Morgunblaðið - 29.05.1998, Síða 31

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 29. MAÍ 1998 31
LISTIR
Vald kon-
unnar yfír
manninum
Sígarettur verða að vopnum, nautabaninn
að fótboltahetju þar sem Sevilla hefur
breyst í dulúðuga smáríkið Santa Maríu
sem lifir í skugga kúgunar og uppreisnar-
anda Suður-Ameríku. Hildur Loftsdóttir
fræðist um Carmen Negra sem er
svört á brún og brá.
Morgunblaðið/Jón Svavarsson
FÓTBOLTAHETJAN Escamillo, Egill Ólafsson , meðal aðdáenda sinna.
í KVÖLD frumsýnir íslenska
óperan á Listahátíð popp-salza-
rokk óperuna Carmen Negra. Þar
er komin vinsæla óperan eftir
Bizet í nýjum búningi. Höfundar
Carmen Negra þeir Stewart Trott-
er leikstjóri og Callum McLeod út-
setjari tónlistar, fengust til að
koma til íslands og taka þátt í upp-
setningu verksins. Það hefur áður
verið sýnt í Austurríki og í Finn-
landi og fengið góðar viðtökur í
báðum löndunum.
Stewart: „Við áttum ekki hug-
myndina upphaflega heldur pró-
fessor nokkur við Vínaróperuna.
Ég hef unnið í mörgum breskum
söngleikjum með óperuívafi og því
með klassískt menntuðum söngv-
urum. Prófessorinn vildi setja upp
rokkútgáfu af Carmen, og honum
var bent á mig. Þegar ég mætti á
staðinn og hann spurði mig hvort
ég hefði einhverjar hugmyndir um
útfærsluna, kom í ljós að verkið var
óskrifað. Þá fékk ég á staðnum
fullt af hugmyndum um nýjar for-
sendur og nýtt umhverfi. Þetta var
um jólin 1987, og fjórum mánuðum
seinna var verkið frumsýnt í Vín.
Núna skil ég ekki hvernig við gát-
um gert þetta á svo stuttum tíma.“
- Hvers vegna valdi hann Car-
men?
Stewart: „Hann hafði þegar sett
á svið La Boheme í rokkútgáfu, og
látið skrifa útgáfu af La Traviata
þar sem aðalpersónumar eru sam-
kynhneigðar, en enginn vill sýna
það. Carmen komst á fjalimar því
það náði enginn að stoppa verkið í
tæka tíð. Það em alltaf þeir sem
ráða sem em íhaldssamastir og
halda að áhorfendur séu það líka,
en fólk vill láta skemmta sér.
Nefndarmenn em þeir sem eru að
drepa allt leikhúslíf í Englandi.“
-Hefur sagan sjálf mikið að
GARÐAR Thór Cortez er Don José sem elskar ÞAÐ er mikið stuð á kránni hjá Lillas Pastia.
Carmen, sem enska söngkonan Caron leikur.
segja um vinsældir verksins?
Stewart: „Sagan er arftekin
hugmynd; karl fórnar ferlinum fyr-
ir konu sem síðar fyrirlítur hann
fyrir það. Þetta er sagan af valdi
konunnar yfir karlinum og hvernig
hún getur breytt honum eftir sínu
höfði. Þannig er upphaflega sagan
en við höfum breytt henni svolítið.
Okkar Don José, fómarlamb Car-
menar, er hugsjónamaður, hann
býr yfir andlegum styrk sem snert-
ir hana og kemur henni næstum
því á réttan kjöl. Hann er samt
heilaþveginn af kaþólsku kirkjunni
og hemum og það hefur sigur að
lokum. José þyrfti að vinna í sínum
dökku hliðum, sem hann hins vegar
kemur yfir á Carmen og þá fer
illa.“
- Hvernig er að vinna með tón-
listina í vinsælustu óperu allra
tíma?
Callum: „Það er mjög auðvelt því
lögin eru svo góð auk þess sem
formið á lögunum er mjög nútíma-
legt. Ég skipti um hljóðfæri og fann
út hvaða lag gæti túlkað hvaða til-
finningar eða atburð í verkinu. Ég
samdi líka tvö lög þar sem okkur
fannst ekkert laganna úr óperanni
henta aðstæðum. Því við notuðum
goðsögnina en sagan sjálf er breytt
og ástæðumar bakvið verknaði að-
alpersónanna og því hentuðu lögin
ekki alltaf."
