málefnaleg samstaða um öll
þau mál sem fjallað var um og þar
bar atvinnumálin auðvitað hæst,“
segir Albert Kemp, fulltrúi Sjálf-
stæðisflokks og oddviti Búðahrepps.
Nýju valdhafamir eru ekkert að
Ieyna því að samstarfi þeirra er
ætlað að mynda mótvægi gegn valdi
kaupfélagsins og framsóknar-
manna. „Framsóknarmenn sýna
visst ofríki. Það er til dæmis talið
betra að menn séu réttu megin í
gólitíkinni þegar ráðið er í störf.
Ég tel að það ætti að heyra sög-
unni til að menn þori ekki að tjá
skoðanir sínar af hræðslu við að
verða settir niður í vinnu og fá skila-
boð úr höfuðstöðvum fýrirtækisins
um að hafa hægt um sig,“ segir
Albert.
Magnús Stefánsson, fulltrúi Al-
þýðubandalagsins, segir að allt of
mikil tenging sé milli kaupfélagsins
og framsóknarmanna og það sé
slæmt fyrir kaupfélagið og byggð-
arlagið. „Það gengur illa að dylja
þessi tengsl. Við alþýðubandalags-
menn viljum veg kaupfélagsins sem
mestan og dettur ekki í hug að
leggja stein í götu þess en við viljum
að kaupfélagið sé fyrirtæki allra
íbúanna," segir Magnús.
Meirihlutasamstarfi slitið
Á seinni stigum viðræðna um
sameiginlegt framboð kom upp sú
hugmynd að rétt væri að Alþýðu-
bandalag og Sjálfstæðisflokkur slitu
meirihlutasamstarfí við Framsókn-
arflokk og flokkamir tækju strax
við völdum. Varð það niðurstaðan
og var nýr meirihluti myndaður í
síðustu viku. Albert Kemp var kos-
inn oddviti út kjörtímabilið, Magnús
Stefánsson varaoddviti og Eiríkur
Stefánsson formaður hreppsráðs.
Ekki vora allir á eitt sáttir um
slit á meirihlutasamstarfinu enda
ber mönnum saman um að það hafi
gengið ágætlega og lítill skoðanaá-
greiningur komið upp. Menn nefna
þó skiptar skoðanir um sölu hluta-
bréfa hreppsins í Loðnuvinnslunni.
Björgvin Baldursson, hreppsnefnd-
armaður Alþýðubandalagsins, var
mótfallinn því að slíta meirihluta-
samstarfinu en ákvað að standa
--------- ekki í vegi fyrir því að
Framsóknar- vilji meirihluta flokks-
menn sýna manna hans næði fram
visst ofríki
að ganga og sagði af sér
störfum í hreppsnefnd.
““„Ég ákvað að víkja til að
félagar mínir hefðu fijálsar hendur
við að framkvæma þetta,“ segir
hann. Við tók Magnús Stefánsson.
„Við töldum óeðlilegt að halda
áfram að vinna með framsóknar-
mönnum eftir að við höfðum ákveð-
ið að ganga til samstarfs við hina
flokkana, það hefði verið óheiðarlegt
bæði gagnvart okkar fólki og fram-
sóknarmönnum," segir Magnús.
„Auðvitað er mönnum misboðið
þegar samstarfsmenn ganga á bak
orða sinna. En lýðræðið er svona
þó það sé skondið að fulltrúi minnsta
framboðsins sé oddviti hálft kjör-
tímabilið," segir Lars Gunnarsson,
efsti maður á lista Framsóknar-
flokksins. Albert Kemp var oddviti
þriðja ár kjörtímabilsins en sam-
kvæmt samkomulagi fyrri meiri-
hluta átti Lars að taka við nú. Lars
segir að úr því hinir flokkamir hafí
verið búnir að mynda kosninga-
bandalag hafí verið eðlilegt að þeir
slitu samstarfinu, hann hefði til
dæmis aldrei viljað starfa sem odd-
viti við þær kringumstæður. „Við
ætlum að veita nýja meirihlutanum
málefnalega en harða andstöðu
þetta síðasta ár kjörtímabilsins,“
segir hann.
