Morgunblaðið - 14.09.1997, Qupperneq 18

18 SUNNUDAGUR 14. SEPTEMBER 1997
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Óperukandídatinn
Magnea Tómasdóttir
sópransöngkona er
komin á samning hjá
Kölnar-óperunni.
Daginn áður en hún
brunaði til Kölnar
gaf hún sér tíma til að
spjalla við Dag
Gimnarsson á
Leicester Square í
hjarta Lundúna.
MAGNEA lærði söng hjá Unni
Jensdóttur söngkennara
og kom síðan til Lundúna
fyrir fjórum árum, hún var í fram-
haldsnámi í söng í Trinity College
í þijú ár og síðan í eitt ár að „þreifa
fyrir sér“ eins og hún orðaði það.
„Ég skrifaði Kölnar-óperunni til að
spyijast fyrir um almennar upplýs-
ingar um aldurstakmark, umsókn-
areyðublöð og annað slíkt, þá kom
bréf til baka þess efnis að ég ætti
aðmætaíprufu lö.janúarkl. 15:30
með korti af borginni og hring utan-
um óperuna. Þetta kom mér svona
pínulítið á óvart. Ég sagði söng-
kennaranum mínum frá þessu og
hún sagði mér að drífa mig á stað-
inn, sem ég og gerði og gekk bara
vel.“
Magnea er með árs samning við
óperustúdíóið í Köln, sem er einskon-
ar útibú frá óperunni sjálfri. „Þetta
er eiginlega kandídatsárið mitt,
óperustúdíóið er mitt á milli þess að
vera skóli og atvinnuópera, ég verð
á Iaunum og við vinnum með at-
vinnufólki í faginu, leiðbeinendumir
eru allir starfandi við óperuna sjálfa.
Stúdíóið setur upp eina stóra sýn-
ingu á ári, sem í ár verður Don Gio-
vanni og ég verð í hlutverki Donnu
Elvíru, sem ereitt af aðalhlutverkun-
um. Síðan verð ég notuð í smærri
hlutverk og sem forfallasöngvari í
sjálfri óperunni og í barnaóperunni
þeirra. Uppfærslan á Don Giovanni
verður líklegast í samstarfí við óper-
ustúdíó frá öðmm óperuhúsum í
Evrópu, ég heyrði nefnd stúdíóin í
Mílanó og Manchester, en það er
ekki alveg komið á hreint."
Magnea er fjórði íslendingurinn
sem ræðst til Kölnar-óperunnar, fyr-
ir eru starfandi þar Jóhann Smári
Sævarsson bassi, sem er með samn-
ing við óperuna sjálfa, en byijaði
eins og Magnea, hjá óperustúdíóinu,
Erlingur Vigfússon tenór og Gerður
Gunnarsdóttir spilar í hljómsveitinni.
„Þetta er náttúrulega óskastaða,
manni er ekki hent beint útí djúpu
laugina, en þetta er samt ekki nein
dagvistarstofnun, maður fær aðeins
meiri tíma til að æfa upp hlutverkið,
og kannski aðeins fleiri sénsa, en
það er samt ætlast til þess að maður
standi sig.“
Samtímis því að Magnea verður
að æfa Donnu Elvíru verður
hún forfallasöngvari fyrstu
dömu í Töfraflautunni og fer síðan
með hlutverk þjónustustúlku í Mac-
beth eftir Verdi og þá munu þau
Jóhann Smári syngja saman stuttan
kafla. Fyrsta hlutverk Magneu í Köln
verður hins vegar í september, þá
verður hún hofgyðja í Aídu; „Systir
mín sagðist ætla að koma til Kölnar
að sjá mig syngja í Aídu. Ég sagði
að hún væri velkomin ef hún vildi,
en það væri nú kannski ekki þess
virði því það sæist ekkert í mig, ég
á aðeins fimm línur og þær verða
allar baksviðs!" Magnea sagði að það
vær venjan að menn störfuðu í tvö ár
í óperustúdíóinu áður en þeim byðist
samningur við óperuna ef báðum
aðilum líkaði samstarfíð vel. Það eru
einungis sex söngvarar starfandi hjá
stúdíóinu hveiju sinni, þannig að það
eru einungis teknir inn tveir til þrír
á hveiju ári. „Það hefur ekki skaðað
að óperan hefur haft góða reynslu
af íslendingum, ég er viss um að ég
hef notið góðs af því hvað landar
mínir hafa staðið sig vel þarna."
