Morgunblaðið - 25.06.1997, Blaðsíða 20

20 MIÐVIKUDAGUR 25. JÚNÍ 1997
MORGUNBLAÐIÐ
DR. KOZAKOU-Marcoullis, sem
hefur aðsetur í Stokkhólmi, af-
henti forseta íslands trúnaðarbréf
sitt fyrr í mánuðinum. Hún er
sendiherra Kýpur á Norðurlöndun-
um og í Eystrasaltsríkjunum.
Hún lætur vel af dvöl sinni á
íslandi í þessari fyrstu heimsókn
til landsins. „Meginverkefni mitt,
sem sendiherra á Norðurlöndun-
um, er að viðhalda þeim góðu
tengslum sem Kýpur hefur við ís-
land. Það er löng hefð fyrir góðum
samskiptum milli landanna, og Is-
land hefur veitt okkur stuðning í
þeim vanda sem við er að etja á
Kýpur. Á árunum fyrir sjálfstæði
landsins, á sjötta áratugnum, var
ísland eitt af fyrstu löndunum til
að lýsa stuðningi við sjálfstæði
Kýpur. Þetta kunnu Kýpurbúar
ákaflega vel að meta.“
Kýpurbúar kaupa fisk af íslend-
ingum og við kaupum m.a. sítrus-
ávexti og fatnað frá þeim. „En það
eru mörg tækifæri til að færa út
kvíarnar, og ég hef átt hér fundi
með frammámönnum í viðskiptalíf-
inu,“ segir dr. Kozakou-Marcoullis.
Menning í
níu þúsund ár
Á Kýpur hefur verið menning í
um níu þúsund ár, og dr. Kozakou-
Marcoullis bendir á að allan þann
tíma hafi landinu verið stjómað
af herraþjóðum. „Egyptum, Ássýr-
ingum, Persum, Rómveijum, og
seinna meir Ottómönum og Bret-
um. Kýpur er landfræðilega á
ákaflega mikilvægum stað og því
skipt miklu fyrir þær þjóðir, sem
hafa farið með yfirráð, að hafa
Kýpur sem hluta af veldi sínu. Við
höfum því orðið að líða margt á
þessum tíma.“
Grískra áhrifa byijaði að gæta
á Kýpur fyrir þúsundum ára, en
það var ekki fyrr en á tímum Ottó-
manveldisins, á 15. til 19. öld, að
fólk af öðru þjóðemi settist þar
að. „Fram að því hafði aldrei flust
þangað fólk frá þeim þjóðum sem
ERLEPJT
Aukin bjartsýni á að
Kýpurdeilan leysist
Töluverðrar bjartsýni gætir á að leið til lausnar á
Kýpurdeilunni finnist í viðræðum forseta landsins
og leiðtoga Kýpur-Tyrkja, sem hefjast í næsta
mánuði. Sendiherra Kýpur á íslandi, dr. Erato
Kozakou-Marcoullis, segir í viðtali við Kristján
G. Arngrímsson að jákvæðar undirtektir við
umsókn Kýpur um aðild að ESB hafi aukið
verulega líkurnar á að deilan leysist.
höfðu haft vald yfir
eynni. Það varð því
ekki fyrr en þá sem
landnemar komu frá
Tyrklandi. Kýpur-
Tyrkir nútímans em
afkomendur þeirra og
eru mikilvægur hluti
af íbúafjölda landins."
