Morgunblaðið - 29.05.1998, Qupperneq 11

MORGUNBLAÐIÐ
FRETTIR
FÖSTUDAGUR 29. MAÍ 1998 11
skoðunar sagt að það kunni að sýn-
ast tilefni, það er nú ekki sterkar að
orði kveðið en það, til þess að kanna
ýmsa þætti nánar og telur hún
brýnt að bankaráðið láti rannsaka
nánar þá þætti sem minnst hefur
verið á hér að framan. Akvörðun um
framhald máls myndi síðan byggj-
ast á slíkri rannsókn. Það var það
sem bankaráðið gerði, það kannaði
þetta nákvæmlega sjálft. Það hafði
fengið gögn frá stjórn fyrirtækisins
frá endurskoðendum þess auk allra
þeirra endalausu gagna og skýrslna
sem til voru um málið frá ýmsum
aðilum innan bankans. Það varð
samhljóða niðurstaða bankaráðsins
að senda Ríkisendurskoðun bréfíð
sem dreift hefur verið nú til manna
frá 26. september 1996 og í því
bréfi, þar segir í því, niðurstöður
bankaráðsins varðandi Lindarmálið
á þeim tíma. í bréfinu er tekið upp
svarbréf viðskiptaráðherra frá 14.
júní 1996 sem ég nefndi hér áðan.
En í þessu bréfí er einnig óskað eft-
ir því að Ríkisendurskoðun fram-
kvæmi ákveðnar athuganir og rann-
sóknir á upplýsingakerfum í Lands-
bankanum og dótturfélögum hans.
Það var skoðun allra þeirra sem
höfðu komið mest að Lindarmálinu
að það sem hefði fyrst og fremst
farið úrskeiðis í því hefði verið
tvennt. í fyrsta lagi rangar ákvarð-
anir um útlán félagsins og það er út
af fyrir sig áhætta sem tekin er í
starfsemi, bankastarfsemi og hvers
konar annarri fjármálaútlánastarf-
semi að teknar séu rangar ákvarð-
anir og það hefur ekki verið tahð
refsivert til þessa að hafa ekki fjár-
málavit. En það kynni að vera full
ástæða til þess að gera það a.m.k.
svona refsivert án þess að tugthús-
sök þyrfti að liggja við. Hinn þátt-
urinn var sá að upplýsingamiðlun
innan fyrirtækisins og upplýsinga-
gjöfín var ófullnægjandi.
Fyi-ir bankaráð Landsbankans
var auðvitað höfuðatriðið að draga
lærdóm af þessu en ekki að elta
uppi einhverja einstaklinga sem
höfðu gert alvarleg mistök í starfí
án þess þó að sérstök ástæða væri
til að ætla að þeir hefðu framið
refsiverða verknaði. Við ákváðum
þess vegna að óska eftir því við Rík-
isendurskoðun, því við höfum ekki
til margra annarra að leita, að hún
gerði mjög ítarlega könnun á upp-
lýsingagjöf til bankaráðs Lands^
bankans og þá um tvo þætti. í
fyrsta lagi um hvaðeina sem veit að
bankastarfsemi, það er að segja
þær upplýsingar sem bankaráðinu
eru veittar um viðskiptamenn fyrir-
tækisins, stöðu þeirra, hvar bankinn
er í alvarlegri áhættu og svo fram-
vegis og hins vegar um það hvemig
staðið væri að því að gefa bankaráð-
inu upplýsingar um rekstur bank-
ans sem bankaráðinu væri nauðsyn-
legar til þess að geta rækt stjómun-
ar- og eftirlitsskyldu sína og athug-
anir náðu einnig til dótturfyrirtækja
bankans.
Við þessu brást Ríkisendurskoð-
un með því bréfi sem einnig hefur
verið dreift hér. En þar segir: „Vís-
að er til bréfs yðar dags. 26. sept-
ember 1996 um málefni eignarleigu-
fyrirtækisins Lindar hf.
I bréfinu er lýst afstöðu banka-
ráðsins til flestra efnisþátta sem
fjallað var um í bréfí Ríkisendur-
skoðunar hinn 29. mars sl. um mál-
efni nefnds fyrirtækis. I framhaldi
af þeim upplýsingum mun Ríkis-
endurskoðun ekki aðhafast frekar í
máli þessu nema til komi nýjar upp-
lýsingar.
