Morgunblaðið - 01.07.1997, Blaðsíða 33

1
t
MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 1. JÚLÍ1997 33
Bretar afhentu Kínverjum Hong Kong
cveðjuathöfn áður en þeir
CHRIS Patten, fráfarandi landstjóri í Hong Kong, tekur við breska fánanum við landstjóra-
bústaðinn í síðasta sinn.
Reuter
inar Hong Kong teknir niður rétt
ætti í gær.
tíð Hong Kong væri komin undir því,
að staðið yrði við samning Breta og
Kínveija frá 1984. Samkvæmt honum
á Hong Kong að njóta frelsis í hálfa
öld undir yfirskriftinni „eitt land, tvö
kerfi“.
Martin Lee, einn kunnasti baráttu-
maður fyrir frelsi og lýðræói í Hong
Kong, sagði við fréttamenn í gær, að
frelsið hefði gert Hong Kong að perlu
Austurlanda. „Fegurð perlunnar er
frelsið, ef við glötum því, mun hún
líka glata ljóma sínum.“
Skipakóngur tekur við af Patten
Hong Kong. The Daily Telegraph.
Reuter
TUNG Chee Hwa, sem tók við embætti héraðsstjóra í Hong Kong
í gær, stendur hér á milli Jiang Zemin, forseta Kína, og Tonys
Blairs, forsætisráðherra Bretlands.
TUNG Chee Hwa, sem tók við
embætti héraðsstjóra í Hong Kong
í gær, á mjög erfitt verk fyrir hönd-
um og þarf að veija stefnu kínver-
skra stjórnvalda í málefnum bresku
nýlendunnar fyrrverandi þótt hann
beri ekki ábyrgð á henni. Hann
þarf að tryggja að Hong Kong verði
stjórnað að minnsta kosti jafnvel
og á nýlendutímanum og helst mun
betur.
Tung þarf að stuðla að frekari
hagvexti í Hong Kong og koma í
veg fyrir spillingu, sem hefur verið
fylgifiskur efnahagsuppgangsins á
kínverska meginlandinu. Hann þarf
ennfremur að sætta sjónarmið Hong
Kong-búa, sem krefjast frelsis og
lýðræðis, og stefnu kínverskra
stjórnvalda, sem eru staðráðin í að
koma í veg fyrir að slík sjónarmið
festi rætur á meginlandinu.
Forðaðist sviðsljósið
Það er því engin furða að Tung,
sem er sextugur og fyn-verandi
skipakóngur, skuli hafa verið tregur
til að taka við embættinu. Þegar
hann stjórnaði skipafélagi fjöl-
skyldu sinnar, Orient Overseas Line,
forðaðist hann fjölmiðla og sviðs-
ljósið en aflaði sér öflugra vina á
bak við tjöidin. Hann þurfti á þess-
um vinum að halda um miðjan síð-
asta áratug þegar fyrirtækið átti í
miklum rekstrarörðugleikum.
Skipafélaginu var bjargað með fjár-
magni frá Peking og viðskiptajöfr-
inum Henry Fok, sem er ef tií vill
sá maður sem leiðtogarnir í Kína
leita fyrst til þegar þeir þarfnast
ráðgjafar um málefni Hong Kong.
Fyrirtækið fékk jafnvirði 8,4 millj-
arða króna að láni frá Kínverjum
og fjölmiðlar í Hong Hong hafa
velt því fyrir sér hvort Tung standi
í svo mikilli þakkarskuld við kín-
versk stjórnvöid vegna lánsins að
hann þjóni frekar hagsmunum
þeirra en íbúa eyjunnar. Sjálfur
hefur hann sagt að svo sé ekki.
„Onassis austursins"
Tung fæddist í Shanghai en fjöl-
skylda hans fluttist til Hong Kong
þegar kommúnistar komust til valda
í Kína árið 1949. Faðir hans var
þekktur sem „Onassis austursins".
Almenningur í Hong Kong leit á
Tung sem hefðbundinn kínverskan
kaupsýslumann, sem hneigðist til
þess að leysa málin á bak við tjöld-
in, og hann sýndi lítinn áhuga á
stjórnmálum.
Þegar Chris Patten varð land-
stjóri skipaði hann Tung í fram-
kvæmdaráð Hong Kong þar sem
hann vildi fá þangað mann, sem
studdi sjónarmið kínverskra stjórn-
valda í ýmsum málum. Tung sagði
sig úr ráðinu um mitt síðasta ár
og hann var þá þegar talinn líkleg-
astur til að verða fyrir valinu sem
héraðsstjóri Hong Kong. Fyrsta
merkið urn að Tung yrði valinn kom
hálfu ári áður, þegar Jiang Zemin,
forseti Kína, heilsaði honum einkar
innilega á fundi í Peking.
Það er ekki erfítt að sjá hvers
vegna kínversk stjórnvöld töldu
Tung best til þess fallinn að stjórna
Hong Kong. Hann hafði notið vel-
gengni í starfi, var virtur, þjóðræk-
inn og ópólitískur. Vinir hans í
Hong Kong og Peking lögðu fast
að honum að gefa kost á sér í emb-
ættið og hann féllst að lokum á það
seint á síðasta ári. 400 manna
nefnd, sem Kínveijar skipuðu, kaus
hann héraðsstjóra í desember og
hann fékk 320 atkvæði.
