Morgunblaðið - 23.05.1997, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
FÖSTUDAGUR 23. MAÍ1997 23
HASSAN II, konungur Marokkó,
er með yfírveguðum og markvissum
hætti að búa ríkisarfann, hinn 34
ára gamla Sidi Mohamed, undir að
taka við stjórn konungdæmisins.
Þetta kom glögglega í ljós í fjög-
urra daga opinberri heimsókn ríkis-
arfans til Spánar nú í vikunni. Sidi
Mohamed hlaut konunglegar viðtök-
ur og átti samtöl við helstu ráða-
menn Spánar um samskipti ríkj-
anna. Ýmsir spá því að Hassan II
hyggist senn draga sig í hlé en aðr-
ir sem sérfróðir eru um málefni
Marokkó draga í efa að konungur
geti hugsað sér að setjast í helgan
stein; valdagræðgin og einræðis-
hyggjan hafí ávallt verið sterkustu
þættirnir í persónugerð hans.
Sidi Mohamed hefur áður komið
fram sem fulltrúi konungdæmisins
erlendis en hann hefur aldrei áður
hlotið viðlíka viðtökur. Ferð hans
til Spánar var sýnilega vandlega
undirbúin sem konungleg heimsókn.
Ríkisarfinn hitti að máli Jóhann
Karl Spánarkonung, ræddi sam-
skipti Marokkó og Spánar á fundi
með Jose Maria Aznar forsætisráð-
herra og skiptist á skoðunum við
Abel Matutes utanríkisráðherra um
þróun Evrópusambandsins (ESB)
og samvinnu aðildarríkja þess og
Marokkó.
Viðræður við Polisario
Rúm tvö ár eru nú liðin frá því
að Hassan II fól syni sínum að flytja
ræðu á allsheijarþingi Sameinuðu
þjóðanna og vakti þessi ákvörðun
konungs þá verulega athygli. Frá
þessum tíma hefur Sidi Mohamed
verið á ströngu „ríkisarfa-nám-
skeiði“ og hefur faðir hans falið
honum sífellt erfiðari verkefni.
í september í fyrra átti hann við-
ræður við fulltrúa Polisario-hreyf-
ingarinnar í Tanger í Marokkó
ásamt innanríkisráðherra landsins,
Dris Basri. Polisario-hreyfíngin hef-
ur í um 20 ár barist fyrir sjálfstæðu
ríki Sahrawi-þjóðarinnar á land-
svæði því sem áður nefndist
Spænska-Sahara en tilheyrir nú
Marokkó. Barátta hreyfingarinnar
hefur gert Hassan II lífið leitt auk
þess sem kröfur Sahrawi-þjóðarinn-
ar njóta víða stuðnings enda hafa
tugir ríkja viðurkennt sjálfstæði rík-
is hennar.
Þessi för Sidi Mohameds á fund
andstæðinganna heppnaðist vel.
Honum hafði verið falið að bjóða
Polisario-hreyfingunni ákveðna
sjálfsstjórn gegn því að fallið yrði
frá öllum kröfum um myndun sjálf-
stæðs ríkis. Frekari fundir voru
undirbúnir og drög lögð að einum
slíkum með sjálfum konungnum.
Snurða hljóp á þráðinn og enn er
beðið eftir því að fulltrúar hreyfing-
arinnar og Hassan konungur setjist
við samningaborðið. Þetta reyndist
hins vegar prýðileg æfing fyrir ríkis-
arfann og nýtti hann vel tækifærið
til að koma fram sem raunverulegur
valdsmaður.
Lýðræðið lofað
Þremur mánuðum síðar birtist
Sidi Mohamed skyndilega á sam-
kundu sem Sósíalistaflokkur Mar-
okkó hafði boðað til. Samskipti sós-
íalista og konungs hafa löngum
verið stirð og var viðvera ríkisarfans
á fundi þessum túlkuð á þann veg
að Hassan II vildi leita sátta.