Viya annað sterkt fyrirtæki
Nýi meirihlutinn hefur gert mál-
efnaskrá sem fulltrúar hans hyggjast
framkvæma á því ári sem er til loka
kjörtímabilsins og á því næsta ef
þeir fá umboð kjósenda til að stjóma
áfram. Atvinnumálin era efst á blaði.
Forystumenn meirihlutans benda á
að kvóti staðarins hafí minnkað um
63% frá því kvótalögin voru sett á
og kaupfélagið geri nú út eitt skip
í stað þriggja. Þeir benda á fólksflótt-
ann. Á síðasta ári fækkaði um 54 á
Fáskrúðsfírði og íbúatalin fór niður
undir 650 sem er svipaður fjöldi og
var á staðnum fyrir 30 áram.
„Við ætlum að snúa þessari þróun
við og tryggja að fólk fái að njóta
sannmælis," segir Albert Kemp.
„Það er stefna okkar að vinna að
því að hér verði annar stór atvinnu-
veitandi við hliðina á kaupfélaginu.
Þessu er ekki stefnt gegn kaupfélag-
inu heldur til að efla atvinnu og
byggð á Fáskrúðsfírði," segir Magn-
ús Stefánsson. Þremenningarnir
segja að reynt verði að laða að sterkt
atvinnufyrirtæki, helst fyrirtæki sem
hefði kvóta og skip. Þeir segja að
hreppsfélagið hafí ekki bolmagn til
að láta mikið fé af hendi rakna til
að stuðla að slíku. Hreppurinn á þó
kost á að kaupa Ióð sem liggur að
sjó, þar sem gömul söltunarhús,
Hilmishús, era, og segja þeir mögu-
legt að bjóða hana fram. Einnig segja
þeir að það komi fyllilega til greina
að nýta hlut Búðahrepps í Loðnu-
vinnslunni hf. með einhveijum hætti
til að styðja nýjan atvinnurekstur.
„Við viljum standa við bakið á
hveijum þeim sem vill setja hér upp
nýjan atvinnurekstur og þar er
kaupfélagið ekki undanskilið. En
samskiptin verða þá að breytast,
ekki þýðir fyrir kaupfélagið að vera
með endalausar kröfur á hendur
sveitarfélaginu,“ segir Albert. Þeir
félagar líta til norðlensku fyrirtækj-
anna sem hafa komið sér upp að-
stöðu á Austfjörðum, UA á Vopna-
fírði, Skagstrendings á Seyðisfirði,
Samheija á Eskifirði og KEA á
Stöðvarfírði. Hafa hreppsnefndar-
menn rætt óformlega við einhver
stórfyrirtæki, meðal annars KEA
og Granda hf. Staðan á Fáskrúðs-
Morgunblaðið/Helgi Bjamason
FORYSTUMENN nýja meirihlutans við Ráðhúsið á Fáskrúðs-
firði, f.v. Magnús Stefánsson, Albert Kemp og Eiríkur Stefánsson.
firði er hins vegar ólík því sem ann-
ars staðar er algengast, kaupfélagið
er lokað fyrirtæki svo ekki er hægt
fyrir önnur fyrirtæki að kaupa hlut
í því til að innsigla samstarf. Þau
fyrirtæki sem rætt hefur verið við
hafa ekki á dagskránni að byggja
upp frá grunni atvinnurekstur í öðr-
um landshlutum.
Lars Gunnarsson segir að það sé
í sjálfu sér ekki æskilegt að mestall-
ur atvinnurekstur sé á einni hendi.
Þetta hafí hins vegar þróast svona
á Fáskrúðsfírði eins og víðar. „Þetta
er að gerast í sjávarútveginum.
Fyrirtækin sameinast eða taka upp
samvinnu. Hér eigum við fyrirtæki
sem lengi hefur verið sterkt og hef-
ur verið að efla sig meðal annars
með stofnun Loðnuvinnslunnar hf.
Það er ekki kaupfélaginu að kenna
að önnur sjávarútvegsfyrirtæki hafa
farið á hausinn. Ákveðin röskun
hefur orðið vegna þess en sem betur
fer er fólk farið að flytja hingað
aftur og það er bjart framundan á
Fáskrúðsfírði," segir hann.