I nefndu bréfi óskaði bankaráð
Landsbankans eftir því að Ríkis-
endurskoðun framkvæmdi athugun
á útlánareglum Landsbankans og
með hvaða hætti staðið er að upp-
lýsingagjöf til bankaráðsins er varð-
ar stjórnunar- og eftirlitsskyldur
ráðsins. Með bréfi þessu staðfestir
Ríkisendurskoðun að hún mun taka
þetta verkefni að sér í samráði við
bankastjórn Landsbankans og lög-
giltan endurskoðanda Landsbank-
ans.“
Þetta voru lyktir þessa máls í
Landsbankanum og fyrir lá að eng-
inn þeirra aðila sem átti kærurétt í
málinu hafði séð ástæðu til þess að
gera neitt frekar í því. Það er rétt
að upplýsa í þessu tilefni að mánað-
arlega eru haldnir sérstakir sam-
ráðsfundir á milli Seðlabankans,
bankaeftirlitsins og viðskiptaráðu-
neytisins um málefni bankaeftirlits-
ins og á þeim fundum sitja einn af
bankastjórum Seðlabankans, for-
stöðumaður bankaeftirlitsins og
ráðuneytsstjóri viðskiptaráðuneyt-
isins á hverjum tíma eða einhverjir
tilnefndir fulltrúar þessara aðila.
Ég tel því að allar upplýsingar um
þetta mál hafí legið fyrir hjá öllum
þeim aðilum sem höfðu málskots-
rétt í málinu, ekki þarf að tala um
bankaráðið, það hafði allar upplýs-
ingar og bankastjórnin og stjórn
Lindar."
Eina leiðin til að fá afdráttar-
lausa niðurstöðu
„Nú hafa mál hins vegar skipast
eins og getið er um í þessari frétta-
tilkynningu og við teljum það rétt
hér í bankaráðinu og það var tillaga
sem ég flutti hér og bankaráðið
samþykkti einróma að óska eftir því
að það yrði tekið til opinberrar
rannsóknar hvort einhverjar þær
athafnir eða athafnaleysi sem
framið hefði verið í fyrirtækinu
varði við refsilög. Við teljum að það
sé eina leiðin í dag til þess að fá
skýra og afdráttarlausa niðurstöðu í
þetta mál. Það eru miklar hviksögur
í gangi, það er fullaugljóst að þetta
mál er notað mikið í pólitískum til-
gangi. Landsbankinn hefur engan
áhuga á því að verða einhver
leiksoppur í slíkum hugsanlegum
pólitískum leikfléttum og hann hlýt-
ur því að fara þessa leið. Það getur
vel verið að skynsamlegra hefði ver-
ið að fara þessa leið fyrir tveimur
eða þremur árum, en þá var það
einróma niðurstaða þessara aðila,
sem þeir komust að hver í sínu lagi,
að það væri ástæðulaust á grund-
velli þeirra gagna sem fyrir lágu.
Bréf verður væntanlega sent ríkis-
saksóknara um þetta annaðhvort í
dag eða á morgun og það er síðan í
hans höndum framhald málsins."
Spurning: „Nú benda flestir
þessara aðila á bankaráðið að það
eigi að taka afstöðu til þess enda-
lega hvort farið var í mál fyrir
tveimur árum. Bankaráðið kemst að
þessari einföldu niðurstöðu að það
eigi ekki að efna til opinberrar
sakamálarannsóknar. Af hverju,
mér finnst það ekki nógu skýrt í
þessu plaggi ykkar sem þið senduð
Ríkisendurskoðun hvernig þið
komust að þessari niðurstöðu og
hvaða upplýsingar nýju eru það þá
sem hafa komið upp á þessu tveggja
ára tímabili sem leiða til þess að
núna farið þið fram á þetta?“
Kjartan svarar: „Hvernig er text-
inn í laginu, „ekki benda á mig, ég
var að æfa lögreglukórinn?" Er það
ekki texti í frægu dægurlagi? Ég
held að það liggi alveg fyi'h', alveg
ótvírætt og það er rétt að menn
kynni sér það þá bara í viðkomandi
lögum um alla þessar stofnanir og
aðila sem ég hef talið upp að allir
þessir aðilar höfðu sjálfstæða að-
komu að þessu
máli og gátu haft'
þau afskipti af því
nánast sem þeim
sýndist, að
minnsta kosti eft-
ir að málið var
komið á þetta
stig. Bankaráðið
rökstyður það
mjög rækilega í
greinargerð sinni
að það kemst að
þessari niður-
stöðu að að svo
komnu máli sé
ekki ástæða til
þess að hefja op-
inbera sakamáls-
rannsókn á hend-
ur fráfórnum
framkvæmda-
stjóra fyrirtækis-
ins. Það styðst við
margt í því, það
er búið að leita
álits viðskiptaráð-
herra, hann gefur
engin sérstök fyr-
irmæli um frekari
rannsókn málsins
það er búið að
senda Ríkisend-
urskoðun niðurstöðu sína og Ríkis-
endurskoðun hafði frjálsar hendur
um það hvað hún gerði við hana.
