Morgunblaðið - 28.09.1997, Blaðsíða 8

8 SUNNUDAGUR 28. SEPTEMBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Morgunblaðið/Berglind H. Helgadóttir
Hrossahlátur
ÞAÐ er ævinlega gaman í Þverárrétt í Eyjafjarðarsveit, eða það
gætu menn að minnsta kosti ætlað af hrossahlátri þeim sem kvað
við úr réttinni á dögunum.
Ákveðið að selja
á stofn Barnahús
Siglingastofnun
og Vegagerðin
Heimilt að
stofna
hlutafélög
HALLDÓR Blöndal samgönguráð-
herra lagði fram frumvarp til laga
um breytingar á vegalögum og lög-
um um Siglingastofnun á ríkis-
stjórnarfundi sl. föstudag.
I frumvarpinu er kveðið á um
að Siglingastofnun og Vegagerðin
hafi heimild til að stofna hlutafélag,
eiga aðild að hlutafélagi með tak-
markaða ábyrgð eða sjálfseignar-
stofnun með það að markmiði að
vinna að rannsóknum og þróun á
starfsviði stofnunarinnar og hag-
nýta sér niðurstöður þess starfs.
Samgönguráðherra segir að
þessar stofnanir búi yfir mikilli
þekkingu og reynslu. „Hugmyndin
er sú að þær geti komið til liðs við
fyrirtæki hér á landi og unnið að
þróunarverkefnum annaðhvort með
því að leggja til mannafla eða fé.
Markmiðið er að sú þekking sem er
í þessum stofnunum nýtist fyrir-
tækjum í landinu til þess að sækja
eftir verkefnum í önnur lönd. Við
teljum nauðsynlegt að opna þessar
stofnanir og gera fyrirtækjum kleift
að eiga samstarf við þær telji þau
sér það hagkvæmt án þess þó að
stofnanimar fari inn á þröngan ís-
lenskan verktakamarkað," sagði
Halldór.
Hann sagði að samstarf á þessu
sviði gæti einnig orðið með þátttöku
Háskóla íslands.
ÁKVEÐIÐ hefur verið að setja á
stofn Barnahús á vegum Barna-
verndarstofu, þar sem komið verður
upp aðstöðu fyrir opinbera aðila við
rannsókn á meintu kynferðisofbeldi
gegn bömum. Að sögn Braga Guð-
brandssonar, forstöðumanns Barna-
verndarstofu, er tilgangurinn m.a.
sá að forða bömum frá síendurtekn-
um yfirheyrslum ólíkra rannsóknar-
aðila.
Ekki fyrir rétt
í Barnahúsinu verður samstarfs-
vettvangur allra opinberra aðila sem
koma að rannsókn á meintum kyn-
ferðisofbeldismálum gegn bömum
og einnig þeirra sem veita bömum
hjálp og meðferð eftir slíkt ofbeldi.
Gert er ráð fyrir að starfsmenn
barnavemdarnefnda og lögregluum-
dæma á landinu öllu ásamt fulltrúum
saksóknara komi þar saman og fari
yfir mál sem upp koma og rann-
saki. Sagði Bragi að miðað væri við
að bamið komi í Barnahúsið til
skýrslutöku, sem sérmenntaðir
starfsmenn muni sjá um og verður
rannsóknaraðilum gefinn kostur á
að fylgjast með skýrslutökunni á bak
við spegil. Allt verður tekið upp á
myndband sem heimilt verður að
nota fyrir rétti.
„í flestum tilvikum ætti því að
vera hægt að komast hjá að barnið
mæti fyrir rétti,“ sagði Bragi. „Til-
gangurinn með þessu er að forða
barninu frá því að endurupplifa
þessa erfiðu reynslu með því að
þvælast frá einni stofnun til þeirrar
næstu og hitta í sífellu nýja viðmæl-
endur, sem ef til vill hafa enga þjálf-
un eða reynslu í að spyrja böm. Því
sem betur fer koma svona mál upp
með löngu millibili víðast hvar.“
Reynsla af yfírheyrslum í málum
barna hefur verið bundin við þéttbýl-
ið á suðvesturhorni landsins, að sögn
Braga, en með breytingum á með-
ferð mála í kjölfar nýrra lögreglu-
laga flyst rannsóknin yfír til ein-
stakra lögregluumdæma. „Þá er
hætt við að sú þekking sem hefur
skapast glatist, nema Barnahús
komi til,“ sagði Bragi. „En við þurf-
um að bæta okkur á þessu sviði.
