Morgunblaðið - 10.01.1998, Blaðsíða 38

38 LAUGARDAGUR 10. JANÚAR 1998
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
Mótandi hugsun
Sturlu Böðvarssonar
STURLA Böðvars-
son sýnir undirrituðum
þann óvænta heiður að
nefna hann á nafn í
fróðlegri grein sem
þingmaðurinn birti í
Morgunblaðinu á föstu-
dag undir fyrirsögninni
„Hið daglega brauð
stjómmálamanna". Til-
efni þessara skrifa er
m.a. fyrri hluti greinar-
koms eftir þann sem
þetta ritar sem birtist í
Morgunblaðinu í ágúst
á nýliðnu ári og fjallaði
um ísland og Evrópu-
sambandið. Overðskuld-
uð upphefð mín er síðan fullkomnuð
er þingmaðurinn upplýsir lesendur
um að ég hafi atvinnu mína af því að
„móta hugsun íslendinga" líkt og
prófessor Porvaldur Gylfason.
Ekki er þó tilefni greinar þing-
mannsins sérstakt fagnaðarefni.
Það kemur sum sé í ljós að við pilt-
amir, Þorvaldur og ég, höfum hald-
ið fram háskalegum sleggjudómum
um íslenska stjómmálamenn.
Það sem vekur athygli við þessa
j grein Sturlu Böðvarssonar og er
ástæða þess að undirritaður leyfir
sér að líta upp frá því mikla starfi
að móta hugsun íslensku þjóðarinn-
ar er meðferð þingmannsins á verk-
um annarra manna. Því miður hefur
„hugmótunaraðilum" eins og þeir
hljóta að nefnast á nútímamáli ekki
tekist að móta hugsun Sturlu
Böðvarssonar á þann veg að ótækt
sé að slíta skrif manna úr öllu sam-
hengi með völdum tilvitnunum sem
styðja eiga fyrirfram mótaða skoð-
un á þeim. Þeir sem ekki þekkja til
starfa Sturlu Böðvarssonar hljóta
að ætla að hann sýni ekki sömu
vinnubrögð á þingi landsmanna.
Raunar sýnist mér að Sturla
Böðvarsson hafi ekki skilið fyllilega
þennan greinarræfil minn. Er það
að sönnu nokkurt áfall í ljósi þeirra
hugmótandi starfa sem ég hef að
mér tekið. Þar eð rýmið er tak-
markað skal áhugamönnum bent á
að auðveldlega má nálgast þessi for-
kastanlegu óhróðursskrif (og raun-
ar fleiri greinar um tengd efni) í
gagnabanka Morgunblaðsins á Net-
inu.
Þingmaðurinn telur
málflutning minn sorg-
legan og það sama seg-
ir hann eiga við um
skrif hins atvinnu-
mannsins við mótun
hugsunar íslensku
þjóðarinnar, Þorvaldar
Gylfasonar. Það er
ábyrgðarkenndin sem
mótar þetta mat Sturlu
Böðvarssonar því hann
tekur fram að slík skrif
geti vitanlega orðið
nokkurt tilefni gaman-
mála.
Huggunin er hins
vegar skammt undan á
þessum óvissu- og breytingatímum
um leið og hið lögmálsbundna sam-
band stjómmálaflokkanna og fram-
þróunar lýðræðislegrar þjóðmála-
Því miður hefur ekki
tekist að móta hugsun
Sturlu Böðvarssonar á
þann veg að ótækt sé
að slíta skrif manna úr
samhengi, segir Ásgeir
Sverrisson sem hér
gerir athugasemd við
grein þingmannsins.
umræðu er skýrt á óvenju hnitmið-
aðan hátt. Þingmaðurinn segir: „En
það er skylda okkar stjómmála-
manna að hafa heildarhagsmuni
þjóðarinnar að leiðarljósi og láta
ekki raska ró okkar og stefnufestu.
