Morgunblaðið - 14.09.1997, Síða 22

22 SUNNUDAGUR 14. SEPTEMBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
FLÓTTAMANNAFJÖLSKYLDA frá fyrrum Júgóslavíu ásamt stuðningsfjölskyldu og túlki á ísafirði.
Morgunblaðið/Þorkell
Flóttamenn
sem vinnuafl
Þó mannúðarsjónarmið
ráði mestu við móttöku
flóttamanna á íslandi
bendir ýmislegt til að
fleira geti legið að baki,
meðal annars vinnu-
aflsskortur og pólitískir
hagsmunir, eins og
söguleg dæmi sýna.
Helgi Þorsteinsson
veltir fyrir sér hvort
skilin milli flóttamanna-
aðstoðar og innflutn-
ings á vinnuafli hafi orð-
ið óskýrari með nýrri
stefnu varðandi mót-
töku flóttamanna.
MÓTMÆLAFUNDUR á Lækjartorgi gegn innrás Sovétmanna inn í Ungverjaland 1956. Pólitískar
ástæður réðu því að Vesturlönd tóku öllum austur-evrópskum flóttamönnum opnum örmum.
VINNUAFLSSKORTUR í
ákveðnum atvinnugrein-
um eða byggðarlögum
hefur í gegnum tíðina
verið ein meginástæða þess að ís-
lendingar hafa sóst eftir því að fá
útlendinga til landsins. Frá árinu
1956 hafa einnig öðru hverju verið
fengnir til landsins hópar útlendinga
undir formerkjum flóttamannaað-
stoðar. Þó mannúðarsjónarmið hafi
eflaust ráðið mestu um móttöku
þeirra, má einnig greina aðra hags-
muni, bæði stjórnmálalega og efna-
hagsleg. Skilin milli flóttamanna og
vinnuaflsinnflutnings eru því
kannski ekki eins skýr og virðist
við_ fyrstu sýn.
í byijun árs 1996 lýsti Páll Pét-
ursson félagsmálaráðherra því yfir
á ríkisstjómarfundi að í ráðherratíð
sinni myndi hann árlega leggja til
að tekið yrði við flóttamönnum.
Hann lagði þá jafnframt til að tekið
yrði á móti júgóslavneskum flótta-
mönnum það sama ár og sagði frá
því að ísfirðingar hefðu boðist til
að taka á móti þeim. Með þessum
yfirlýsingum ráðherrans var tekin
upp ný stefna í þessum málefnum.
Hingað til hafa íslendingar staðið
nágrannaþjóðunum langt að baki
varðandi móttöku á flóttafólki og
tekið við færra fólki miðað við fólks-
fjölda en þær. Einnig höfðu fyrri
flóttamannahópar allir komið til
Reykjavíkur og Rauði kross íslands
hafði séð um móttöku flestra þeirra.
VÍETNAMSKIR flóttamenn að störfum hjá saltfiskverkun BÚR
árið 1979.
Eigið frumkvæði ísfirðinga
ísfirðingar buðust að eigin frum-
kvæði til að taka á móti Júgóslövun-
um þegar frést hafði af áformum
félagsmálaráðherra. ísafjörður hef-
ur undanfarin ár búið við fólksfækk-
un og skort á vinnuafli. Þangað
hefur verið fenginn fjöldi erlends
verkafólks, sérstaklega Pólveijar.
Jón Tynes félagsmálastjóri ísafjarð-
arbæjar hafnar því þó að vinnuafls-
skortur eða fólksfækkun i bæjarfé-
laginu hafi ráðið því að bæjarfélag-
ið hafí viljað taka á móti júgóslav-
nesku fióttamönnunum.