Sérstaklega í rannsóknum og með-
ferð á börnunum og fjölskyldum
þeirra og veita börnum bráðahjálp
og bráðameðferð í kjölfar ofbeldis
af þessu tagi. I könnun sem gerð
var í upphafí ársins kom fram að
þessu er verulega ábótavant á land-
inu öllu. Hugmyndin er að í Barna-
húsinu starfi sérfræðingar með
þjálfun í að meðhöndla börn, sem
hafa orðið fórnarlömb kynferðisof-
beldis."
Veggklukkui* — Gólfklukkur
Fjölbreytt úrval af veggklukkum, hilluklukkum,
gólfklukkum, eldhúsklukkum, skrifstofuklukkum,
vekjaraklukkum og skipsklukkum.
/ (ý1
Garðar Olafsson i

úrsmiður, Lækjartorgi sími 551 0081.
Umhverfis-
verðlaun
Norðurlanda-
ráðs veitt
INSTITUTTET for Produktudvikl-
ing (IPU) í Danmörku hlýtur um-
hverfísverðlaun Norðurlandaráðs
1997. Þau nema 350.000 dönskum
krónum og verða afhent á þingi
Norðurlandaráðs í Helsinki mið-
vikudaginn 12. nóvember.
Ákveðið var að IPU hlyti verð-
launin fyrir frumkvæði í UMIP-
verkefninu. UMIP stendur fyrir
„Udvikling af Miljovenlige Industri
Produkter" (þróun umhverfísvænn-
ar iðnaðarvöru) og hefur þetta verk-
efni m.a. leitt til nýrrar aðferðar
við umhverfísmat á vörum og til
umhverfisvænni hönnunar.
í dómnefndinni sitja fyrir hönd
íslands þau Páll Kr. Pálsson og
Bryndís Kristjánsdóttir.
Siðanefnd Sjúkrahúss Reykjavíkur
Trúnaður og
virðing á heil-
brigðisstofnunum
SIÐANEFND Sjúkra-
. húss Reykjavíkur
stendur fyrir röð
fyrirlestra í september og
október sem nefnast Trún-
aður og virðing, sjúklingar
og starfsfólk heilbrigðis-
stofnana á upplýsingaöld.
Siðanefndin sem var sett á
laggirnar á liðnu ári, er
fagleg allra heilbrigðis-
stétta. Núna eru í henni
læknar, hjúkrunarfræð-
ingar, siðfræðingur, prest-
ur og sjúkraþjálfari.
Markmiðið með fyrirlestr-
unum er að vekja alla
starfsmenn sjúkrahússins
til umhugsunar um sið-
ferðileg gildi. Einnig að
gefa þeim tækifæri til að
tjá sig um þessi mál og
lýsa skoðunum sínum.
Ástríður Stefánsdóttir
læknir og heimspekingur er í siða-
nefndinni og mun flytja opinn fyr-
irlestur um mikilvægi þagnar-
skyldunnar í suðursal (Gl) Sjúkra-
húss Reykjavíkur í Fossvogi á
þriðjudaginn.
- Er hægt að þegja á upplýs-
ingaöld?
„Það er ákveðin spenna sem
fylgir því að búa á upplýsingaöld
annarsvegar og að efla trúnað og
virðingu hinsvegar. Það verða
bæði heimspekingar og lögfræð-
ingar sem munu flytja erindi til
að fjalla um þetta efni. Ráðstefn-
unni lýkur í lok október á pall-
borði með fyrirlesurum og starfs-
mönnum."
- Hverjir flytja fyrirlestra og
um hvað verða þeir?
„Fyrirlesturinn minn hefur yf-
irskriftina „Hvers vegna trúnað-
ur?“ og í honum mun ég fjalla um
mikilvægi þagnarskyldunnar og
líka um hvort hún sé afdráttarlaus
eða ekki. Ég mun fjalla um hana
frá siðferðilegu sjónarmiði.
Róbert Haraldsson, lektor í
heimspeki við Háskóla íslands,
mun íjalla um virðinguna fyrir
persónum í fyrirlestrinum „Að sjá
og virða aðra“. Hann mun skoða
hvað það er sem gerir persónuna
virðingarverða og rökræðir og
gagnrýnir viðtekin svör heimspek-
inga við þessum spurningum.