Hún gat hafnað henni. Hún gat ósk-
að frekari upplýsinga og hún gat
haft haft frumkvæði að því að efna
til opinberrar rannsóknar. Nú,
bankaeftirlitið sem er aðaleftirlits-
aðilinn í öllum þessum málum og
hefur auðvitað beinar og milliliða-
lausar upplýsingar um þetta allt,
því það gerir sjálft sjálfstæðar
rannsóknir á Lind. Það hefur hing-
að til ekki talið sig vera í neinum
vandræðum með að óska eftir opin-
berum rannsóknum á málefnum
Landsbankans, óskaði nú eftir því á
sínum tíma að það yrði framkvæmd
sérstök lögreglurannsókn á meint-
um upplýsingaleka úr Landsbank-
anum vegna upplýsinga um upp-
gjörið við Sambandið á sínum tíma
og ég geri ráð fyrir því að bankaeft-
irlitið mundi telja sig hafa alveg
sömu heimildir til að óska eftir opin-
berum rannsóknum á fjárleka úr
Landsbankanum. Þannig að ég tel
að þetta hafi verið niðurstaðan. Það
er hins vegar allt annað mál þegar
málið er nú í annað sinn til umfjöll-
unar á Alþingi. Ráðherra er borinn
þungum sökum í málinu. Þá er það
algjörlega sjálfsagt og eðlileg við-
brögð af hálfu Landsbankans að
gera það sem honum er unnt til
þess að friður geti komist á um
þetta mál og einhverjir þeir aðilar,
sem aldrei hafa komið að því áður
og eru ekki með neinum hætti
tengdir því, eru sem sagt hvergi í
þessu bankaumhverfi ef maður get-
ur orðað það svo að þeir komi að því
og rannsaki það.“
Spurning: „Þið eruð búnir að fá
skýrslu frá Ríkisendurskoðun þar
sem segir að líklega hafí verið fram-
in lagabrot bæði hjá framkvæmda-
stjóra Lindar og eins jafnvel varð-
andi bankastjórana þegar þeir veita
200 milljóna króna ábyrgð án þess
að hafa samráð við bankaráðið,
þetta stendur í skýrslunni. Var eng-
in ástæða fyrir bankaráðið að taka
þetta og láta fara fram opinbera
rannsókn þegar búið er að benda
því á hugsanleg eða líkleg lögbrot?
Hvergi fullyrt að lögbrot hafi
verið framin
Kjartan: „Maður getur rannsak-
að hlutina með margvíslegum hætti
og í þessum ábendingum sem koma
fram í skýrslu Ríkisendurskoðunar
er hvergi fullyrt að lögbrot hafi ver-
ið framin. Það er talað um að það
geti verið heppilegt að athuga nán-
ar ýmsa þætti og það var gert. Það
þarf engar opinberar rannsóknir til
þess. Ég hef sagt það áður að ég sé
ekki sammála þeirri hugleiðingu
Ríkisendurskoðunar um að það hafí
verið staðið rangt að þessari
ábyrgðarveitingu, bankaráðið vissi
allt um það og það var bitamunur
en ekki fjár hvernig nákvæmlega
var að því staðið, það var fullur ein-
hugur í bankaráðinu um það að
bankinn bæri ábyrgð á skuldbind-
ingum fyrirtækisins og allar hug-
leiðingar um annað eru, voru og
verða út í hött. Nú, við höfum hér
ýmsa sérfræðinga á okkar snærum
sem við leitum til og síðan skulum
við átta okkur á því, sem svarar
þinni spurningu, að við sendum okk-
ar svar til Ríkisendurskoðunar og
hún metur það, hún fer yfir það og
hún sendir sitt svar til baka og það
svar getur ekki verið öllu afdráttar-
lausara en það að Ríkisendurskoðun
telji ekki ástæðu til að aðhafast
neitt frekar í málinu ...“
Spurning:... þar sem segir að lík-
lega hafi verið framið lagabrot, af
hverju þurfti bankaráðið aftur að
senda til Ríkisendurskoðunar, af
hverju tók ekki bankaráðið afstöðu?
