Morgunblaðið - 23.05.1997, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 23. MAÍ 1997 39
SJÓNMENNTAVETTVANGUR
KRÝNINGARBRÉFIÐ frá fundinum í Kalmar dagsett 17. júní 1397.
Tegund: 46432
Litur: Hvítur
Stærðir: 36-41
Verð áður:
Verð nú: 2.495,-
Ath. Sérlega þœgilegir m/góðu innleggi
Cpóstsendum samdægurs j
\oppskórinn
I v/lngólfstorg • v/Veltusund • S. 552 1212
\
bandalags Evrópu, sem hefur orsak-
að þau ófyrirséðu viðbrögð, að
helstu aðildarlöndin keppast við að
rækta sérkenni sín og menningu.
Söfn um listir og þjóðhætti rísa upp
sem aldrei áður og þau sem fyrir
eru auka við húsakost sinn. Miklar
hræringar sem vita inn á við eiga
sér stað á öllum sviðum menntunar,
því þjóðimar gera sér ljósa grein
fyrir að þessir þættir koma helst í
veg fyrir að þær verði undir, jafn-
vel dagi uppi, innan bandalagsins.
Verði nokkurs konar risavaxin út-
gáfa af Eurovision, og þeim hrá-
skinnaleik sem á sér stað bak við
tjöldin, á öllum sviðum.
Hér er ekki á ferð neinn undir-
lægjuháttur við danskt vald né áróð-
ur fyrir né gegn Efnahagsbandalag-
inu, einungis hlutlæg samantekt í
ljósi staðreynda er síuðust inn í heil-
akimu rýnisins við skoðun heimilda
og sýningarinnar. Getum litið þakk-
látum augum til Kalmarsambands-
ins, þess frelsis sem það veitti okkur
og var merkjanlegt á flestum sviðum.
Lesandi verður sjálfur að draga
ályktanir, en æskilegast væri að sem
flestir íslendingar sem tækifæri hafa
til sæki sýninguna heim. Jafnframt
er rík ástæða til að fara í pílagríms-
ferð til þessara sögufrægu og fögru
slóða, með Gotland í næsta nágrenni
og Borgundarhólm nokkm sunnar.
Koma jafnvel við í Þrándheimi á
heimleiðinni, þótt nokkuð úrleiðis sé,
og minnast við þúsund ára sögu
dómkirkjunnar í Niðarósi, sem skar-
ar einnig íslenzka sögu.
Margt skilst betur við skoðun
þeirra listrænu fjársjóða er
fyrir augu ber og má vera
ljóst að íslenzka þjóðin var mun
betur meðvituð um áþreifanlega
grunnþætti þjóðreisnar á tímum
Kalmarsambandsins, að í kili skal
kjörviður, en hún hefur verið frá
því hún fékk fullveldi og seinna lýð-
veldi.
Kalmarsambandið styrkti ei held-
ur skyldubönd þjóðanna, þrátt fyrir
allan uppgang og stöðugleika sem
það kom á innan Norðurlanda á
dögum Margrétar I, og þótt samein-
að væri það margfalt sterkara út á
við. Er tímar liðu virkaði það þvert
á móti sem vítamínsprauta á þjóð-
emiskennd aðildarríkjanna, sem á
sinn hátt telst auðvitað ekkert verra,
en óneitanlega freistast margur til
að álykta, að sagan hefði orðið önn-
ur hefði það smám saman þróast í
öflugt sambandsríki með víðtæku
innbyrðis sjálfstæði hverrar þjóðar
fyrir sig. Þar sem mannvit, sameig-
inleg arfleifð, mismunandi þjóð- og
framleiðsluhættir legðust í eitt um
markandi stefnu. Hefði getað komið
í veg fyrir ýmsar seinni tíma hörm-
ungar, en svo ber einnig að líta í
hina áttina, að löndunum hætti til
að eiga í ófriði við aðrar þjóðir og
hemaðarmáttur til slíkra athafna
þá snöggtum meiri, þó ekki frekar
til sóknar en varnar.