Þessi túlkun reyndist rétt því í
janúar í ár hélt ríkisarfinn ræðu á
þingi flokksins sem bar yfirskriftina
„Lýðræðisþróun í heiminum". Sidi
Mohamed lýsti sig þar eindreginn
lýðræðissinna og hvatti viðstadda
til að taka fullan þátt í stjórnkerfis-
breytingum þeim sem boðaðar hafa
verið í Marokkó og fela m.a. í sér
að þing verður stofnað. Margir ef-
ast hins vegar um raunverulega lýð-
ræðisást konungsfjölskyldunnar og
hafa bent á að „þing" hafi löngum
verið starfrækt í einræðisríkjum.
Dæmd til samstarfs
Heimsókn ríkisarfans til Spánar
er hins vegar trúlega erfiðasta verk-
efni sem honum hefur verið falið í
nafni konungdæmisins. Spenna ein-
kennir jafnan samkipti þessara
tveggja nágrannaríkja, Spánar og
Marokkó, sem dæmd eru til að eiga
samstarf á fjölmörgum sviðum þótt
Þorlákshöfn
Hveragerði
Hveradalir
ÚTIVISTÁI
'mm
Ríkisarfi Marokkó
búinn undir hásætið
Heimsókn Sidi
Mohameds, hins 34 ára
gamla sonar konungs
Marokkó til Spánar þyk-
ir til marks um að Hass-
an II vilji herða á undir-
búningi ríkisarfans.
Ásgeir Sverrisson,
fréttaritari Morg-
unblaðsins á Spáni, segir
frá heimsókn ríkisarfans
og vangaveltum um að
faðir hans hafi í hyggju
að draga sig í hlé.
þjóðfélagsgerðin öll og ríkjandi við-
horf séu svo ólík. Spánveijum er
mjög í mun að stöðugleiki ríki í
Marokkó og hafa á stundum þurft
að sýna mikla þolinmæði og umtals-
verða fórnarlund í þeim tilgangi.
Spánveijar ráða enn yfír tveimur
borgum í Marokkó og umferðin
milli ríkjanna sem er mikil og stöð-
ug er hindrunarlítil. Stór hluti þeirra
eiturlyfja sem fara á markað í Evr-
ópu kemur frá Marokkó og er þeim
smyglað um Spán. Smygl á flótta-
fólki frá Afríku til Evrópu er vax-
andi atvinnugrein í Marokkó og
hefur kallað fram nokkra spennu í
samskiptum ríkjanna. Spánveijar
kvarta undan því að landamæraeft-
irlit sé mjög slakt í Marokkó og
mútuþægni landlæg. Stjórnvöld í
Marokkó séu ágætlega sátt við að
varpa vandanum á herðar Spánveija
enda sé flóttamanna- og eiturlyfja-
straumurinn aðeins í aðra áttina.
Samskiptin við ESB
Margir Spánveijar eru lítt hrifnir
af samskiptum ráðamanna við kon-
ungsfjölskylduna í Marokkó. Hass-
an konungur sé réttnefndur einræð-
isherra sem engan skilning hafí á
leikreglum lýðræðisins og hafí engin
áform uppi um að innleiða slíka
stjórnarhætti þótt hann telji það
þjóna hagsmunum sínum að brejfta
eilítið ímynd konungdæmisins með
því að ýta hinum 34 ára gamla ríkis-
arfa fram í sviðsljósið. Margir Spán-
veijar furða sig á að spænskir ráða-
menn geti ekki átt samskipti við
einræðisstjórn Fidels Castro á Kúbu,
sem þeir eru sögulega tengdir, á
meðan sjálfsagt sé að leita eftir
samstarfi við Hassan II. Almennt
má segja að Hassan II konungur
Marokkó sé fremur neðarlega á vin-
sældarlista Spánveija.
Samskipti Evrópusambandsins
og Marokkó hafa ekki orðið til þess
að auka vinsældir konungs. Mörgum
Spánvetjum þykir með algjörum
ólíkindum hversu hagstæðum samn-
ingum Marokkó hefur náð við ESB.