I því starfi varðar miklu að stjóm-
málaflokkarnir haldi vöku sinni sem
grunneiningar þess lýðræðisskipu-
lags og umræðu sem við viljum
tryggja og málefnaleg umræða er
mikilvægt verkfæri þeirra sem vilja
hafa áhrif. I því starfi gilda önnur
sjónarmið en óþolinmæði þeirra
sem hrífast af fréttaskotum sam-
tímans.“
Frammi fyrir slíkum ferskleika
andans setur mann hljóðan.
Höfundur er blaðamaður.
Ásgeir Sverrisson
Góðærið
SAGT er að liðið ár hafi verið gott
ár. Afkoman í hinum mismunandi
atvinnugi'einum hafi verið góð og
aldrei hafi veiðst meira úr sjó ef allt
er með talið en það segir meira en
nokkuð annað hvernig íslenskur bú-
skapur hefur gengið fyrir sig á ár-
inu. Góðærið nær þó ekki til allra
því það er nokkuð stór minnihluti
þjóðarinnar sem hefur á liðnu ári
haft það mjög erfitt og má með
ýmsum rökum sýna fram á að af-
koma þessa minnihluta sé þeim
mun lakari eftir því sem góðærið í
þjóðfélaginu er meira. Skýringin á
þessu er sú að þetta fólk byggir af-
komu sína á lægstu launatöxtum
verkalýðsfélaga eða byggir afkomu
sína á bótum frá hinu opinbera og
þessar föstu upphæðir fylgja ekkj
eftir hækkun verðlags á þenslutíma
og jafnvel þó bæturnar hækkuðu
eitthvað hlutfallslega þá gæfi slík
hækkun fáar krónur í vasa þessa
fólks. Með öðrum orðum í svoköll-
uðu „góðæri" eykst bilið milli ríkra
og fátækra.
Hverjir tilheyra
þessum minnihluta
Hér á árum áður í bændasamfé-
lagi liðinna alda var ávallt stærsti
hluti þjóðarinnar eignalaus og gat í
raun ekkert eignast vegna hafta og
kvaða á landlaust og „ættlaust“
fólk. Flestir áttu því allt sitt undir
húsbændum sínum og ekkert mátti
út af bregða með árferðið svo hagur
þessa meirihluta versnaði ekki til
muna. I dag hefur hlutfall fátækra
af þjóðinni minnkað miðað við fyrri
tíma. Til að komast áfram vegur
ætternið ekki eins þungt og það
gerði og fjölbreyttir menntunar- og
starfsmöguleikar standa nú til boða
sem aldrei fyrr. Þrátt fyrir þessi
tækifæri þá er fjölmennur hópur
sem ekki getur fært sér þessi auknu
tækifæri í nyt og við þurfum bæði
að átta okkur á þessari staðreynd
og við þurfum einnig að skilja eðli
og ástand þessa hóps á hverjum
tíma og reyna að koma honum til
hjálpar á uppbyggilegan hátt. Þessi
hópur telur vinnandi fólk sem nær
ekki að láta enda ná saman um hver
mánaðamót, þetta eru einstaklingar
með börn, öryrkjar, sjúkir og at-
vinnulaust fólk sem ekki hefur önn-
ur úrræði en að reyna að framfleyta
sér á framfæri hins opinbera. Þegar
vel árar í þjóðfélaginu vænkast hag-
STARFSMANNAFÉLAG RÍKISSTOFNANA
Starf snám fyrir félagsmenn
Starfsnámið „Rekspölur" byrjar aftur 12. janúar nk.
Fyrirhuguð eru sex tveggja vikna námskeið fram til páska.
Námskeiðin hafa notið mikilla vinsælda á undanförnum
misserum, en á námskeiðunum er fjallað um samfélagsfræði,
tjáningu, íslenska tungu, fjölmiðlun, upplýsingaöldina,
vinnuvernd, streitu, rétta líkamsbeitingu,
félagsleg réttindi og margt fleira.
Sérstök athygli er vakin á því að SFR-félagar sem búa utan
Reykjavíkursvæðisins og vilja sækja Rekspalarnámskeiðið
eiga kost á ferða- og gististyrk.
Nánari upplýsingar og innritun á skrifstofu SFR
í síma 562 9644, bréfsími 562 9641.