Þórunn Guðmundsdóttir hæsta-
réttarlögmaður kallar fyrirlestur
sinn „Persónunjósnir". Hún ætlar
þar að gera grein fyrir upplýsinga-
lögunum og lögunum um skrán-
ingu og meðferð persónuupplýs-
inga.
Ragnhildur Helgadóttir lög-
fræðingur hjá Umboðsmanni Al-
þingis mun tala úm _______________
þagnarskylduna og
tjáningarfrelsi ríkis-
starfsmanna, sérstak-
lega þeirra sem starfa
á heilbrigðisstofnunum
og tryggð starfsmanna
við stofnanir sínar og yfírmenn.
Hún mun sennilega fjalla um
hömlur á tjáningarfrelsi þeirra,
t.d. þegar þeir ræða við fjölmiðla."
- Hverjir munu hlusta á ykkur?
„Siðanefndin leggur áherslu á
að ná til allra starfsmanna í öllum
stéttum sjúkrahússins og fyrir-
lestrarnir verða aðgengilegir öll-
um, enda á efnið erindi til allra.
Þagnarskyldan er gott dæmi um
siðagildi sem varðar hvern og einn
á sjúkrahúsinu, líka sjúklinga. Það
felst ákveðin tillitssemi og virðing
í, fyrir sjúkling, að tala ekki um
sjúklinginn í næsta rúmi við aðra,
heldur virða einkamál hans.
Hugsa fremur: „Ég myndi ekki
vilja að hinir sjúklingarnir á stof-
Astríður Stefánsdóttir
► Ástríður Stefánsdóttir er
fædd í Reykjavík árið 1961. Hún
útskrifaðist úr læknadeild Há-
skóla íslands árið 1987 og hlaut
almennt lækningaleyfi árið 1989.
Ástríður er einnig með BA-próf
í heimspeki frá Háskóla íslands
og MA-próf í heimspeki frá Dal-
housie-háskólanum í Halifax í
Kanada. Eiginmaður hennar er
Jón Kalmansson heimspekingur
og eiga þau tvö börn.
Þagnarskyld-
an veröur í
brennidepli
unni töluðu um mín innstu mál.“
Þessvegna fínnst okkur boðskapur
fyrirlestranna eiga erindi til allra."
- Hvað er þagnarskylda?
„Virðingin fyrir persónunni
liggur hugtakinu til grundvallar.
Dæmi: Læknar komast óhjá-
kvæmilega að einkamálum sjúkl-
inga sinna, þeir komast inn í
innsta hring persónunnar og því
skiptir miklu máli að þeir fari með
upplýsingar um þá af virðingu.
Mér fínnst eiginlega best að
skilgreina þagnarskylduna með
því að lýsa mikilvægi hennar. Það
þarf að vera hægt að treysta á
þagnarskylduna, en traust er mjög
mikilvægt fyrir fagstéttirnar og
árangur í starfi.
Þagnarskyldan merkir í grund-
vallaratriðum að starfsmenn eigi
ekki að vera að tala um persónu-
hagi annarra, sem þeir fá vitn-
eskju um í vinnu sinni, heldur
þegja.“
- Má rjúfa þagnarskylduna?
„Það eru skiptar skoðanir um
hvernig eigi að bregðast við erfíð-
um dæmum, þar sem efi vaknar
um hvort rétt sé að halda þagnar-
skylduna. Mér dettur t.d. eitt
_________ dæmi í hug: Maður leit-
ar eftir þjónustu á
slysadeild og fljótlega
kemur í ljós að hann
er fíkniefnasali. Hann
gæti hugsanlega hafa
gleypt smokk fullan af
amfetamíni. Hvernig á að bregð-
ast við? Hér togast þagnarskyldan
á við skyldur sem lagðar eru á
hinn almenna borgara. Ógnar það
almannahag að segja ekki til
hans?
Oftast þarf að grafast fyrir um
allar aðstæður til að geta séð hvað
best er að gera í hveiju einstöku
tilfelli, og því er erfítt að setja
strangar reglur. Aðstæður geta
haft áhrif á hvort ákveðið sé að
rjúfa þagnarskylduna eða ekki.“
Það eru alltaf að koma upp
svona siðferðileg vandamál á stóru
sjúkrahúsi og því er mikilvægt að
umræðan sé lifandi, og er fyrir-
lestraröðinni einmitt ætlað að
vekja fólk til umhugsunar."