Sjálfstæðisbarátta
Kýpur náði hámarki á
sjötta áratugnum og
1960 varð það sjálf-
stætt ríki og er aðili
að SÞ og Evrópuráð-
inu. Stjómarskráin,
sem tók gildi 1960,
reyndist óviðunandi
„vegna þess að hún
veitti Kýpur-Tyrkjum of viðtækt
neitunarvald", segir dr. Kozakou-
Marcoullis. „Og 1963 kom fyrst
upp alvarleg stjórnmálakreppa,
það urðu árekstrar milli hópa og
Tyrkir drógu sig út úr stjórn lands-
ins.“
Síðan hefur stjórn
Kýpur-Grikkja verið
viðurkennd á alþjóða-
vettvangi sem lögmæt
stjóm landsins. Ein-
ungis Tyrkland viður-
kennir stjórn Kýpur-
Tyrkja. Misheppnuð
byltingartilraun var
gerð 1974, en varð til
þess að tyrkneskur her
var sendur til eyjar-
innar á þeim forsend-
um að gæta þyrfti ör-
yggis tyrkneskra Kýp-
urbúa. „Tyrkir beittu
hervaldi og neyddu
alla Grikki, sem
bjuggu á þeim svæð-
um sem Tyrkir helguðu sér, til að
yfirgefa heimili sín og um það bil
þriðjungur íbúa landins, um tvö
hundmðu þúsund manns, næstum
því jafn margir og allir Islending-
ar, urðu að flóttafólki. Síðan þá
hefur skipting eyjarinnar verið
DR. ERATO Koz-
akou-MarcouIlis.
óbreytt," segir dr. Kozakou-Marco-
ullis. Rök fyrir því hvemig þjóðinni
skyldi skipt vom einföld: þjóðernið
eitt réði. Tyrkir hafa nú um 35
þúsund manna herlið á eynni.
Þrátt fyrir að SÞ hafi samþykkt
fjölda ályktana um nauðsyn þess
að Kýpurdeilan verði leyst hefur
lítið þokað. „Fyrrverandi fram-
kvæmdastjóri SÞ, Boutros Bout-
ros-Ghali, sagði í einum af sínum
mikilvægu skýrslum, að enginn
árangur hefði náðst vegna skorts
á pólitískum vilja af hálfu Kýpur-
Tyrkja. Þessi skortur hefur orðið
til þess að ekki hefur fundist lausn,
lausn sem byggð væri á ályktunum
SÞ og samþykktum milli forseta
Kýpur og leiðtoga Kýpur-Tyrkja,“
segir dr. Kozakou-Marcoullis.
Tyrkir vilji halda óbreyttu ástandi,
„ástandi sem Öryggisráðið og al-
þjóðasamfélagið hefur lýst sem
óviðunandi." Vilji Kýpur-Grikkja
stendur til stofnunar sambandsrik-
is eins og því er lýst í ályktun
Öryggisráðsins, „þar sem talað er
um myndun sambandsríkis sem
væri eitt fullveldi, væri einn rétta-
raðili á alþjóðavettvangi, eitt ríkis-
fang en tvö samfélög.“
Fyrstu
viðræður í þrjú ár
í næsta mánuði heijast í Banda-
ríkjunum viðræður forseta Kýpur,
Glafcos Clerides, og leiðtoga
Tyrkja á eynni, Rauf Denktash.
SÞ hafa milligöngu um viðræðurn-
ar sem eru þær fyrstu milli deilu-
aðila í tæp þrjú ár. Dr. Kozakou-
Marcoullis segir miklar vonir
bundnar við þessar viðræður, sem
hafi komist á vegna umsóknar
Kýpur um aðild að Evrópusam-
bandinu (ESB). „Við sóttum um
aðild 1990, fengum jákvæðar und-
irtektir ráðsins þrem árum síðar
og þá ákvað ráðið að Kýpur og
Malta skyldu fá aðild næst þegar
sambandið yrði stækkað. Síðan
var ákveðið 1995 að aðildarvið-
ræður myndu hefjast hálfu ári
eftir næsta leiðtogafund, sem
reyndar er nú nýlokið. Áhugi
ESB-aðila á lausn Kýpurdeilunnar
hefur aukist til muna eftir að þessi
tímaáætlun var samþykkt, þannig
að aðildarumsóknin hefur haft
mjög hvetjandi áhrif á að lausn
finnist á deilunni.“
Tilnefning
Holbrookes mikilvæg
Bandaríkjamenn hafa einnig
sýnt aukinn áhuga á að deilan leys-
ist, og fyrr í mánuðinum tilnefndi
Bill Clinton, forseti Bandaríkjanna,
Richard Holbrooke sérstakan
sendifulltrúa Bandaríkjanna á
Kýpur. Holbrooke gegndi lykilhlut-
verki við að koma saman Dayton-
samkomulaginu sem batt enda á
stríðið í fyrrum Júgóslavíu.