DRYKKJARHORN sem tilheyrði hávelbornum fulltrúa norsks
konungsvalds á íslandi á 14. öld.
Að sjálfsögðu var valdabarátta
ástæðan og þegar tímar liðu þróað-
ist ójafnvægi í kerfinu, því hinum
þjóðunum, einkum Svíum, fannst
réttilega framhjá sér gengið, er
skipað var í mikilvæg embætti. En
ástæða er til að taka ofan fyrir
þeirri stjómvisku og kvenlegu slægð
sem lá að baki hugmyndinni um
sameinuð Norðurlönd.
dag era löndin klofin í afstöðu
sinni til Efnahagsbandalagsins
og kunna að fjarlægjast hvert
annað enn meir á næstu áram. Um
leið ber að líta til þess, að Danmörk
var langfyrst til að ganga í banda-
lagið og þrátt fyrir allar spár eru
menning og listir þar í hvað mestum
uppgangi um þessar mundir, þótt
Norðmenn veiti þeim harða sam-
keppni, sem þó kemur helst fyrir
afar sterka þjóðernisvitund og vel-
megun í skjóli olíugróða. Hvorki íbú-
ar landanna né stjórnmálamenn virð-
ast svo gera sér fulla grein fyrir
sérstöðu Norðurlanda á jarðkúlunni,
né hinni miklu og sameiginlegu
menningarlegu arfleifð. Hér kemur
framkvæmdin í kringum sýninguna
inn í samræðurnar, sem afar mikils-
vert innlegg og var uppörvandi að
verða var við hið mikla aðstreymi
og áhuga almennings.
Tími er kominn til að menn líti
til þessa þáttar sögunnar, renni blóð-
ið til skyldunnar, því sjálfstæði nor-
rænna manna var viðbrugðið fyrr á
öldum. Þeir höfðu sitthvað að gefa
í menningu, stjórnkænsku og hern-
aði, öðra fremur sjálfstæði, hug-
dirfsku og forvitni um umheiminn,
en þar voru þeir um aldaskeið langt
á undan öðrum þjóðum á meginland-
inu. Voru engar undirlægjur,
strengjabrúður né veifiskatar og víl-
uðu ekki fyrir sér að leggja í hernað
gegn langtum stærri og öflugri þjóð-
um, brenna hof þeirra og hörg, jafn-
vel dómkirkjuna í Chartres. Þessu
marki ná þeir helst með fulltingi
Urðar sem á seinni tímum biðlar
stíft til Verðanda. Samlyndar ástir
þeirra leggja þá grunn að Skuld.
Það hittist vel á, að vekja at-
hygli á sýningunni um líkt leyti og
síðasti hluti handritanna sem Danir
skila okkur er kominn í hús. Sá
kafli sögunnar minnir á tíma fá-
fræði og niðurlægingar, er íslend-
ingar sjálfir notuðu blöð úr slíkum
ritum sem fótabúnað. Vekur jafn-
framt upp þá meinlegu spurningu,
hvort þeir séu ekki að gera það
sama í „velferðarríkinu" þó í öðru
formi sé.
Frændur vorir í Færeyjum lentu
í svipuðum hremmingum. Um það
eru útskornu stólgaflarnir sex frá
Kirkjubæ til vitnis, en á þeim sögu-
fræga stað geymast mestar forn-
minjar á eyjunum. Stólgaflarnir eru
með því fegursta á sýningunni og
til þeirra leitaði ég aftur og aftur.
Það gerðist svo seint sem 1874, að
þessir gaflar frá 13. öld, ásamt tíu
öðrum voru fluttir til Fomnorræna
safnsins í Kaupmannahöfn. Segir
sagan að staðarmenn hafi ekki
kunnað að meta forngildið meira en
svo við endurbyggingu kirkjunnar,
að þeir seldu þá eins og hvert annað
aflóga dót fyrir lítinn skilding, svona
líkt og fór um handritin. okkar löngu
fyrr. Skiptir hér minna máli þótt
stólarnir væru aðfengnir, komi allir
frá sama verkstæði og þá sennilega
í Björgvin í Noregi. Rýrir ekki sögu-
legt gildi þeirra fyrir Færeyinga sem
nú þykir súrt í brotíð, enda var
skjaldmerki þeirra greipt í einn, og
þeir skilvirk heimild um þá merki-
legu menningu sem þróaðist á eyjun-
um á öldum áður.