Höfðar til þjóðarstoltsins
Þegar Tung hefur rætt um breyt-
ingarnar í Hong Kong hefur hann
einkum höfðað til þjóðarstolts Kín-
verja og lagt áherslu á að hann vilji
tryggja sem mesta einingu meðal
íbúanna. „Með samþykki alls heims-
ins munum við hverfa aftur til
föðurlandsins með sæmd,“ sagði
hann í viðtali nýlega. „Við verðum
þá virðulegir Kínverjar og ekki leng-
ur kínverskir íbúar undir nýlendu-
stjórn Breta.“
Tung þykir vingjarnlegur og ein-
lægur í framkomu og mörgum íbú-
um Hong Kong geðjast að „föður-
legri“ framgöngu hans. Lýðræðis-
sinnar og margir ungir Hong
Kongbúar eru hins vegar óánægðir
með íhaldssemi hans og stífni í
ýmsum málum. Óánægjan óx þegar
Tung gerði ráðstafanir til að tryggja
að löggjafarþing Hong Kong yrði
afnumið og skerða þegnréttindi íbú-
anna sem sögð voru ógna „þjóðar-
hagsmunum“ Kínverja.
Lítil
spenna
í lofti
„HÉR er hvorki mikil spenna
í lofti né sérstakur hátíðleiki
ríkjandi,“ segir Per Henje,
viðskiptafræðingur hjá VIB,
sem staddur er í Hong Kong.
Per starfaði í borginni sumar-
ið 1994 og fór þangað nú í
tilefni valdaskiptanna.
„Mér finnst borgarbúar
ekkert sérlega spenntir og
margir eru þreyttir á enda-
lausri umfjöllun um valda-
skiptin. Flestir telja að litlar
breytingar verði við valda-
skiptin en þó er ekki laust við
að sumum sé dálítið órótt,“
segir Per.
Hann kvaðst ekki sjá að
þátttaka í hátíðahöldunum
væri almenn, það væri helst
að mótmælendur hefðu sig í
frammi. Fyrstu dagar vikunn-
ar eru frídagar og hafa marg-
ir borgarbúar notað tækifærið
og farið eitthvert annað, að
sögn Pers. Hann átti þó von
á því að margir færu út á
götur um miðnættið og að
næturlífið yrði án efa með líf-
legra móti. í kvöld standa
kínversk yfirvöld fyrir enn
einni hátíð þar sem valda-
skiptunum verður fagnað og
er búist við því að flugelda-
sýningin á henni verði ennþá
tilkomumeiri en sú sem var
við sjálf valdaskiptin.
Per sagði að samanborið
við 1994, þegar hann bjó í
borginni um tíma, væri sjálfs-
traustið meira. „Þá var óvissa,
menn vissu ekki hvað tæki
við. Nú eru menn öruggari
og það endurspeglast í hluta-
bréfa- og fasteignamarkaðn-
um, þar sem verðið hefur ekki
verið hærra en nú.“
Hátíðarhöld um allt Kína
Peking. Reuter.
AFHENDING Hong Kong hefur snert
mjög viðkvæman streng í kínverskri
þjóðarsál og Kínverjum finnst, að nú
loks sé nýlendutímanum lokið. Þús-
undir manna streymdu í gær til Pek-
ing til að taka þátt í hátíðarhöldunum
þar en annars var haldið upp á þennan
atburð um allt landið.
í Zhengzhou í Henan-héraði ók
mikil fylking bifhjólamanna um götur
borgarinnar og í Mohe, nyrst við Rúss-
land, voru gerðir eldar meðfram landa-
mærunum. Á bökkum Huangpu-árinn-
ar í Shanghai söng 10.000 manna kór
byltingarsönginn „Án kommúnista-
flokksins væri hið nýja Kína ekki til“
og í Shenzhen léku ljónadansarar list-
ir sínar þegar 509 hermenn héldu af
stað til Hong kong.
Mest var um að vera á Tiananmen-
torgi í Peking þar sem 100.000 manns,
sem boðið var sérstaklega, fylgdust
með klukku telja niður síðustu mínút-
urnar af valdatíma Breta í Hong Kong.
Á Tiananmen-torgi var lýðræðishreyf-
ing kínverskra stúdenta kæfð í blóði
1989.
Fólk kom alls staðar að úr Kína til
að fylgjast með hátíðarhöldunum á
Tiananmen-torgi og því urðu margir
fyrir vonbrigðum þegar her- og lög-
reglumenn ráku burt alla, sem ekki
hafði verið boðið sérstaklega. „Þetta
er til skammar,“ sagði maður nokkur,
sem rekinn var burt ásamt félögum
sínum. „Við komum alla leið frá Nank-
ing til að taka þátt í þessu.“ Það var
í Nanking árið 1842, að Bretar og
Kínveijar bundu enda á Ópíumstríðið
með samningum um, að Hong Kong
yrði bresk nýlenda.
I