Dr. Kozakou-Marcoullis segir
tilnefningu hans sýna hversu mikil-
vægt Bandaríkjamenn telji að
lausn finnist á deilunni. „Þetta
sýnir að Bandaríkjamenn ætla að
láta hendur standa fram úr erm-
um,“ segir hún. „Við erum ákaf-
lega þakklát fyrir að Clinton for-
seti skyldi tilnefna sinn besta
samningamann sem hefur sýnt og
sannað hæfileika sína. Við þurfum
bráðnauðsynlega að fmna lausn á
þessum vanda, og framlag Banda-
ríkjanna og Evrópusambandsins
er ákaflega mikilvægt. Markmið
okkar er sameining landsins, og
við erum sannfærð um að með
aðild okkar að Evrópusambandinu
getum við tryggt og gætt hags-
muna bæði Kýpur-Grikkja og Kýp-
ur-Tyrkja.“
Ibúar í Kobe í Japan óttaslegnir vegna morðs á ungrim dreng
Kennarar og foreldr-
ar fá áfallahjálp
SERFRÆÐINGAR í áfallahjálp
hafa staðið fyrir námskeiði fyrir
óttaslegna íbúa í Kobe í Japan að
undanfömu eða síðan ellefu ára
drengur var myrtur þar á hrotta-
legan hátt í Suma Ward í maí síð-
astliðnum. Hótanir sem borist hafa
frá morðingja drengsins um frek-
ari dráp hafa ekki orðið til að róa
taugar fólks í borginni og sérstak-
lega em íbúar í nágrenni morðstað-
arins órólegir. Lögreglan hefur
þegar fundið nokkrar vísbendingar
sem þrengt geta hringinn í leit
hennar að morðingjanum sem seg-
ist ætla að láta til skarar skríða á
nýjan leik áður en langt um líður.
Shiego Tatsuaki, félagsfræðing-
ur við Kwansei Gakuin háskólann
i Kobe, segir að foreldrar, kennar-
ar og aðrir sem séu í umönnunar-
hlutverki, verði fyrir miklu álagi
þegar ástand eins og nú hefur
skapast, myndast. „Börn eru
vemduð af foreldrum, kennurum
og öðrum fullorðnum í hverfinu,"
sagði Shiego. „Það er mjög nauð-
synlegt að fylgjast vel með and-
legri heilsu fullorðins fólks hér á
svæðinu, sérstaklega ef tekið er
tillit til þess að það er enn að jafna
sig á áfallinu sem það varð fyrir
þegar stóri jarðskjálftinn reið yfir
borgina árið 1995.
Óttast að verða næsta
fórnarlamb
Einni viku eftir að afskorið höf-
uð Jun Hase, grunnskóladrengs,
fannst við aðalhlið Tomogaoka
bamaskólans í Suma Ward 27.
maí síðastliðinn, byijuðu Tatsuaki
og tveir aðrir sérfræðingar í geð-
hjúkmn að bjóða upp á áfallahjálp
fyrir íbúa og skólastarfsmenn á
svæðinu. Tatsuaki sagði að þátt-
takendur í þeim fjórum námskeið-
um sem þegar hafa verið haldin,
hafi verið mjög hræddir, kvíðnir,
reiðir og daprir. „Fólkið hræðist
það að kannski verði næsta fórnar-
lamb einhver úr þeirra eigin fjöl-
skyldu," sagði hann. „Þau eru
hrædd um að missa stjóm á sér
og eins og staðan er í dag sjá þau
ekki fram á að morðinginn finnist."
Frá því að morðið var framið,
hafa börn í Tomogaoka hverfinu,
í nágrenni morðstaðarins, haldið
sig að mestu heima við. Fullorðnir
vakta hverfið dag og nótt og fylgja
börnunum til og frá skóla. Foreldr-
ar fatlaðra barna hafa sérstaklega
látið í ljós reiði vegna atburðarins
vegna þess að morðinginn valdi
Hase sem fórnarlamb sitt en Hase
var andlega fatlaður. Tatsuaki
sagði að sumar mæður væm miður
sín yfir að hverfíð þeirra sé nú
ekki lengur öraggt fyrir glæpum.
