Morgunblaðið - 10.01.1998, Blaðsíða 20

20 LAUGARDAGUR 10. JANÚAR 1998
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Eftirköst Færeyjaheimsóknar Nyrups í Danmörku
Heimsóknin talin
hafa minnkað spennu
Höfði haf-
meyjar
skilað
Kaupmannahöfn. Morgunblaðið.
„VIÐ erum viss um að þetta var
karlmaður og hann virtist einn á
ferð,“ segir Maríanna Friðjónsdótt-
ir, framkvæmdastjóri tæknideildar
TV Danmark, en höfðinu af litlu
hafmeyjunni var skilað að bakinn-
gangi stöðvarinnar í fyrrinótt. Marí-
anna sagði í samtali við Morgun-
blaðið að höfðinu hefði að öllum lík-
indum verið skilað til stöðvarinnar
þar sem hún hafði heitið rúmlega
250 þúsundum í fundarlaun. Óvíst
er þó hver fær fundarlaunin.
Aður en höfðinu var stolið var
haft samband við Michael Fors-
mark Poulsen kvikmyndatökumann
í lausamennsku og honum boðið að
kvikmynda verknaðinn. í íyrradag
var aftur hringt til hans og honum
boðið að mynda skil höfuðsins við
sjónvarpsstöðina. Hann faldi sig í
gámi við bakdyr hennar og kvik-
myndaði þegar svartklæddur og
hettuklæddur karlmaður læddist að
innganginum, hvolfdi höfðinu úr
poka og hafði sig á brott.
Maríanna sagði að lögreglan
hefði komið strax á vettvang og haft
höfuðið með sér á brott.
Reuters
LÖGREGLAN tók höfuð haf
meyjarinnar í sína vörslu.
BORGARARNIR hafa ekki aðeins
réttindi, heldur einnig skyldur.
Þetta hafa landar Poul Nyrup
Rasmussens oft fengið að heyra af
munni forsætisráðherrans og þessa
sömu ábendingu hafa Færeyingar
einnig fengið að heyra í heimsókn
Nyrups þar, er hann undirstrikaði
ábyrgð Færeyinga sjálfra, þó Danir
láti fé af hendi rakna til ríkisbú-
skaparins færeyska. Ef dæma má
skoðanakönnun Vilstrup fyrirtæks-
ins, sem Politiken birti í gær þá
hafa Færeyingar ekki reiðst þess-
um boðskap forsætisráðherrans, því
samkvæmt henni þá styðja 65 pró-
sent Færeyinga áframhaldandi rík-
issamband Færeyja og Dana. En
þar sem kosningar eru framundan í
Danmörku fer vart hjá því að allt
fumið og fátið í kringum Færeyja-
heimsóknina hafí áhrif á stöðu Nyr-
ups í dönskum stjórnmálum.
Nyrup hefur óspart verið gagn-
rýndur fyrir að hafa haft slæm
áhrif á samband Dana og Færey-
inga. Sú gagnrýni og sú útbreidda
skoðun að Færeyingar séu í fullri
alvöru að hugleiða fullan skilnað
frá Dönum virðist hrakin í skoð-
anakönnun Vilstrup, sem gerð var
dagana sem Nyrup heimsótti eyj-
arnar. Samkvæmt henni álíta 65
prósent Færeyinga að halda eigi
ríkissambandinu við Dani, tólf pró-
sent eru hikandi við að halda því
og 23 prósent álíta að Færeyjar
eigi að slíta sambandinu.
Meirihluti Færeyinga er heldur
ekki i vafa um að þeir njóti góðs af
sambandinu, því 52 prósent þeirra
álíta að eyjamar hafi efnahagslegan
ábata af sambandinu, 32 prósent eru
í vafa og sextán prósent áh'ta að eyj-
amar tapi á sambandinu. Það era þó
sextíu prósent Færeyinga, sem álíta
að heimsókn Nyraps hafi ekki komið
á heppilegum tíma, átján prósent
álíta að heimsóknin hafi bæði kosti
og galla, jafnmargir álíta að heim-
sóknin hafi komið á réttum tíma og
fjögur prósent hafa enga skoðun á
málinu. Með svo dyggan stuðning
Færeyinga við ríkisheildina er erfitt
að ímynda sér að skýrslan um banka-
málið muni hagga við þeim, en hins
vegar álíta 72 prósent kjósenda að
bankamálið íþyngi sambandi land-
anna nú, fjórtán prósent álíta málið
ekki skipta neinu, fjögur prósent
áh'ta það geta verið til bóta og tíu
prósent hafa enga skoðun.
