Morgunblaðið - 14.03.1998, Blaðsíða 24

24 LAUGARDAGUR 14. MARZ 1998
MORGUNBLAÐIÐ
h
ERLENT

Reuter
KLALLDÓR Ásgrímsson og frú á Neretva stoðtækjaverkstæðinu í Sarajevo í gær.
Ráðamenn í Bosníu ótt-
ast ástandið í Kosovo
HALLDÓR Ásgrímsson utanríkis-
ráðherra heimsótti Sarajevo í gær í
ferð sinni til Bosníu-Hersegovínu
og ræddi þar við heilbrigðisráðherr-
ann, utanríkisráðuneytismenn, full-
trúa Alþjóðabankans, Elísabetu
Rehn fulltrúa Sameinuðu þjóðanna,
yfirmann lögreglunnar í Sarajevo
auk þess sem hann heimsótti
sjúkrahús.
„Það sem er efst á baugi hér er
ástandið í Kosovo og hugsanlegar
afleiðingar þess fyrir ástandið hér í
Bosníu. Ráðamenn hafa miklar
áhyggjur af ástandinu í Kosovo því
það er ljóst, að blossi allt upp þar
getur það haft áhrif hér í Bosníu og
afturkippur komið í þróun mála
héma.
Uppbyggingin hér gengur í rétta
átt. Hvað ástandið í Sarajevo varðar
þá hefur það skánað þó enn sé það
alvarlegt. Það er verið að reyna að
gera hér við byggingar en eyðilegg-
ingin er gífurleg þannig að menn
eiga langt í land,“ sagði utanríkis-
ráðherra.
Halldór Asgrímsson heimsótti
Neretva-stoðtækjaverkstæðið í Sara-
jevo þar sem íslenskir aðilar hjálpa
fólki sem særðist í borgarastríðinu.
„Við stöndum íyrir því að hér er ver-
ið að hjálpa 600 manns að fá nýja
gervilimi. Það má nefna sem dæmi að
meðan ég dvaldist þar kom móðir inn
á þennan stað með 10 ára gamlan son
sinn sem hafði misst báða fætur og
er hann nú farinn að ganga. Til okkar
hafa komið erfiðustu tilfellin. Össur
hf. hefur verið í farabroddi í þessum
málum íyrir okkar hönd og staðið sig
afar vel,“ sagði Halldór.
í samtali við Morgunblaðið í
fyrradag sagði Halldór að í viðræð-
um sínum við Dodik, forsætisráð-
herra heimastjómar Bosníu-Serba í
Banja Luka, hefðu möguleikar Is-
lendinga á að veita Bosníu-Serbum
aðstoð við uppbyggingarstarf borið
á góma. „Þegar við ákváðum okkar
aðstoð við Bosníu þá gengum við al-
gerlega framhjá Serbneska lýðveld-
inu, enda var á þeim tíma verið að
þvinga Bosníu-Serba til að hlíta
Dayton-samkomulaginu," sagði
Halldór. Nú væra vestræn ríki al-
mennt að endurskoða þá afstöðu og
auka stuðning verulega við þetta
svæði. „Það er maðal annars orðið
ljóst að við getum aðstoðað þá í sam-
bandi við nýtingu á heitu vatni,“
sagði Halldór. Það era heitar lindir
á þessu svæði og að mati ráðherrans
getur íslenzk þekking og reynsla á
því sviði komið að verulegu gagni til
að bæta aðstæður fólks þama.
Lætur Elle-
mann-Jensen
af flokks-
formennsku?
Kaupmannahöfn. Morgunblaöiö.
EFTIR að kosninga-
spennan er gengin yfir
velta menn nú fyrir sér
stöðu nýju stjómarinnar
og hvernig Venstre og
íhaldsflokknum muni
reiða af. Getgátur era
uppi um að Uffe Ellem-
ann-Jensen leiðtogi Ven-
stre íhugi að láta af
flokksformennsku.
Ihaldsflokkurinn kvað í
gær niður orðróm um
væringar. Nokkrar fjöl-
skyldur era áberandi í
hópi þingmanna. Þó
ávinningur Jafnaðar-
manna hafi aðeins verið
eitt þingsæti þá gæti
styrkt staða miðflokkana
gert stjóminni hægara að leita sam-
starfsaðila.
Venstre og íhaldsflokkurinn
íhuga stöðuna
Þegar á kosningakvöldinu, er ljóst
vai’ að þó Venstre héldi sínu, þá
leiddi fylgishrun íhaldsflokksins til
þess að hægristjóm var útilokuð, gaf
Uffe Ellemann-Jensen óljóst í skyn
að nú kynni hann að hugleiða að
segja af sér flokksformennsku á
kjörtímabilinu. Þetta hefur leitt til
líflegra vangaveltna um að hann láti
verða af þessu og þá í tæka tíð fyrir
næstu kosningar, svo nýr formaður
nái að tryggja sig í sessi. Þó óljóst sé
hvort Ellemann-Jensen lætur af
þessu verða þá er hins vegar Ijóst
hver er líklegasti arftakinn.
