Morgunblaðið - 14.03.1998, Side 32

32 LAUGARDAGUR 14. MARZ 1998
MORGUNBLAÐIÐ
MARGMIÐLUN
28.990
TX tum
200 Mhz MMX
32 mb SDRAM
3200 MB U-DMA
15” skjár
Ati Xpression 3Dbooster 2mb
24 hraða geisladrif
Soundblaster 16
180 wött
33.6 bás fax & símsvari
4 mán. hjá Margmiðlun
Windows 95b & bók
Win 95 lyklaborö & mús
Bókin um Windows 95
Epson 400 prentari
og kapall
þessi vél á aðeins...
129.990
Jedi Knight viðbót Mystery ofSith
iiwiinim
TexMurphy Overseer
G»Schneider
MONTANA
Flatur SUPER Blackline myndlampi -
Nicam Stereo 2 x 35 wött -
Textavarp, Scart tengi -
Sjálfvirk stöövainnsetnina -
Fjarstýring ofl. -
OPIÐ
Virka daga 10-19
Laugardaga 10-16
Sunnudaga 13-17
www.bttolvur.is

B.T. Tölvur
Grensásvegur 3 - Sími 588 5900 Fax 588 5905
Gagnavistunarstafrófssúpa
Mikið er að gerast í gagnavistunarmálum
um þessar mundir og CD-R, CD-RW,
CD-R DVD og fleiri staðlar bítast um
hituna. Árni Matthíasson gluggaði í staf-
rófssúpuna og kannaði muninn á litarefn-
unum cyanine og phthalocyanine.
urum, því leysigeislar í þeim og
stýribúnaður ráða ekki nema við
einfóldustu gerð geisladiska.
Nýjasta í geisladiskasúpunni er
svo DVD-diskar, sem eru svipaðrar
gerðar og hefðbundnir geisladiskar,
nema þá að því leyti að þeir geta
rúmað meiri gögn vegna ýmissar
tækni, meiri bylgjulengdar les-
leysigeislans, tvöfalds lags á
hverjum diski og svo mætti
telja. Skammt er síðan fyrstu
DVD-R-drifin komu á markað
og kosta enn talsvert, en á slík-
um diski má geyma allt að 3,95
Gb af gögnum, eða fimm sinnum
meira en á venjulegum CD-R-diski.
Á þeim er notað azolitarefni, sem
sumir framleiðendur nota reyndar í
dýrari gerðir CD-R-diska, gjarna í
svonefnda „silfurdiska".
Þótt ekki sé langt liðið á tölvu-
öld hafa breytingar orðið örari
en nokkur gerði sér í hugarlund,
ekki síst í gagnageymslutækni.
Þegar er gríðarlegt magn gagna
ólæsilegt vegna þess að hugbún-
aðurinn sem skrifaði þau er ekki
til lengur, eða drifin eða segul-
böndin sem þarf til að komast að
þeim eru ónýt eða komin á haugana.
Það verður því æ áleitnari spurning
hver sé öruggasta leiðin til að
geyma gögn. Svarið við því er
reyndar einfalt; best er að nota
sýrulausan pappír til að geyma
gögn sem ekki mega glatast, en
geisladiskurinn er handhægur og
traustur geymslumáti. Samkvæmt
könnunum virtra stofnana vestan-
hafs eiga CD-R-geisladiskar að end-
ast í 50 til 100 ár hið minnsta, en
máli skiptir að þeir séu rétt varð-
veittir. Það liggur í augum uppi að
þar sem litarefnið í þeim er ljós-
næmt, þótt sterkan geisla þurfi til
að breyta því, þá þolir það miður að
vera mikið í sterku ljósi eða óvarið
fyrir útfjólubláum geislum. Þess
eru fá dæmi að gögn hafi glatast af
diskum þótt þeir hafi legið óvarðir í
sólarljósi, til að mynda úti í glugga,
en allur er varinn góður og því best
að geyma þá í hulstrinu og helst á
dimmum stað ef tryggt á að vera að
ekkert glatist. Litarefnin sem notuð
eru eru og misnæm fyrir ljósi, og
þannig telja menn að diskar með
cyanine-litarefninu endist í 70 ár, en
hinir með phthalocyanine í um 100
ár. Phthalocyanine-litarefnið gerir
og meiri kröfur til leysigeislans, þol-
ir minna frávik, eða 5mW, +/- 0,5
mW. Cyanine-litarefnið aftur á móti
vill 6mW, +/- lmW, sem gerir að
verkum að það gengur í fleiri gerðir
skrifara, aðallega eldri gerðir
GEYSIÖR þróun er í
gagnavistunarmálum og
þannig má nú fá geisla-
diskabrennara fyrir til-
tölulega lítið verð, 30-40.000 kr.,
og diskarnir sjálfir hafa hrapað í
verði; kostuðu víða á annað þús-
und fyrir ári en fást nú á allt
niður í 250 kr. Tækninni hefur
fleygt ört fram því diskar sem
skrifa má á aftur og aftur, allt
upp í 1.000 sinnum, svonefndir
CD-RW-diskar, eru komnir á al-
mennan markað og skammt í að
hægt verði að kaupa á skaplegu
verði CD-R DVD-diska sem
nærfellt fjögur gígabæti af gögnum.
