Morgunblaðið - 14.12.1997, Blaðsíða 49

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 14. DESEMBER 1997 49
BRÉF TIL BLAÐSINS
MYNDASAGAN sem birtíst í Morgunblaðinu 10. desember sl.
Konan er komin
á steypinn...
Frá Hafliða Vilhelmssyni:
HINN 10. desember birti Einar
Falur Ingólfsson ritdóm um bók
I mína „Blóðið rennur til skyldunn-
ar“. I ritdómnum segir hann að af
1 og til birtist stirðar eða rangar setn-
l ingar og tekur m.a. sem dæmi
málsháttinn „í upphafi skyldi endir-
inn skoða". í tilefni af því vil ég
gera ögn grein fyrir beygingu nafn-
orða af svonefndum ia-stofni. Til
nafnorða af þeim stofni heyra til
dæmis orð eins og læknir, hellir,
kíkir og endir.
Samkvæmt reglum nútíma mál-
| fræði „eiga“ orð af þessum stofni
^ að enda á -i en ekki -r í þolfalli
eintölu og fleirtala skal mynduð af
I orðstofni að viðbættri -ar endingu.
Samkvæmt þessari reglu tala menn
við lækninn þegar þeir veikjast eða
við lækna ef þeir eru sárveikir. En
ef litið er á myndasögu í Mbl. sem
birtist þann 10. des. sl. er augljóst
að þessi regla nútíma málfræði er
ekki öllum jafn töm. Margir, ef
ekki meirihluti manna, halda ennþá
) í aðra og yngri beygingarmynd ia-
| stofnsins og fara ótrauðir til lækn-
. irsins eða lækniranna jafnvel þótt
' læknirinn hafi stofu í helliri.
Regla nútíma málfræði um beyg-
ingu nafnorða af ia-stofni samsvar-
ar þeirri beygingarmynd sem brúk-
uð var til forna, en frá því á 15.
öld og fram á upphaf 17. aldar fór
beyging þessara orða að breytast
og á 19. öld var forna beygingin
að mestu horfin úr íslensku ritmáli
en þá „kom hreintungustefnan og
sögulegi lærdómurinn til skjalanna
og gerði fornu beyginguna að rit-
málsreglu og kennsluatriði". (Sjá
Lærdómslistir eftir dr. Jakob Bene-
diktsson, Rvk 1987, bls. 166.)
Þótt hreintungumönnum hafí
tekist að endurvekja forna beygingu
orða af ia-stofni, hefur samt yngri
úthrópaða beygingin lifað af í
stirðnuðu orðfæri málsháttarins „í
upphafi skyldi endirinn skoða“ og
vonandi fær hann að vera í friði
fyrir öfgafullum málhreinsunar-
mönnum. Og vonandi fer heldur
enginn maður með viti að apa eftir
fyrirsögn þessa greinarkorns og
tala um að konan sín sé komin á
steypinn, alþjóð veit að þegar kona
er langt gengin með bami er hún
komin á steypirinn, alveg sama
hvað málfræði hreintungumanna
líður. (Sjá: íslenska málshætti, AB
1966 og Orðabók Blöndals.)
HAFLIÐIVILHELMSSON,
rithöfundur.
7?
I
i
j
„Á tímum örrn breytinga eru framtíðarspúr
olt clrki mikils virði. Gildi þcirrn felsl þó
ckki sist í því, að menn setjast niður oy
meta eigin stöðu í Ijósi forliðar og samtíðar.
Islendingum er þörf ó að slaldra við og líta
i eigin barm. Þór Sigfússon gerir það i þessari
bók og tengir samfélagsþróun okkar við
stærri heild, metur veikleika og styrkleika
og bendir ó skynsamleg úrræði. Bók hans
n því erindi til þeirra, sem hofa óhuga ó
stöðu íslensku þjóðarinnor við nýjar og
spennandi aðstæður."
B/örn Bjariwson mcnnlamálaráihcrra
„Framtíðarsýn Þórs er land tækifæranna,
en tækifæra þeirra sem nó aö nýta þau."
Orn D. Jónsson alvinnuskiivlagsfrædingur
„Þessi bók vekur mann til umhugsunor
um hverjar séu dýrmætustu ouðlindir
Islendinga. Menntun og þekking er
óreiðanlega mikilvægasta auðlindin
og það er undir okkur sjólfum komið,
hverju hún skilar okkur, cn ekki undir
ytri aðstæðum."
Olafur Þ. Sle/hcnsen blaðnmaður
„Þessi hók er ómissandi -- fyrir þó sem vilja
vera ó undan sinni samtíð."
Margeir Pétursson slórmcistari í skák
„Þörf bók sem ó ekki sinn lika, Þór Sigfússon
setur fram alþjóðlegt mat ó
islenskar aðstæður og lesandinn sér örríkið
í nýju Ijósi ó eftir".
fy/ór Arnalds Iramkvæmdastjórihjá 01
Leiðabók
fyrit' nvja
í W ) i b i ■ .
Fjölsýn foriog i samróði vid
Innilegar þakkir fyrir sýndan hlýhug og vin-
áttu á áttatíu ára afmœlisdegi mínum þann
7. desember 1997.
Gleðileg jól og gott og farsœlt nýtt ár.
Guðrún S. Kristjánsdóttir.
Halló
Sláið saman í góða
jólagjöf fyrir
langömmu, ömmu,
mömmu og ungu
stúlkuna.
Úlpur, kápur,
ullaijakkar.
Kíkið inn
Opið sunnudaga
kl. 13-15
\<#HÞI5ID
Mörkinni 6, sími 588 5518.
15% afsláttur af öllu
ROWAN garni til jóla
STORKURINN
gaimveitsEuii
Laugavegi 59,
101 Reykjavík,
sími 551 8258.
HANDIÐ.
Skipagötu 16,
Akureyri,
sími 462 4088.
ESTEE LAUDER
með 4 augnskuggum, maskara, varalit og 2 blýöntum að
verðmæti 3.200 kr. fylgir ef keypt er 50 ml. spray og Body
lotion í Pleasures ilminum frá Estée Lauder.
*meðan birgðir endast
Sendum í
póstkröfu
SNYRTIVÖRUVEÍRSLUNIN
GL/ESfSÆ sími 568 5170
ilikið úrval!
Betra verð !
Tomb Raider i
Laura Croft er komin
aftur og villtari en
áður. Nú skellir hún
sér á tnjósleða, kafar
og bent við (tölsku
mafluna.
HBA live'
Körfubolti tintog
hann gerist bestur. Þú
getnr einfaldlega ekki
misstafþessum.
Fifa Soccer1
Knattspyrnuleikur eins
og þeir gerast bestir.
Mikil spenna og
klikkaöur hraði gera
þetta að frábærum
leik.
Stafakarlarnir
Kenndu krökkunum
þínum ttafrófið á
skemmtilegan hátt.
Frábær íslenskur
dískur sem slærígegn
Playstation
Frábær leikjatölva á
klikkuðu veröi. Kemur
með stýripinna og
Opið
. laugardag10-2E
sunnudag 13-18
ðHUCGTOG GDÝBT
H.
B.T.Töluur
Grensásvegur 3 • Simi: 5885900 • Fax : 5885905
www.bttoWur.is • bttolvur@mmedia.is
i1