Stofnun Kalmarsambandsins varð
á einn hátt íslandi til farsældar. Má
minnast þess, að fullgilding þess og
skjalfesting átti sér stað á þríeinum
sunnudegi 17. júní fyrir 600 árum.
Gefur þjóðhátíðardegi okkar enn
meiri lit og vigt.
3. útdráttur 22. maí 1997.
Bifreiðavin ningu r
Kr. 2.000.000 Kr. 4.000.000 (tvöfaldur)
14698
Ferðavinningur
Kr. 100.000 Kr. 200.000 (tvöfaldur)
31111
40416
44622
78828
Ferðavinningur
Kr. 50.000 Kr. 100.000 (tvöfaldur)
8513 12505 32710 40162 53342 65594
9249 21379 34565 50278 55427 72037
Kr. 10.000
Húsbúnaðarvinningur
361 8226 18129 30719 47461 54509 62625 71942
1545 8240 19917 30786 48159 54909 63616 72774
1707 8837 21401 33809 48253 56720 64971 73151
2037 10896 21894 34060 48435 56855 65416 74412
3371 14547 22545 36793 49593 56899 66220 75695
4260 14854 24120 40184 49923 57644 66332 76286
4350 14927 24932 40428 50060 58136 66610 77384
4988 15153 25248 41595 51754 58139 66694 79356
4993 15516 26120 41612 52353 59116 67160 79711
5026 15830 28037 43145 52782 60496 68758
5826 16401 28314 45884 53236 60749 69085
6136 16904 29082 46609 53314 61657 70716
6846 17707 29984 46830 54328 61999 71706
Húsbúnaðarvinningur
Kr. 5.000
143 6210 17130 29054 44532 52541 60555 70095
343 6360 17231 29164 44712 52850 61038 70117
349 6967 17359 29457 44753 52891 61235 70385
411 7362 18344 29481 44815 53433 61597 70531
639 7711 18616 30203 44948 53442 62026 71507
716 7899 18787 30499 45286 53570 62756 71919
834 7907 18901 31389 45612 54087 63218 72098
839 8146 19239 31671 46218 54685 63285 72175
1445 8385 19463 32245 46546 54741 63566 72504
1717 9349 20148 34520 46895 54873 63659 72624
2477 9501 20185 34670 46945 55127 63737 72759
2689 9699 20295 34680 48139 55468 63845 73220
2833 10516 21113 37728 48150 55891 64143 73505
3070 10585 22079 38479 48233 55933 64327 74753 |
3077 10792 23400 39237 48632 56287 64482 75030
3134 10979 23558 39259 48806 56333 64491 75111
3267 11092 23831 39710 49637 56350 64568 75288
3356 11711 24362 39802 49744 56362 65623 '75471
3457 12181 24457 40731 49907 56374 65679 75791
3476 12187 24610 40996 49977 56779 66713 75820
3797 12863 24740 41366 49994 57335 66854 76848
3912 13280 25089 41910 50105 57724 67522 77227
4039 13605 25422 41933 50238 57951 67656 77467
4421 14138 25452 42157 50263 58076 68034 77565
4490 14488 25615 42173 50273 58161 68380 78539
5124 15280 25678 42347 50647 58238 68483 79220
5177 15458 25680 42965 50785 59201 68808
5378 15896 26787 43014 50875 59699 69548
5384 16110 26860 43354 51094 60220 69729
6059 16503 27827 43635 51665 60226 69798
6156 16808 28095 44144 51803 60287 69916
6180 16917 28534 44191 52448 60353 70014
Næsti útdráttur fer fram 29. maí 1997
Heimasíöa á interneti: Http//www.itn.is/das/