Geisladiskar eru steyptir eftir
kolefnismóti með grópum. Gróp-
irnar eru jafn breiðar og djúpar,
en lengd þeirra er breytileg og
bilið á milli þeirra. Styttri gerðin
kallast 3T-gróp og sú lengri 11T.
Á brennanlegum diskum svoköll-
uðum er ljósnæmt litarefni og
þegar leysigeisli skín á efnið af
réttum styrkleika breytist það og
ýmist endurkastar ljósi eða drekkur
það í sig. Leysigeisli í brennara er
með þrjár stykleikastillingar. Á
hæsta hitar hann lagið sem á að
skrifa á og fyrir vikið gleypir það í
sig ljós. Á miðstillingu bræðir hann
litarefnið og kristallar það þannig
að það endurkastar ljósi. Með því
móti má líkja eftir grópum á hefð-
bundnum geisladiski. Ekki er þó
auðhlaupið að því að tryggja að
merkin (,,grópirnar“) á viðkomandi
diski séu af réttri lengd, enda haga
litarefnin sér ólíkt eftir því hversu
lengi þau eru hituð. Þannig er ekki
hægt að ganga út frá því sem vísu
að merki sem leysigeisli gerir á slík-
an disk verði helmingi lengra þótt
geislinn skíni helmingi lengur. Við
það bætist að líka getur skeikað í
lestrinum og því ekkert svigrúm
fyrir frávik. Til að sigrast á þessum
vanda er svo búið um hnútana að
brennarinn beitir ákveðinni tækni
til að breyta merkjunum til að kom-
ast sem næst því sem upphafleg
gögn krefjast.
Skrifarar nota tvær aðferðir til að
brenna á diska, svokallað Long
Write Strategy, LWS, og Short
Write Strategy, SWS, og eiga við
mismunandi gerðir af brennara-
diskum, hvort litarefnið á þeim er
cyanine eða phthalocyanine, en
bæði eru þau bláleit eins og nafnið
gefur til kynna. Mismunandi litur á
diskunum sjálfum ræðst af húðinni
sem sett er yfir litarefnið og er mis-
munandi eftir framleiðendum, frá
gulllit í eins konar bláma eða silfur.
Þeir halda og fram að mjög muni á
diskum eftir lit, en þar sem þeir
verða allir að lúta sama stranga
staðlinum er munurinn sáralítill.
Fyrir cyanine-diska hentar betur
að nota LWS, því 3T-merki verða
nákvæmari með henni, en á móti er
betra að nota SWS fyrir pht-
halocyanine-diska. Sem stendur er
ekki hægt að breyta um brennslu-
aðferð í drifum, en tillaga að nýjum
staðli kveður á um að á diskinum
séu upplýsingar ætlaðar brennnar-
anum sem segja til um hvaða
brennsluaðferð á að nota.
Endurskrifanlegir diskar
Svonefndir endurskrifanlegir
diskar, CD-RW, hafa verið lengi í
þróun og komnir á almennan mark-
að á mjög svo viðráðanlegu verði.
Þeir geyma gögnin á svipaðan hátt í
grunnatriðum, þ.e. þeir líkja eftir
grópum með sérstökum merkjum á
diskinum, líkt og CD-R-diskar. Efn-
ið í þeim er aftur á móti annars eðl-
is, tellurium-málmblanda sem skipt-
ir um fasa eftir því sem leysigeisli
hitar það og myndar þannig á þeim
merki sem ýmist endurkasta geisl-
anum eða gleypa hann í sig.
Á slíkum diski má koma fyrir um
650 Mb af gögnum, en skrifa má á
hvern disk allt að 1.000 sinnum, því
efnið glatar hæfileikanum til að
breytast smám saman. Til að skrifa
á diskinn eru ýmsar aðferðir; hann
er ýmist allur skrifaður í einu eða í
stórum skömmtum líkt og hægt er
að gera með CD-R-disk, en með
ýmsum CD-RW-geislabrennurum
fylgir hugbúnaður sem gerir kleift
að skrifa á diskinn í litlum skömmt-
um, eins og hvert annað diskadrif.