Starfsmannafélag ríkisstofnana.
nær ekki til allra
ur þessa fólks nákvæmlega ekkert
nema til hins verra þegar vöruverð
hækkar vegna þenslu í þjóðfélaginu.
Viðhorfín til litilmagnans
Það er orðinn stór hópurinn í
þjóðfélaginu sem telur sig vera í
þeirri aðstöðu að þurfa að biðja
samborgarana um fjárhagslega að-
stoð. Fyrst ber að nefna ýmiskonar
góðgerðafélög sem eru t.d. að safna
vegna ýmissa góðra málefna. Félög
sem kenna sig við sjúkdóma skjól-
stæðinga sinna s.s. félag hjart-
veikra, Félag krabbameinssjúkra
barna o.s.frv. Hjálparsveitir og
íþróttafélög gera einnig út á þessi
Við erum staðráðin í
að leita til erlendra
þjóða, ef með þarf, til
að safna fyrir hina
---------------------7----------
verst settu á Islandi
segir stjórn Félags fá-
tækra barna.
mið til að fjármagna rekstur sinn.
Annars vegar er beðið um beinan
fjárstuðning eða að boðin er einhver
vara til kaups. Ef málefnið er gott
þá sýnir landinn yfirleitt sínar bestu
hliðar.
íslendingar eru í eðli sínu gott
fólk en reynslan sýnir að þeir eru
því gjafmildari sem efni þeirra eru
minni. Einnig hefur komið fram að
mjög vel stæðir einstaklingar gefi
lítið til þeirra sem minna mega sín.
Skýringar á þessu eru ókunnar en
vera má að það sé nauðsynlegt að
hafa kynnst „eymdinni“ náið til að
skilja hana og hafa vilja og löngun
til að hjálpa öðrum. Það kveður þó
við annan tón þegar stórkostlegar
hamfarir ríða yfir, þá hjálpa margir
sem einhverju geta miðlað. Nær-
tækustu dæmin eru safnanir fyrir
Súðvíkinga eða Flateyringa vegna
snjóflóðahamfara og fyrr á öldinni
var safnað fyrir fátæklinga á „möl-
inni“ en þá horfði mjög illa um af-
drif mjög margra sökum aflabrests
og annarrar óáranar. Þá voru það
bændur víða um land sem tóku sig
til og sendu sauðfé og annað matar-
kyns til Reykjavíkur til hjálpar illa
stöddum einstaklingum og fjöl-
skyldum.
Bætum kjör fátækra fjölskyldna
Síðasta ár var ár mikilla safnana
á vegum fjölmargra aðila. Það er
skoðun okkar að stundum geti þess-
ar árlegu safnanir verið reknar af of
miklum vana og oft án tillits til
hvort þörfin sé nægilega brýn
þannig að hún réttlæti ölmusu-
beiðni. Slíkar „rútínu“ safnanir
eyðileggja fyrir þeim sem virkilega
þurfa á fjárhagsaðstoð að halda. Á
haustmánuðum á síðasta ári var
stofnað stuðningsfélag fyrir börn
fátækra foreldra á íslandi. Tilgang-
ur félagsins er að safna fé með sölu-
starfsemi og beinum framlögum
með það markmið að styrkja fátæk-
ar barnafjölskyldur við að ná sér
upp úr fjárhagserfiðleikum sínum
með áherslu á að sú hjálp sem veitt
er verði að raunverulegu gagni. Það
er skoðun okkar að fátækt fólk hafi
ekki átt sér sterkan og markaðs-
sinnaðan málsvara á íslandi og því
hafi kjör þessa stóra minnihluta að
mörgu ieyti versnað um langt ára-
bil. Verkalýðsforystan hefur ævin-
lega, þrátt fyrir fyrirheit um annað,
fallist á prósentuhækkanir í stað
krónutöluhækkana og því hafa hinir
láglaunuðu ásamt bótaþegum fengið
minna en aðrir í sinn vasa og dreg-
ist aftur úr öðrum stéttum og
„kjarabilið" hefur breikkað. Stjóm-
völd hafa heldur aldrei komið þess-
um hópi til hjálpar með afgerandi
hætti þótt vissulega mætti nefna
dæmi um nokkrar bætur. Líknarfé-
lög hafa ekki miðað aðstoð sína við
einstaklingsþarfir heldur fremur við
jafna útdeilingu þeirra gæða sem
þau hafa til ráðstöfunar á hverjum
tíma þannig að hlutur þeirra sem
aðstoð njóta er lítill og er ekki sá
þungi á vogarskálarnar sem getur
bætt fjárhagsvandræði fólksins.