Stewart: „Það verður að endur-
nýjan söguna í sífellu svo hún úr-
eldist ekki; losa sig við gamlar hug-
myndir og koma með nýjar. Við
reyndum að ímynda okkur hvernig
Bizet mundi taka á sögunni ef hann
væri uppi í dag. Hann drap sig eig-
inlega þegar óperunni var illa tekið
í upphafi. Upphafsatriðinu var
mjög vel tekið, og einnig næsta
þætti sem gerist á kránni hjá Lillas
Pastia, nautabanasöngnum hans
Escamillo var mikið fagnað, en eftir
það fer lagasmíðin niður á við auk
þess sem fólki líkaði ekki að maður
skyldi drepa konu í lok verksins.
Carmen er næstum því meistara-
stykki, en í því era ýmsar brotala-
mir. Við reynum s.s. að skera niður
og fylla upp í þá staði í verkinu sem
eru ekki nógu sterkir."
- Og semja ný lög þegar fer að
halla undan fæti hjá Bizet?
Callum: „Já, og líka að setja óp-
eruna í söngleikjabúning. Nauta-
banalagið, sem er eflaust það fræg-
asta í óperanni, ásamt habana-
söngnum hennar Carmenar er að-
alþemalag verksins. Það verður að
fótboltalagi, þar sem heimsmeist-
arakeppnin í fótbolta er í bak-
grunninum. Munurinn á ópera og
nútíma söngleikjum er að lögin eða
brot úr þeim eru endurtekin svo að
áhorfendur fari að kannast við þau.
Þannig era brot úr öllum lögunum
spiluð í opnunaratriðinu og þau
verða því aðgengilegri fyrir áhorf-
endur þegar þeir heyra þau seinna í
verkinu."
- Hefur þú fengið einhver nei-
kvæð viðbrögð frá íhaldssömu
fólki?
Callum: „Nei, þetta eru það góð
lög að yfirleitt hefur fólk ekkert á
móti því að þau séu sett í nýjan
búning. Ungu fólki finnst það frá-
bært, en stundum er spuming
hvort eldra fólk sé nógu víðsýnt til
að samþykkja þetta. Fólk á það
nefnilega til að upphefja allt sem
gamalt er hversu gott sem það er í
rauninni. Annars ættu allir að geta
haft gaman af þessari útgáfu."
Egill Ólafsson
er fótboltahetjan
Escamillo:
„Tónlistin er alveg frábær, og
búin að vera á Topp 10 listanum í
100 ár. Ég þekki reyndar ekki
klassíska verkið vel þótt ég þekki
helstu aríurnar. Ég er alinn upp
við óperur, því móðir mín er mik-
ill aðdáandi þeirra. Hún hlustaði
mikið á Maríu Callas og söng
alltaf með. Þannig fékk ég söng-
inn með blóðinu."
- Hvernig heldurðu að mömmu
þinni eigi eftir að líka þessi út-
gáfa?
„Hún á eftir að fá áfall. Nei,
nei, sumir eru að hneykslast á
því að verið sé að taka Bizet og
gera úr honum sölsu, en það er
bara til tvenns konar tónlist og
það er góð tónlist og vond tónlist.
Það er hægt að gera hvað sem er
við góða tónlist, hún ber aldrei
neinn skaða af. Það eru áreiðan-
lega fleiri spenntir að sjá óper-
una í nýjum búningi og hvað er
hægt að gera við tónlistina."
Gunnar
Pórðarson
tónlistarstjóri:
„Það er mikið af gífurlega fal-
legum lögum í Carmen Negra.
Þegar ég heyrði verkið fyrst þá
kunni ég eiginlega flest lögin, því
þessi tónlist hefur fylgt manni
síðan maður var lítill án þess að
vita að hún væri úr Carmen. Þeg-
ar lögin eru komin í rokkbúning
þá eru þau ansi nútímaleg, og
alls ekki eins og þau séu samin
1875, og eiga áreiðanlega eftir
að höfða til ungra hlustenda á ís-
landi. Þetta er sambland af miklu
fjöri og gullfallegum lögum.“
heilsurækt fyrir alla
Suðurlandsbraut 6, sími 588 8383.
Gym 80 í samvinnu við art.is
verður með líkamsrsektarátak laugardag-
ana 30. maí og B. júní fyrir Nýlistasafnið,
Vatnsstíg 3.
Kynning á Kitkbox, Tai Kwon Do,
Tai Ji Quan og spinning.
Kraftajötnanir Auðunn Jónsson, Evrópu-
meistari í kraftlyftingum, og Jón Gunnars-
son, íslandsmeistari og heimsmethafi í
kraftlyftingu, ætla að reyna að setja ís-
landsmet í tveggja manna réttstöðulyftu.
Ahmed Abbas og Arnaldur Birgir löggiltir
einkaþjálfarar frá ISSA ætla að kynna
einkaþjáfaranám. Þeir ásamt fleiri þjálfurum
munu bjóða gestum upp á fitumælingu.