Ali og Foreman
í Zaire 1974
KVIKMYNDIR
Iláskólabíó
ÞEGAR VIÐ VORUM
KÓNGAR „WHEN WE
WERE KINGS"
HEIMILDAMYND
Leikstjóm og handrit: Leon Gast.
Framleiðendur: David Sonenberg,
Gast og Taylor Hackford. Mynda-
takæ Albert Maysles oil. Polygram.
1996.
ÞAÐ er sjaldan sem kvikmynda-
húsin bjóða upp á heimildamyndir
sem með réttu eiga heima í kvik-
myndahúsum. Og enn sjaldnar upp
á jafn skemmtilegar og athyglisverð-
ar heimildamyndir og Þegar við vor-
um kóngar eða „When We Were
Kings" eftir Leon Gast. Hún segir
af frægum bardaga heimsmeistar-
ans í hnefaleikum, Georges Fore-
mans, og fyrrum heimsmeistara,
Muhammeds AIis, i Kinshasa í Zaire
30. október árið 1974 í boði einræð-
isherrans Mobutus og ætti að vera
hveijum hnefaleikaáhugamanni sér-
stakur yndisauki. Fyrir þá sem ekki
eru sérlega hrifnir af hnefaleikum
er myndin einnig fróðleg því hún
lýsir því fyrirbæri sem þessi sögu-
lega keppni var, sirkusnum í Zaire,
í leiðsögn þeirra sem upplifðu hann
m.a. rithöfundanna George Plimtons
og Norman Mailers og manna sem
fylgdust með úr fjarlægð eins og
Spike Lee. Og hún gefur upplýsandi
innsýn í AIi sjálfan. Má segja að
Þegar við vorum kóngar sé óður til
þessarar sögufrægu kempu. Myndin
hlaut óskarsverðlaunin sem besta
heimildamyndin á síðasta ári og er
vel að þeim heiðri komin.
Ósjaldan er gasprað um hnefa-
leikakeppni aldarinnar. Hugtakinu
hefur verið útjaskað hroðalega en
líklega kemst viðureign Foremans
og Alis í Zaire nokkuð nálægt þeim
titli. Foreman var ungur heimsmeist-
ari í þungavikt og flestir veðjuðu á
hann. Ali var sá gamli í samanburði
en hafði mikla reynslu. Hið pólitlska
andrúmsloft var heitt; svertingjar í
Bandaríkjunum höfðu háð harða
baráttu fyrir auknum mannréttind-
um og einvaldurinn Mobutu, sem
Mailer kallar á einum stað í mynd-
inni sadista er ekki hafði enn komið
út úr skápnum, stjómaði uppreisn í
Belgísku Kongó, varð einræðisherra
yfír landinu og kallaði það Zaire.
Hann bauð nú 10 milljónir dollara í
verðlaunafé er skiptist jafnt á milli
keppendanna og hugði að auglýsing-
in yrði bláfátæku landinu til fram-
dráttar. Hnefaleikaumbinn Don
King sneri atburðinum upp í lang-
varandi skemmtanahald með James
Brown og fleiri skemmtikröftum og
yfír öllu sveif hin svarta vitund;
blökkumennirnir frá Bandaríkjunum
voru komnir til móðurlandsins, til
upprunans. Allt gerði þetta að verk-
um að keppnin hlaut gríðarlega at-
hygli í heimspressunni. Og ekki má
gleyma því að bardaginn sjálfur er
einn af hápunktunum í sögu hnefa-
leikanna.