Traustið og
samheldnin brostin
Á námskeiðinu ræða þátttak-
endur um viðbrögð sín þegar þeir
heyrðu fyrst af morðinu, hvaða
andleg og líkamleg áhrif það hafði
á þá og hvaða aðferðum þeir beittu
til að róa taugarnar.
Niðurgangur, svefnleysi og mik-
il þreyta em algengir kvillar sem
streita og kvíði geta valdið og heija
nú á íbúana að sögn Tatsuakis.
„Við segjum fólkinu að þessi við-
brögð séu eðlileg í aðstæðum sem
þessum og það sé fullkomlega við
góða geðheilsu, þrátt fyrir að að-
stæðumar sem þau búa við séu
óeðlilegar."
Treystir ekki
nágrönnum
Gagnstætt áhrifum þeim sem
jarðskjálftinn hafði á íbúana í
Kobe, þegar fólkið stóð saman og
bast böndum sem gerði því auð-
veldara að takast á við áfallið, þá
hefur morðið orðið til þess að fólk-
ið treystir nágrannanum ekki eins
vel og áður enda gæti morðinginn
allt eins átt heima í hverfinu þó
ekki hafí enn komið fram neinar
áþreifanlegar vísbendingar um
hvar hann heldur sig.
•(Heimild: Japan Times.)
Reuter
Hershöfðingi fyrir rétt
TIHOMIR Blaskic, einn af hers-
höfðingjum Bosníu-Króata í Bos-
níustríðinu, var leiddur fyrir stríðs-
glæpadómstól Sameinuðu þjóð-
anna í Haag í gær. Er hann hæst-
settur þeirra, sem fyrir hann hafa
komið. Blaksic, sem er aðeins 36
ára gamall, er sakaður um glæpi
gegn mannkyni, að hafa staðið
fyrir ijöldamorðum á múslimum í
Lasva-dalnum í Bosníu á áranum
1992 til 1994. Þá var hann ofursti
í her Bosníu-Króata en hafði áður
verið foringi í júgóslavneska hem-
um. Eftir að hann hafði verið
ákærður fyrir stríðsglæpi fékk
hann hátt embætti í króatíska
hemum og Franjo Tudjman, for-
seti Króatíu, heiðraði hann sérstak-
lega fyrir frammistöðu sína í stríð-
inu. Vakti það víða mikla hneyksl-
an. Blaksic gaf sig sjálfur fram
við stríðsglæpadómstólinn í apríl
sl. og hefur verið í haldi síðan.
Segist hann vera saklaus og vísar
á bug öllum sakargiftunum. Hér
er hann, fyrir miðju, að koma í
réttarsalinn í gær.
Kongóstjórn eltir uppi flóttafólk
Bonn. Reuter.
ÞÝSKA stjómin hefur hvatt stjórn-
völd í Kongó, sem áður hét Zaire,
til að láta hermenn sína hætta að
eita erlenda hjálparstarfsmenn á
laun til að komast að því hvar flótta-
fólk frá Rúanda heldur sig.
Martin Erdman, talsmaður þýska
utanríkisráðuneytisins, kvaðst hafa
fyrir því áreiðanlegar heimildir, að
Kongóstjórn beitti þessum aðferð-
um við að komast að því hvar flótta-
fólkið væri niðurkomið til að geta
síðan rekið það burt.
Fulltrúar frá Sameinuðu þjóðun-
um komu til Kongó í síðustu viku
til að kanna hvað hæft væri í frétt-
um um, að hermenn Laurents Kab-
ila, núverandi forseta landsins,
hefðu myrt rúandíska flóttamenn í
stórum hópum.
Talsmenn Flóttamannastofnunar
Sameinuðu þjóðanna segja, að ekki
sé vitað um afdrif meira en 200.000
flóttamanna frá Rúanda, sem hafa
verið í Zaire eða Kongó í meira en
tvö ár. Aðrar 800.000 sneru heim
til Rúanda.