Þetta á ekki síst við um Suður-Spán
þar sem menn fullyrða án þess að
hika að samningar Marokkó og ESB
hafi lagt sjávarútveg í þessum hluta
landsins í rúst. Þykja spænskir ráða-
menn víða hafa sýnt hróplega lin-
kind í þessum efnum og röksemdir
í þá veru að það þjóni beinlínis lang-
tímahagsmunum Spánveija að
stuðla að stöðugleika og hagvexti í
Marokkó eru léttvægar fundnar í
röðum atvinnulausra fiskimanna.
Spánverjar beðnir
um stuðning
Aukið samstarf við ESB er sýni-
lega enn efst á stefnuskrá konungs.
(Raunar sótti hann eitt sinn um
aðild Marokkó að því sem þá nefnd-
ist Evrópubandalagið eftir að hann

Digital Press
JOSE Maria Aznar, forsætisráðherra Spánar (t.v.), heilsar Sidi
Mohamed, ríkisarfa Marokkó, við komu hans til Spánar á dögunum.
hafði sagt ríki sitt úr Einingarsam-
tökum Afríkjuríkja vegna stuðnings
aðildarríkja þess við sjálfstæðiskröf-
ur Polisario-hreyfíngarinnar). Þessi
áhersla kom glögglega fram í skál-
arræðu þeirri sem Sidi Mohamed
flutti er hann snæddi morgunverð
með Filippusi, ríkisarfa Spánar, á
miðvikudag. Hvatti hann Spánveija
til að beijast gegn því innan ESB
að bandalagið lokaði þriðju ríki úti
með tollamúrum. Sagði hann að
saman ættu Spánveijar og Marok-
kóbúar að vinna að því að aukinn
sveigjanleiki ríkti innan sambands-
ins á sviði landbúnaðar og fisk-
veiða. Óhætt er að fullyrða að ein-
hveijum hefur svelgst á kampavín-
inu þegar þessi orð féllu.
Út úr skugganum?
Er breytinga að vænta í Marokkó
og hefur Hassan II í hyggju að fela
syni sínum stjórn ríkisins? Sögu-
sagnir og vangaveltur í þessa veru
eru jafnan á kreiki í Marokkó. Hins
vegar telja ýmsir sig sjá teikn á
lofti um að Hassan konungur hafi
ekki í huga að verða ellidauður í
embætti. Oft er vísað til ummæla
konungs í viðtali við franskan blaða-
mann, Eric Laurent, árið 1993. Þar
gaf konungur ótvírætt í skyn að
hann hefði í hyggju að færa völdin
í hendur syni sínum og þar kann
að vera komin skýringin á því að
sífellt ber nú meira á Sidi Mo-
hamed: „Hvað þetta embætti varðar
er betra að sá sem næstur kemur
standi ekki of lengi í skugganum."
♦♦ SEÚLAGERÐIN ÆGIR ,
CONGUDAÚUR 97
LÉTT (TVEÚGJA TÍMA) GÖNGUFERÐ, HVERADALIR-MEITtLLINN FYRIR ALLA
FJÖLSKYLDUNAÁ SUNNUDAGINN KEMUR.25. MAl'- LAGT AF STAÐ FRÁ BRAGGA VIÐ
SKÍÐASKÁLANN í HVERADÖLUM KL. 12:00. ÞÁTTTAKA ÓKEYPIS - GRILL OG
ISVALADRYKKIR. LEIÐSÖGUMADUR VERÐUR ARl TRAUSTI GUÐMUNDSSON.
I
i
I
i
mt
I
i
i
■a
I
i
/ 1
Meitillinn 5 / *
, Þrengslin ■
CjONGULEIÐ
Braggmn
Reykjavík j
’
i
Knstnitökuhraun
ARI TRAUSTl VERÐUR IVERSLUN
r OKKAR FOSTUDACINN 23. MAI f
KL 15:30-18:30 TILAD CEFA GÖNCUFÖRUM 1
GÓÐ RAOOC UPPIÝSIMCAR. STARKFÓtK í
m
. .

LACErOIN MEP Wh óFltwft A
ÚTlVI JTARFATNAPIU. - 24. MAÍ.

•••
■J ,ví .

X tyjasi
ÍS
200