Kjartan: „Það framkvæmdi sína
eigin athugun á því og komst að
þeirri niðurstöðu að það væri ekki á
þeim tímapunkti efni til þess að
efna til frekari rannsóknar og Rík-
isendurskoðun hefur greinilega ver-
ið algjörlega sammála því.“
Spuming: Af hverju opinber
rannsókn núna, er það til að hreinsa
viðkomandi aðila af einhverjum
grun?
Kjartan: „Já, það er nú út af fyrir
sig alveg sjónarmið að láta ekki sak-
lausa menn liggja undir ósann-
gjörnu og röngu ámæli hugsanlega.
Við teljum að atburðarás síðustu
daga í þessu máli sé með þeim hætti
að það sé hin eðlilega og sjálfsagða
niðurstaða bankaráðsins að óska
eftir því að þessi athugun verði
gerð.
Spurning: Þú talaðir áðan um
pólitískan tilgang, hvað nákvæm-
lega ertu að tala um þar?
Komum í veg fyrir endurtekn-
ingu
Kjartan: „Ég hef áður sagt að
mér finnst þær umræður sem hafa
farið fram um þetta mál og ýmis
svipuð mál á Alþingi íslendinga séu
nú ekki til þess fallnar að auka eða
bæta fjármálasiðferði í landinu eins
og það ætti að vera heldur séu þær
fyrst og fremst eins konar eltinga-
leikur við einstaklinga sem ekki
geta svarað fyrir sig á Alþingi þar
sem þeir eru oft bornir mjög þung-
um sökum og ég tel það að umræð-
umar um þetta ættu frekar að snú-
ast um með hvaða hætti hægt er að
koma í veg fyrir að ýmsir svona at-
burðir endurtaki sig. Það gerði
bankaráð Landsbankans, það leitaði
eftir því að það yrði kannað í
Landsbankanum hvernig staðið er
að upplýsingagjöf til þess að koma í
veg fyrir að atburðarás af þessu
tagi geti endurtekið sig.“
Spurt var hvort bankaráðið væri
að hjálpa ráðherranum með því að
biðja um þessa rannsókn.
Kjartan: „Við erum engum að
hjálpa, við teljum aðeins að mál hafi
skipast þannig að það sé ástæða til
þess að endurskoða þessa ákvörðun
og óska eftir þessari rannsókn. Sem
betur fer erum við nú ekki það stór-
ir uppá okkur að við teljum að við
getum ekki skipt um skoðun og far-
ið einhverja aðra leið en ákveðið var
að fara fyrir tveimur eða þremur
árum. Og mér finnst það í sjálfu sér
afskaplega kyndugt ef það er nú
orðið eitthvað sérstakt umhugsun-
arefni í þessu að bankaráðið óski
eftir því að þessi rannsókn fari
fram. Ég sé ekki annað en hún sé
sjálfsögð og eðlileg til þess að leiða
það sanna í ljós, hvort einhverjir að-
ilar hafi með athöfnum eða athafna-
leysi framið refsiverða háttsemi."
Spurning: Af hverju var það ekki
gert fyrir tveimur árum?
Kjartan: „Það hefur ekkert
breyst annað en það, að það er aug-
ljóst og greinilegt að það er ennþá
uppi í þjóðfélaginu mikill ágreining-
ur um það hvort þessi ákvörðun
okkar hafi verið rétt eða röng, við
höfum ennþá tækifæri til þess að
breyta henni, við viljum gjarnan
gera það. Við teijum ekki á neinn
hallað með því, við teljum aðeins að
við séum að bregðast við eðlilegum
og sjálfsögðum skyldum okkar í
stjóm þessa fyrirtækis.“
Spurning: Það er talað þarna um
SJÁ NÆSTU SÍÐU
STEINAR WMGE
SKÓVERSLUN
Verð 2.495
Litur: Hvítur m/ijósbláu
Stærðir: 24—30
Verð 2.495 Verð 3.495
Litur: Rauttlakk, hvítt og svart lakk Litur: Svart/silfur, hvítt/ljós
Stærðir: 25—32 blátt. Stærðir 29—35
5% staðgreiðsluafsláttur - Póstsendum samdægurs
STEINAR WAAGE
SKÓVERSLUN
Sími 551 8519

Ioppskórinn
Veltusundi v/lngólfstorg,
sími 552 1212
STEINAR WAAGE >
SKOVERSLUN
Sími 568 9212