Höfundur myndarinnar, Leon
Gast, reiðir sig á þær fjölmörgu
fréttamyndir sem til eru af aðdrag-
anda keppninnar, sirkusnum í Zaire
og bardaganum sjálfum og skýtur
inn á milli viðtölum við þá sem upp-
lifðu atburðinn eða þekkja vel til
hans. Allt er það mjög fróðlegt, eink-
anlega frásagnir Mailers og Plimt-
ons, sem voru fréttamenn á staðnum
og greindu frá atburðunum. Þeir
rekja ófáar sögur frá Zaire og lýsa
aðalpersónunum á oft gamansaman
en líka spennandi hátt eins og þeir
einir geta sem hafa sérþekkingu á
efninu; Don King fær afleita einkunn
sem maður er vílar ekkert fyrir sér
til þess að skara eld að sinni köku;
Mobutu, segir Mailer, lét myrða 100
glæpamenn á einu bretti til þess að
vara aðra við að abbast upp á hina
hvítu gesti landsins; Foreman tók
sjaldan til máls en það sem hann
sagði var óvitlaust - þegar það var
ekki óskiljanlegt.
En myndin fjallar kannski fyrst
og fremst um Ali og sannast sagna
fer hann á kostum. Þeir sem hafa
gleymt því hvað Ali var skemmtileg-
ur og af hveiju hann var eftirlæti
fjölmiðlanna eru minntir á það hér.
Hann talar látlaust beint inn í
myndavélina eða við fréttamennina
um allt milli himins og jarðar en
mest um sjálfan sig og er allt í senn
fyndinn, skemmtilega orðheppinn og
hraðmæltur með afbrigðum eins og
Spike Lee segir. Fjöldinn allur af
viðtölum við hann er birtur í mynd-
inni þar sem hann er uppi á hótelher-
bergi eða úti að æfa sig og hann
verður aldrei kjaftstopp. Hann kem-
ur fram sem einstakur persónuleiki
utan hringsins og klókur bardaga-
maður í hringnum og nærvera hans
skín úr hveijum ramma.
Það er lofsvert framtak af hálfu
Háskólabíós að frumsýna Þegar við
vorum kóngar. Hún er eins og áður
sagði hvalreki fyrir þá sem unna
hnefaleikaíþróttinni (keppni þar sem
markmiðið er að rota andstæðinginn
er reyndar hæpið að kalla íþrótt) og
hún er bæði fróðleg og skemmtileg
þeim sem hafa gaman af góðum
heimildamyndum um einstakt sögu-
efni.
Arnaldur Indriðason
ERLENDAR BÆKUR
Dægurlagasöng-
konan og fót-
boltakappinn
James Patterson: Feluleikur
„Hide and Seek“. Warner
Books 1996. 429 síður.
Bandaríski spennusagna-
höfundurinn James
Patterson hefur orðið
nokkuð áberandi upp á
síðkastið, einkum eftir að ákveðið
var að gera bíómynd eftir einni
af sögum hans, „Kiss the Girls“
með Morgan Freeman
í hlutverki rannsókn-
arlögreglumannsins
Alex Cross, en bókin
fjallar um leit að
fjöldamorðingja svo-
sem eins og tíðkast
mjög í afþreyingar-
bókmenntunum.
Gömlu bækumar
hans hafa verið út-
gefnar á ný, jafnvel
undir nýju heiti eins
og „See How They
Run“, sem gefin var
út í kiljuformi í ár
en er frá 1979
(skyldu lesendur
vara sig á því að
kaupa ekki bók eft-
ir hann sem þeir
hafa þegar lesið).
Patterson hefur
skrifað íjórar bæk-
ur um Cross og
hlotið frægð fyrir.
Fjórða bókin í
flokknum er vænt-
anleg mjög bráð-
lega ef hún er ekki
þegar komin út. Hún heitir Kött-
ur og mús eða „Cat and Mouse“
en hinar þijár eru: „Along Came
a Spider“, sem selst hefur í þrem-
ur milljónum eintaka, „Kiss the
Girls“ og Jack og Jill. „Málið við
að skrifa bækur með sömu aðal-
persónunni,“ segir Patterson, „er
að forðast að skrifa alltaf sömu
söguna. í miðri bókinni Köttur
og mús gæti svo farið að Alex
létist. Nýr sögumaður verður til.