Félag fátækra bama hefur nú
verið starfrækt í nokkra mánuði og
selt fjölbreytt úi’val geisladiska og
myndbanda. I gegnum sölustarfið
höfum við fengið ábendingar um fá-
tækar fjölskyldur í neyð um land
allt og höfum við nú þegar hafið
hjálparstarfið. Hjálpin hefur verið í
því fólgin að við höfum borgað ýmsa
reikninga sem voru löngu komnir í
vanskil. Var hér aðallega um að
ræða húsaleigureikninga og raf-
magns- og hitareikninga. Einnig
hjálpuðum við fólki með matarinn-
kaup fyrir jólin og að kaupa fót á
börn sín til að þau gætu komist á
jólaskemmtun í skólanum. Nú í
byrjun starfstíma félagsins er af
litlu að miðla og þess vegna er ekki
hægt að hjálpa þeim fjölskyldum
sem em í mjög slæmri stöðu fyrr en
félagið er orðið það sterkt að það
geti staðið undir slíkum greiðslum
þannig að gagnist þessum aðilum.
Við trúum hins vegar á kraftaverk
og við vitum að það þarf þjóðarátak
til að bæta stöðu fátækra á íslandi.
Lokaorð
Það vakti nokkra athygli okkar
að lesa áramótaræður æðstu emb-
ættismanna ríkisins. Ekki var einu
orði vikið að stöðu fátækra einstak-
linga og fjölskyldna á íslandi sem
eiga um sárt að binda um þessar
mundir. Þetta hindrar okkur þó
ekki í að ráðast fram í ætlunar-
verki okkar að bæta kjör fátækra
Islendinga sem hafa dregist langt
aftur úr nágrannaþjóðum með
lægstu laun og lægstu bætur. Við
erum staðráðin í að leita til er-
lendra þjóða ef með þarf til að
safna fyrir hina verst settu á Is-
landi sem hafa verið vanræktir,
svívirtir og sviknir í áratugi í landi
sem kallar sig lýðveldi og hefur
státað af jafnrétti og jöfnum mögu-
leikum fyrir alla. Reyndin er allt
önnur. Hér á Islandi hefur verið
stunduð miskunnarlaus hagsmuna-
gæsla útvalinna einstaklinga,
stétta og hópa um langt árabil og
hún rekin með öllum tiltækum
meðulum. Þessi hagsmunagæsla á
einna stærstan þátt í því að bilið
milli fátæki'a og ríkra hefur aukist
á síðustu árum og er stöðugt að
vaxa. Það er sama hvaða flokkur
ræður ríkjum á Islandi, alltaf skal
einhver hagsmunagæsla ráða ríkj-
um og fjármunir flytjast milli
stétta og hópa en fátæklingarnir
sitja eftir eignalausir og í svelti af
því að þeir hafa sér engan raun-
verulegan málsvara sem vinnur að
bættum kjörum þeirra.
Á Islandi er nóg að bíta og
brenna fyrir alla ef menn vilja og
ef þjóðarkökunni er skipt af sann-
girni. Það mun þó aldrei ganga
átakalaust fyrir sig og er því mikið
verk framundan við að bæta hag
fátækra fjölskyldna og þurfa marg-
ir að koma að því máli til að árang-
ur sjáist. Söfnunarreikningur Fé-
lags fátækra barna á íslandi er í
Búnaðarbanka, Seljaútibúi tékka-
reikningsnr. 3440.
Hjálpum nú okkar minnsta bróð-
ur á Islandi, það kemur okkur öll-
um við.

*
RÆSTIVAGNAR
IbBíáI
Urvalið er hjá okkur
Nýbýlavegur 18 • 2Ö0 Kópavogur
Sími: 510-0000 • Fax: 510-0001