„Hvorki ísafjörður né Homafjörð-
ur hafa verið í þessu til að leysa
einhver vandamál sín. Ástæðan er
miklu frekar sú að við erum að
sanna okkur, að sýna fram á að við
getum gert svona hluti og gert þá
vel. Við töldum að við hefðum allt
sem að til þurfti til að taka á mót
fólkinu, og vildum einfaldlega gera
eitthvað jákvætt. Við höfðum hús-
næði, næga atvinnu, skóla og góða
heilsugæslu. Flóttamannaráð kom í
heimsókn og sannfærðist um að hér
væri allt til staðar. Ég held líka að
það sé þægilegra fyrir flóttamenn-
ina að koma inn í frekar lítið samfé-
iag fyrsta árið.“
Hornfírðingar hafa, eins og ís-
firðingar, búið við skort á vinnuafli
undanfarin ár. Þeir hafa fengið tölu-
vert af Pólveijum til starfa í físk-
vinnslu. Fólksfækkun hefur þó ekki
verið á Höfn eins og á Isafirði, en
að undanförnu hefur íbúafjöldinn
staðið í stað.
Mannúðarsjónarmið ráðandi
Að minnsta kosti fjögur sveitar-
félög til viðbótar hafa lýst áhuga á
að taka við flóttamönnum, meðal
annars Blönduós og Snæfellsbær.
Blönduósbær sótti um á sama tíma
og Hornafjörður, en að sögn Skúla
Þórðarsonar bæjarstjóra hafa bæj-
aryfírvöld fullan hug á að sækja um
að nýju þegar næsti hópur flótta-
manna kemur. Á Blönduósi hefur
orðið fólksfækkun á undanförnum
árum en Skúli segir atvinnuástandið
gott og að undanförnu hafi verið
skortur á vinnuafli. „Fyrirtæki hafa
verið að auglýsa eftir fólki til starfa,
en ekki fengið nægilega góð við-
brögð. Við gætum án vafa mannað
15-30 störf.“
Skúli leggur áherslu á að mann-
úðarsjónarmið sé meginástæða þess
að Blönduós vilji taka við flótta-
mönnum. „Við höfum metnað og
vilja til að taka þátt í þessu verk-
efni og höfum allar forsendur til
þess, næga atvinnu, húsnæði og
félagslega þjónustu."
Nýtt blóð og nýjar hugmyndir
Snæfellsbær hefur einnig lýst
yfir áhuga á móttöku flóttamanna
og mun að sögn Guðjóns Pedersen
bæjarstjóra leggja inn umsókn til
félagsmálaráðuneytisins fyrir næsta
ár. Ibúum í þéttbýli á Snæfellsbæ
fækkaði um 55 í fyrra og einnig er
gert ráð fyrir nokkurri fækkun á
þessu ári. I dreifbýli stóð íbúatalan
í stað í fyrra og talið er að hún
muni aukast nokkuð á þessu ári.
„Auðvitað myndi koma flóttamanna
auka fjölda fjölskyldna í bænum og
mynda mótvægi við það sem fer það
árið, ef við gefum okkur að brott-
flutningurinn haldi áfram, en ég
held að hitt sé mikilvægara að fá
nýtt blóð, hugmyndir og strauma
inn í sveitarfélagið.“
Guðjón segir að engin vandræði
verði að finna vinnu fyrir aðkomu-
mennina ef til kemur. „Það var lítils-
háttar atvinnuleysi í fyrra og fram
á þetta ár, en ég leyfi mér að full-
yrða að þeir sem vilja fá vinnu geta
fengið hana. í sumar hefur til dæm-
is verið erfitt að manna sumarstörf
hjá bænum. Ég hef líka heyrt að
atvinnurekendur sem hafa verið að
sækjast eftir vinnuafli hafi ekki
fengið það sem þeir vilja.“ Töluvert
hefur verið af erlendu verkafólki við
fískvinnslu á Snæfellsnesi á síðustu
árum.
Siðferðileg skylda að taka
á móti flóttamönnum
Páll Pétursson félagsmálaráð-
herra segir það siðferðilega skyldu
íslendinga að taka á móti flótta-
mönnum. „Ég legg áherslu á það
SJÁ SÍÐU 24