Það kom adrenalínu af stað.“
Fótbolti og dægurlög
En Patterson skrifar líka saka-
málasögur þar sem Cross er
hvergi nærri og ein slík saga er
Feluleikur eða „Hide and Seek“
frá árinu 1996. Það er nokkuð
furðuleg spennusaga sem segir
frá geðsjúkri, jafnvel morðóðri
knattspymustjömu og heims-
frægri dægurlagasöngkonu, sem
hugsanlegt er að hafi myrt alla
þijá eiginmenn sína með köldu
blóði. Patterson dregur ekkert
undan í frásögn sinni. Allt er hér
í efsta klassa. Knattspymustjam-
an er einfaldlega besti knatt-
spymumaðurinn í heiminum í
dag, svona sambland af Ronaldo
og Maradona og óseðjandi elsk-
hugi. Sem dæmi um knattspymu-
hæfileika hans kemur hann einn
og óstuddur landsliði Bandaríkj-
anna í úrslit heimsmeistara-
keppninnar gegn Brasilíu og hef-
ur næstum því sigur!
Dægurlagasöngkonan er ein-
faldlega frægasta dægurlaga-
söngkona heimi, svona sambland
af Barbra Steisand og Marianne
Faithful; hún hefur hlotið 12
Grammy-verðlaun, plötur hennar
hafa selst í 20 milljónum eintaka
og Margaret Thatcher mætir á
tónleika hennar. Bæði hafa risið
til auðs og frægðar úr fátækt og
vesaldómi og hvort um sig hefur
djöful að draga úr fortíðinni þeg-
ar þau mætast loks og kvænast.
Með yfírmáta skáldlegum per-
sónum á borð við þessar tvær er
erfítt að halda frásögninni á jörð-
inni. Allt raunveruleikaskyn fer á
flakk og sagan verður eins lygileg
og mest má vera. Hún er rakin
í ógurlegum stökkum ef ekki loft-
köstum ýmist í fyrstu persónu
eða þriðju persónu og Patterson
kryddar hana talsvert með kyn-
ferðislegu óeðli sem
aJnASflerS°n SkrÍfar um &eðbilað-
an fotboltetoppa og dægurlagasöng-
alIa hriTJ nVel Cr te,ið að hafi
alla þrja eigmmenn sína
„Hide and Seek“.
sogunm
býr í knattspymuhetjunni; hann
fer illa með kvenfólkið, sem er
svo ólánsamt að laðast að honum.
Dægurlagasöngkonan bjó við
heimilisofbeldi og drap eiginmann
sinn í sjálfsvöm að eigin sögn,
varð heimsfræg með ótrúlegum
hraða, kynntist n.k. Donald
Tmmp og lifði við alsælu og loks
lagði fótboltamaðurinn snömr
sínar fyrir hana hafandi haft hana
bókstaflega syngjandi í hausnum
á sér ámm saman. Stundum virk-
ar sagan eins og sápuópera að-
eins miklu grimmari og miskunn-
arlausari en þessar venjulegu
dagsápur sjónvarpsins. Hún get-
ur aldrei orðið sérstaklega spenn-
andi af því hún er svo yfirdrifin
og tilraunir Pattersons til að
skapa þráhyggju boltamannsins
gagnvart söngkonunni em frem-
ur klénar.
20 manna ritnefnd
Líklega era Cross-bækumar
eitthvað skárri en Feluleikur.
Patterson er stjómarformaður í
einu af stærri auglýsingafyrir-
tækjum heimsins en segir að
hann dragi sífellt úr því starfi
sínu eftir því sem ritstörfin auk-
ist. Hann kallar sögur sínar
„martraðarflótta" og segir of-
beldið í þeim síst of mikið. „Það
er minna en í flestum bíómynd-
um“, segir hann. Hann segir að
þegar hann vinni við nýja bók
leiti hann ráða hjá „svona 20 ein-
staklingum, sem ég treysti til
þess að gefa mér ábendingar. Ég
kalla þá „illskeyttu lesendurna*'
Hann sendir þeim handritsdrög
áður en hann fer síðan með til-
búið handrit til útgefanda síns.
Einn af þeim sem situr í ritnefnd-
inni er faðir Pattersons. „Hann
les mikið af sakamálasögum," er
haft eftir rithöfundinum, „og
hann er gijótharður."
Arnaldurlndriðason