Heldur eru drifin hægvirkari en
vinsæl drif með miklu rými, til að
mynda Zip-drif, þar sem geyma má
100 Mb á hverjum diski, eða Jaz-
drif, þar sem geyma má 1 Gb á
hverjum diski. Diskarnir hafa það
þó fram yfir keppinautana að hægt
er að „loka“ þeim, ef svo má segja,
þ.e. skrifa þannig skráatöflu á þá að
lesa má diskinn í hvaða geisladrifi
sem er og þar sem geisladrif eru í
velflestum tölvum gefur augaleið að
það er mjög handhæg leið til að
senda gögn á milli staða. Þó verður
að geta þess að vegna eðlis tellur-
ium-blöndunnar er endurkastgeta
hennar mun minni en litarefnanna í
CD-R-diskum og því geta margar
eldri gerðir geisladrifa ekki lesið
CD-RW-diska.
Diskinn er síðan hægt að „opna“
aftur í CD-RW-drifinu og bæta við
gögnum, eða þurrka út og byrja upp
á nýtt. Ekki er hægt að skrifa tón-
list á slíka diska og spila í geislaspil-
VEPPÖNQ
► SLÓÐIN http://www.sintercom.org/mak-
an/index.html er ætluð svöngum Singapore-
búum, ekki síst þeim sem eru fjarri föður-
landinu og
komast ekki í
góðmetið
heima fyrir.
Séu menn aft-
ur á móti í
Singapore eða
á leið þangað er sagt frá helstu veitingastöð-
um, hvað sé gómsætt þar að finna og hvaða
staði ætti að forðast eins og heitan eldinn.
Prýðilegur listi er yfir grænmeti það og jarð-
ávexti sem Vesturlandabúum finnst framandi
og gefnar ábendingar hvað komið geti í stað
þess, en mest um vert er þó uppskriftasafn
slóðarinnar, því þar er að finna uppskriftir
frá Malaysíu, Singapore, Indónesíu, Tælandi,
Víetnam og Kóreu, aukinheldur sem þar er
að finna nokkurt safn flækingsuppskrifta.
\0 ► Grænmetisætur eru
víða með slöðir með
fróðleik og uppskriftum til að breiða út sitt
evangelíum. Meðal merkra slóða er
http://www.veg.org/veg/ en þar má finna
ýmsar upplýsingar, til að mynda fréttir fyrir
grænmetisætur, sagt frá mótum þeirra um
víða veröld og þess getið að næsta alheims-
þing grænmetisæta verði haldið í Tælandi í
sumar. Mikill slóðabanki er af uppskriftum,
sagt frá bókum og hugbúnaði og birtar grein-
ar um grænmetisát, þar á meðal mikil saman-
tekt bandaríska matvælaeftirlitsins sem rek-
ur kosti og galla þess að vera grænmetisæta.
► Culinaria Online heitir fyrirtæki sem hefur
sérhæft sig í að tína út úr umræðuhópum um
mat á alnetinu bitastæðar uppskriftir og
safna þeim saman og flokka. Á slóðinni
http://www.culinaria.com/cgi/culinari-
aHome.cgi kemur fram að rótin að þessu öllu
saman var kennsluforrit fyrir einkatölvur
sem aldrei komst á koppinn en í staðinn varð
til Culinary Assistant, gagnagrunnur á netinu
með ríflega 10.000 uppskriftum og matseðl-
um með 1.500 uppskriftum.
► Cordon Bleu er matreiðsluskóli í París sem
nýtur mikillar virðingar og hefur gert lengi.
Þar er frönsk matreiðsla kennd samkvæmt
gamalli hefð eins og sjá má á síðum sýndar-
veitingahúss sem skólinn hefur komið upp á
heimsýningarslóð. Á http://sunsite.unc.edu/
expo/restaurant/restaurant.html er liægt að
skoða matarsýningu sem byggist á sjö daga
matseðli með uppskriftum.
► Það má líka læra matreiðslu eftir Cordon
Bleu-hefðinni utan Frakklands og í New York
er til að mynda skóli sem kennir Cordon
Bleu-matreiðslu. Slóð skólans er
http://www.frenchculinary.com/ en þar má
fá frekari upplýsingar um námið, hægt er að
óska frekari upplýsinga og lesa fréttabréf
skólans.