Anders Fogh Rasmussen varafor-
maður flokksins hefur lengi verið álit-
inn krónprinsinn í flokknum og i gær
tók hann við sem formaður þingflokks-
ins af Ivar Hansen. Ef Ellemann-Jen-
sen er á fórum þá lætur hann það
varla uppi fyrr en að afstaðinni þjóðar-
atkvæðagreiðslunni 28. maí. Þegai’
leitað var nýs aðalframkvæmdastjóra
Atlantshafsbandalagsins var Ellem-
ann-Jensen áJram um að fá stöðuna og
hefði vísast ekki síður
áhuga á stöðu erlendis
nú. Ellemann-Jensen
hefur verið formaður síð-
an 1984. Þegar hann tók
við vora þingmenn
flokksins 22, en era nú
42.
Orðrómur um að
íhaldsflokkurinn myndi
gera fylgishranið upp
með því að kjósa nýjan
formann var kveðinn
niður í gær. Eftir þing-
flokksfund sagðist Per
Stig Moller flokksfor-
maður ekki hafa heyrt
neinar raddh’ á fundin-
um í þá átt. Einn af
ungu " þingmönnum
flokksins, Jens Heimburger, sem i
kjölfar kosninganna hafði viðrað for-
mannsskipti, neyddist eftir fundinn
til að draga í land.
Hann hafði líka gagnrýnt að flokk-
urinn skildi reka kosningabaráttu
með Venstre, en Stig Moller segh’ þá
stefnu ekki hafa verið gagnrýnda á
fundinum. Heimburger er 32 ára
framkvæmdastjóri eigin auglýsinga-
fyrirtækis. Hann hafði sig mjög í
frammi í kosningabaráttunni og fékk
strax það orð á sig að hann sæktist
eftir formennskunni í fyllingu tím-
ans. Eftir fundinn í gær er fátt sem
bendir til að það verði í bráð ef
nokkum tímann.
Þó Jafnaðarmenn hafi aðeins unn-
ið eitt þingsæti þá þykir staða Poul
Nyrup Rasmussen forsætisráðherra
að ýmsu leyti hafa styrkst. Hann
hefur reyndar aðeins eins þingsæta
meirihluta og það færeyskt þingsæti,
en á hinn bóginn hefur styrkt miðja
aukið samstarfsmöguleika Nyrups,
enda hafa Miðdemókratar og Kristi-
legi þjóðarflokkurinn þegar viðrað
samstarfsáhuga. Einnig þykir senni-
legt að þingmenn Ihaldsflokksins og
Venstre hafi áhuga á samstarfi, því
ella verði flokkarnh’ utangátta í
Jensen
t
I
í
í
l
\
>
\
Almennt herút-
boð í N-Kóreu
Þrýst á Eidesgaard «
að gefa ekkert eftir
Seoul. Reuters.
KOMMÚNISTASTJÓRNIN í
Norður-Kóreu hefur lýst yfir „al-
mennu herútboði" í landinu og
fregnir herma að upplausnará-
stand hafi skapast þar vegna mik-
ils matarskorts. Talið er að þrjár
milljónir Norður-Kóreumanna
hafi þegar dáið af völdum vannær-
ingar.
Stjómarerindrekar í Pyongyang
sögðu að stjómin hefði sent þeim
tilkynningu um að hún hefði lýst yf-
ir almennu herútboði á fimmtudag.
I tilkynningunni segir að herútboðið
tengist árlegum heræfingum sem
hafa farið fram á vorin víða um
landið.
Ekki var ljóst hvort sett hefðu
verið herlög í landinu eða hvort her-
útboðið tengdist nýlegum viðvöran-
um stjómarinnar um að kombirgð-
imar myndu ganga til þurrðar um
miðjan þennan mánuð þótt kom-
skammtarnir hefðu verið minnkaðir
úr 300 grömmum í 100 grömm á
dag.
Kóresk búddatrúarsamtök höfðu
skýrt frá því að allt að þrjár milljón-
ir manna hefðu látist úr hungri eða
sjúkdómum síðustu tvö ár í Norður-
Kóreu. Þrjár milljónir manna gætu
dáið á þessu ári ef fólkinu yrði ekki
komið til hjálpar strax.
Samtökin sögðu að stjórnleysi
væri að skapast á landsbyggðinni,
þar sem margir hefðu selt allar eig-
ur sínar fyrir mat og flæktust um
sveitirnar til að ræna og rapla.
Mörg dæmi væra um að flækings-
þjófar hefðu verið barðir til bana.