Meiri þörf á iðnaði
Lars Gunnarsson segir að fram-
sóknarmenn séu ekki hlynntir því
að selja hlutabréfin i' Loðnuvinnsl-
unni til að setja í annað sjávarút-
vegsfyrirtæki. „Við viljum frekar
að þessir peningar verði nýttir til
að þjóna fólkinu, til að stækka skól-
ann, koma upp æskulýðsheimili,
klára íþróttahúsið eða uppbyggingu
gatna. Svo gæti verið gott að eiga
þennan eignarhlut sem
varasjóð,“ segir hann.
Lars er jafnframt for-
maður stjómar Kaupfé-
lags Fáskrúðsfírðinga
síðan í vor. Hann segir
að kaupfélagið sé að skapa 30-40
ný störf í síldarflökun, söltun og
frystingu og þurfi greinilega farand-
verkafólk til að anna auknum um-
svifum. Hann segir enga þörf á að
byggja upp annað sjávarútvegsfyr-
irtæki við hliðina á kaupfélaginu.
„Atvinnulífíð hér er of einhæft og
við erum hlynntir því að hér verði
komið upp öðram iðnaði. Hér er til
dæmis komið útibú frá Netagerð
Ingólfs og það er mjög jákvætt,“
segir Lars.
Magnús Stefánsson segir að
vissulega sé það rétt að nær ekkert
atvinnuleysi sé nú á Fáskrúðsfírði.
„En við sættum okkur ekki við þá
fólksfækkun sem orðið hefur og vilj-
um að fólki fari að fjölga aftur. Það
gerist ekki nema með nýjum at-
vinnufyrirtækjum," segir hann.
Olíkar persónur
Lars telur ekki að flokkarnir þrír
nái markmiðum sínum í næstu kosn-
ingum. „Þetta hjálpar frekar fram-
sóknarmönnum til að ná hreinum
meirihluta en hitt enda tel ég að
fylgi Framsóknarflokksins byggist
á því fólki sem býður sig fram en
ekki kaupfélaginu. Forystumenn
hinna framboðanna era ólíkir, þeir
geta kannski unnið saman í eitt ár
en aldrei til lengdar. Kjósendur
þurfa að hugsa sig vel um áður en
þeir greiða þessu framboði atkvæði
sitt,“ segir hann.
Þremenningarnir gera sér grein
fyrir efasemdum sumra um að þeir
geti unnið saman. Þeir segjast hafa
náð vel saman og era þess fullvissir
að samstarfíð muni ganga vel. Þeir
ætla að nota árið sem eftir er af
þessu kjörtímabili til að sanna það
að þeim takist að vinna vel saman,
„tilkeyra" samstarfið. Magnús Stef-
ánsson segir að mikill einhugur sé
hjá því fólki sem undirbúið hefur
samstarf framboðanna. „Menn eru
sammála um að leggja sig alla fram
í vinnu til þess að þetta megi tak-
ast. Við ætlum að undirbúa mál vel
fyrir fundi. Auðvitað verða mála-
miðlanir en við ætlum
okkur að ná saman um
málefnin innbyrðis og
helst líka við framsóknar-
menn og koma einhuga
fram,“ segir hann.
Forystumenn nýja meirihlutans
segja að fólk geti ekki búist við
róttækum breytingum í stjórnun
sveitarfélagsins þar sem búið sé að
samþykkja fjárhagsáætlun en það
verði vart við áherslubreytingar.
Einn þeirra segir til dæmis að sam-
skiptum kaupfélagsins og sveitarfé-
lagsins verði komið í eðlilegra horf.
Tekið verði málefnalega á erindum
kaupfélagsins en skrúfað fynr
sjálfsafgreiðslu félagsins nú, þegar
það hefði ekki sömu aðstöðu til
hagsmunagæslu.
Meiriþörfá
nýjum iðnfyr-
irtækjum
i
Í
i
i
(
i
i
k
i
i
i
i
ji
<
<
t
í
i
<
U
!<
<
i
i (
<