Þótt Nyrup hafi verið harðlega
gagnrýndur fyrir að halda til
Færeyja svo skömmu áður en
skýrsla um afskipti dönsku stjórn-
arinnar af bankamálinu verður birt,
virðist þó mál manna að heimsóknin
hafi að mörgu leyti dregið úr
spennu milli færeysku landstjórnar-
innar og dönsku stjómarinnar og
sjálfur undirstrikar Nyrap að hér
eftir verði sambandið nánara og
fleiri fundir haldnir. í Politiken í
gær bentu þó ýmsir færeyskir leið-
togar á að Nyrup hefði átt að koma
til eyjanna fyrir löngu, því með
langri fjarvera hefði Nyrup alið á
óþarfa tortryggni milli Færeyja og
Danmerkur. Til eyjanna hefur hann
ekki komið síðan 1994, því ári síðar
hætti hann við heimsókn vegna þess
að til mótmæla horfði og hefur síðan
ekki freistað heimsóknar.
Engin ný fuglaflensutilfelli hafa komið upp í Hong Kong í hálfa aðra viku
Virðist ekki
berast milli
nianna
Breytingar á flensuveiru geta orsakað
mannskæða flensufaraldra og er spænska
veikin þekktasta dæmið um slíkt. Enn sem
komið er bendir fátt til þess að fuglaflens-
an í Hong Kong verði að faraldri
Reuters
RANNSÓKNIR sem fyrir
liggja á útbreiðslu
fuglaflensunnar svokölluðu í
Hong Kong benda ekki til þess að
hún smitist manna á milli, heldur
berist úr fuglum í menn. Þó era
undantekningartilfelli sem benda til
þess að veiran geti borist milli
manna en ekki er vitað um að neinn
hafi smitast af fuglaflensu frá 28.
desember sl., daginn sem hafist var
handa við að slátra um einni milljón
kjúklinga. Alls hafa sextán manns
veikst og eru fjórir látnir.
Rannsóknir sem gerðar voru á
fyrstu sjö sjúklingunum í Hong
Kong benda til þess að þeir hafi
veikst af að minnsta kosti tveimur
mismunandi stofnum flensunnar og
það bendir til þess að veiran hafi
borist úr fuglum. Hefðu allir veikst
af nákvæmlega sama stofni
veirannar myndi það benda til þess
að smitið bærist á milli manna.
Tvö tilfelli valda mönnum þó
áhyggjum þar sem þau benda til
þess að veiran kunni að hafa borist
manna á milli. Hið fyrra er starfs-
kona á sjúkrahúsinu þar sem
þriggja ára drengur lést úr
fuglaflensu, en hún sinnti drengn-
um og hafði ekki komið nálægt
kjúklingum áður en hún veiktist.
Hitt tilfellið var drengur sem var á
sama leikskóla og sá sem lést.
Drengimir léku sér saman og borð-
uðu sama kjúklingaréttinn, sem
gerður var úr sýktum fuglum og
talinn er orsök veikinda drengsins
sem lést. Berist veiran á milli
manna, gerist það rétt eins og við
annað flensusmit, með andardrætti
eða við snertingu. Berist hún úr
fuglum í menn, gerist það ef menn
snerta fuglana sjálfa eða svæði sem
saur fuglanna hefur borist á.
Spænska veikin og
svínaflensa
Ný og óþekkt flensuafbrigði í
mönnum hafa áður komið upp og
kostað mörg mannslíf. Eitt
þekktasta dæmið er spænska veik-
in, sem lagði um tuttugu milljónir
manna að velli 1918-1919. Aðrir
mannskæðir flensufaraldrar komu
upp árin 1900,1957 og 1968.
Fyrir tveimur áratugum stakk
svokölluð svínaflensa upp kollinum í
Bandaríkjunum og olÚ nokkurri
skelfingu. Hún kom upp í herbúðum
í New Jersey, tólf hermenn veiktust
og einn lést. Flestir reyndust hafa
veikst af algengu flensuafbrigði sem
kallast H3N2 en fjórir, þar á meðal
sá sem lést, reyndust hins vegar
hafa sýkst af afbrigðinu HlNl, sem
svipaði til spænsku veikinnar og
flensu sem svín veikjast af.
Búið var til bóluefni með hraði en
það hafði ekki tilætluð áhrif og var
hætt við notkun þess. Það reyndist
ekki koma að sök, þar sem ekki
veiktust fleiri af flensuafbrigðinu.
Veiran sem veldur fuglaflensunni
kallast H5N1. Ástæða þess að ný
flensuafbrigði reynast stundum svo
skeinuhætt er sú að líkaminn er illa
búinn undir að takast á við þau og
mynda mótefni. En þar með er ekki
sagt að öll ný flensuafbrigði verði að
faraldri, eins og svínaflensudæmið
sýnir.