í tilkynningu stjórnarinnar segir
að útlendingar megi ekki koma til
landsins nema vegna „ferða sem
tengjast matvælaaðstoð". Útlend-
ingar megi ekki fara út fyrir höfuð-
borgina nema með sérstöku leyfi yf-
irvalda.
„Venjuleg heræfing"
Embættismenn í Bandaríkjunum
og Suður-Kóreu sögðust ekki hafa
fengið neinar upplýsingar um
óvenjulega liðsflutninga eða hem-
aðarviðbúnað í Norður-Kóreu þrátt
fyrir herútboðið.
„Þetta er venjuleg heræfing sem
haldin er árlega,“ sagði háttsettur
embættismaður í suður-kóreska
varnarmálaráðuneytinu. „Hún er
venjulega haldin í lok vetrar þegar
matarforðinn er lítill og hætta er á
óeirðum í landinu."
Þórshöfn. Morgunblaðið.
FÆREYSKI jafnaðarmaðurinn
Joannes Eidesgaard er í erfiðri að-
stöðu í kjölfar sigurs hans í dönsku
þingkosningunum, hann hefur örlög
stjórnar jafnaðarmanna í hendi sér
en er jafnframt undir miklum þrýst-
ingi heimafyrir, að gefa ekkert eftir
í samskiptunum við Dani. Getur
þetta haft úrslitaþýðingu fyrir Jafn-
aðarmenn í kosningum til færeyska
Lögþingsins sem fram fara eftir
nokkra mánuði.
I kosningabaráttunni talaði
Eidesgaard um að flokkur hans
myndi brjóta í bága við hefðina og
vera óháður á danska þinginu, í stað
þess að styðja stjóm jafnaðar-
manna. Þá gagnrýndi hann stjórn
Pouls Nyraps Rasmussens harka-
lega fyrir það hvernig hún tók á
Færeyjabankamálinu.
Jógvan Mprkpre félagsfræðing-
ur telur að Færeyingar muni ekki
sætta sig við að Eidesgaard styðji
Nyrup, nema honum takist að ná
hagstæðu samkomulagi um ýmis
óútkljáð mál í samskiptum ríkj-
anna. „Eidesgaard gekk til kosn-
inga með yfirlýsingum um að hann
yrði óháður á danska þinginu og ef
hann styður Nyrup án þess að fá
nokkuð í staðinn, held ég að Eides-
gaard muni eiga í miklum erfið-
leikum í væntanlegum kosningum
til Lögþingsins," segir Morkore.
Eidesgaard er í framboði þar,
enda formaður Jafnaðarmanna-
flokksins.
Kröfum framgengt
fyrir sumar
Eidesgaard tilkynnti á fimmtu-
dagskvöld að hann vildi fá eitthvað
fyrir sinn snúð, styddi hann dönsku
stjómina. Fyrir hönd flokksins
krafðist hann þess að Færeyingar
fengju góð kjör á endurgreiðslu
milljarðaskuldar við Dani. Þá krafð-
ist hann þess að farið verði að bóta-
kröfum Færeyinga vegna yfirtöku
Færeyjabanka. „Þessum kröfum
verður Eidesgaard að ná fram fyrir
Lögþingskosningarnar, sem verða í
síðasta lagi í júlí nk.,“ segir
Morkpre og minnir á að óánægja
með stjórn Nyrups hafi orðið til
þess að færeyski Jafnaðarmanna-
flokkurinn tapaði helmingi þing-
sæta á Lögþinginu í kosningunum .
1994.
„Það var jafnaðarmönnum dýr-
keypt hvernig stjórn Nyrups tók á k
efnahagskreppunni sem reið yfír 9
Færeyjar í byrjun áratugarins.
Hann hafði mikil afskipti af efna-
hagsmálum á eyjunum. Það kostaði
jafnaðarmenn mörg atkvæði og
þeir fjarlægðust danska flokks-
bræður sína í kjölfarið," segir
Morkore.
Þetta er ekki í fyrsta sinn sem
færeyskur þingmaður hefur haft ör- p
lög dönsku ríkisstjórnarinnar í |
hendi sér. Óli Breckmann, sem er k
fulltrúi Fólkaflokksins á danska ”
þinginu og verður í samvinnu við
íhaldsmenn þar, lenti í upphafi ní-
unda áratugarins í þeirri stöðu að
hann varð hvað eftir annað að
greiða atkvæði með stjóm borgara-
flokkanna í Danmörku, þar sem at-
kvæði hans réð úrslitum um hvort
hún stæði eða félli. Segir Breck- .
mann þetta afar erfiða aðstöðu. I
„Þetta er mikið álag. Því á Joannes |
Eidesgaard erfiða tíma í vændum,“ k
segir Breckmann.