Veira sem breytir sér
Flensuveiran er, ólíkt mörgum
öðrum veiram, t.d. þeirri sem veld-
ur kvefi, breytileg. Hún getur valdið
allt frá minniháttar óþægindum til
dauða og menn veikjast aftur og
aftur af flensu. Veiran er samsett úr
átta litningum, sem bera i sér erfða-
efni alsettu próteinum, mótefnis-
vökunum H og N. Þegar H-mótefn-
isvakarnir tengjast frumum í lík-
ama hins sýkta, berst erfðaefni
veirunnar inn í frumuna og byrjar
að fjölga sér. Hins vegar myndast
yfirleitt fleiri en ein gerð veirannar
og því er afar erfitt íyrir líkamann
að mynda mótefni gegn henni.
Flensuafbrigði breytast yfirleitt
lítillega frá ári til árs. Stöku sinnum
verður hins vegar enn meiri breyt-
ing á mótefnisvakanum en það virð-
ist eiga sér stað þegar hýsillinn
veikist af tveimur ólíkum afbrigðum
samtímis, t.d. úr mönnum og svín-
um. Dæmi um slíkt er ef algeng
flensuveira, HlNl, tengist H2
mótefnisvaknum, svo úr verður af-
brigðið H2N1, afbrigði sem ekki
hefur greinst í mönnum svo áratug-
um skiptir. Slíkar breytingar geta
valdið skæðum flensufaröldram.
Fuglaflensuveiran er hins vegar
ekki dæmi um breytta flensuveira,
heldur dæmi um það þegar dýr
smita menn beint. Enn er óijóst
hvort veiran getur borist á milli
manna og hvort allir séu næmir fyr-
ir henni, komist þeir í snertingu við
veika fugla.
Á síðustu vikum hafa rúmlega
500 manns verið prófaðir í Hong
Kong og aðeins níu (tæplega 2%)
reyndust hafa sýkst. Hefði veiran
lagað sig að flensuveirunni í mönn-
um, hefðu mun fleiri smitast. Enn
er hins vegar of snemmt að spá um
hvaða breytingum fuglaflensuveir-
an kann að taka.
• Byggt á: AP, Time og Newsweek.
Þýzkaland
Atvinnuleysi
nær nýju
hámarki
NUrnberg. Reuters.
ATVINNULE YSI í Þýzkalandi
hélt áíram að aukast í desember
samkvæmt opinberam tölum sem
birtar vora í gær. Tala atvinnu-
lausra hefur aldrei verið hærri frá
lokum seinna stríðs, en það er áfall
íyrir Helmut Kohl kanzlara sem
stefnir að fimmta endurkjöri sínu í
haust.
Samtals töldust 4.546.000 manns
vera atvinnulausir í landinu síðasta
mánuð árins 1997, um 20.000 fleiri
en mánuðinn áður. Samkvæmt upp-
lýsingum vinnumálastofnunar
Þýzkalands í Nurnberg er orsök
aukningarinnar aðallega að rekja
til samdráttar í byggingariðnaði í
austurhluta landsins, þrátt fyrir
mildan vetur hingað til. Atvinnu-
leysishlutfallið jókst þannig úr
11,8% í 11,9%.
Þessi óheillavænlega þróun á
vinnumarkaðnum kemur illa við
Kohl kanzlara, sem lýsti því yfir
fyrir nokkru að stjórn hans stefndi
að því að minnka atvinnuleysi um
helming fyrir lok ársins 2000. I
ávarpi sem hann hélt á fundi
flokksstjómar Kristilegra
demókrata sagði hann að útilokað
væri að þetta takmark næðist, en
samt sagðist hann enn halda í von-
ina um að eitthvað muni mjakast til
betri vegar á vinnumarkaðnum á
þessu ári.
--------------
Mannskæð
flóð í
Brasilíu
Rio de Janeiro. Reuters.
AÐ minnsta kosti fjórir fórust og
mörg hundruð manns misstu heimili
sín í gífurlegu úrhelli sem setti allt
úr skorðum í stórum hluta Rio de
Janeiro í fyrrinótt. Úrhellið olli
miklum flóðum og drukknuðu tveir
eða þrír. Sá fjórði varð undir tré
sem brotnaði
Lýst var yfir neyðarástandi í
borginni í fyrrinótt, en rigningin olli
gífurlegum skemmdum í fátæktar-
hverfum borgarinnar. Stytt hafði
upp að mestu í gær.