Morgunblaðið - 29.05.1998, Qupperneq 47

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
FÖSTUDAGUR 29. MAÍ 1998 4^
K
1
I
I
K
I
K
K
K
I
K
K
K
I
K
K
sem jafnframt væri tekið tillit til
sjávardýpis. Kæmi þá helzt til
greina 50 sjómílna víðátta; hins veg-
ar yrði 200 metra dýptarlína látin
skera úr um víðáttu landhelginnar
þar sem hún næði út fyrir 50 sjó-
mílna mörkin.
Röksemdir Gunnlaugs fyrir forn-
um sögulegum rétti til rýmri land-
helgi en þá var á dagskrá minna á
þau rök Jóns forseta Sigurðssonar
að við afnám einveldis 1848 og
brottfall einveldishyllingarinnar
1662 hafí raknað við forn réttur ís-
lendinga og réttarstaða landsins
ákvarðaðist eftir það af ákvæðum
Gamla sáttmála 1262-64.
Og hvernig voru nú viðtökurnar?
- Viðtal birtist í Úlfljóti, tímariti
laganema, við Gunnlaug í október
1952 og grein eftir hann í Stúdenta-
blaði 1. des. 1952. En stjórnvöld
sýndu litla hrifningu svo að ekki sé
meira sagt. Honum var vamað máls
í Ríldsútvarpinu, boð um að flytja
ræðu 1. desember 1952 var aftur-
kallað, haft var við orð að senda
menn til Parísar í því skyni að rífa
niður kenningar sem settar væru
fram í ritgerðinni. Svo langt gekk
að fréttaskeyti var sent frá hafrétt-
arráðstefnunni 1958 um að dreifíng
franskrar útgáfu ritgerðarinnar til
ráðstefnugesta hefði skaðað mál-
stað íslands. Hér hafði þó ekki ann-
að gerzt en að birt hafði verið fræði-
leg rannsókn og kenningar manns
sem hafði enga þá stöðu að hann
gæti mælt fyrir munn íslenzka rík-
isins. Eina skýringin á þessum við-
brögðum virðist sú að ráðamenn
hafi óttazt sundmngu meðal Islend-
inga. En annars lýsir þetta vel and-
rúmsloftinu í þjóðfélaginu á þessum
tíma sem mótaðist af illvígum
stjórnmáladeilum. - Um kenningar
Gunnlaugs mátti deila eins og til
dæmis hvort sögulegur réttur væri
nægilega traustur og ef svo væri,
hvert hald væri í röksemdum á
þeim grundvelli miðað við ríkjandi
viðhorf í þjóðarétti, en þær vom
aldrei rökræddar á íræðilegum
vettvangi. Þó virðist ljóst að lík-
legra var að þær styrktu fremur
málstað Islendinga en veiktu. Síðan
átti Gunnlaugur eftir að rita margt
og mikið um þessi mál í afmælisrit,
fræðileg tímarit og blöð. Var hann í
skrifum sínum oftast gagnrýninn á
stefnu stjórnvalda í hafréttarmál-
um. Hann taldi allajafna of skammt
gengið og ekki haldið á málum af
þeirri festu sem skyldi.
Fyrir rúmum tveimur áratugum
fluttíst Gunnlaugur að Bergstaða-
stræti 74A þar sem áður höfðu búið
listmálaramir Jón Stefánsson og
Gunnlaugur Scheving. Við urðum
nú nágrannar og styrktust gömul
kynni svo að áður en varði var hann
orðinn heimilisvinur hjá okkur í
næsta húsi. Milli okkar urðu gagn-
vegir og samfundir fleiri en tölu
verður á komið. Oft átti hann erindi
á síðkvöldum, stundum til að biðja
mig að líta á handrit af blaðagrein,
ræða lögfræðileg álitamál eða önn-
ur hugðarefni sem hann vildi hrinda
í framkvæmd og stundum var er-
indið að fletta upp í bók eða fá hana
lánaða, ellegar þá einungis að
spjalla. Sjaldan kom hann tómhent-
ur. Marga hafði hann hitt og víða
komið við, enda sporléttur þótt
nokkuð væri farinn að hægja á sér
hin síðustu ár.
Gunnlaugur rækti vini sína og
vandamenn manna bezt, var óþreyt-
andi að bjóða þeim heim til sín, á
veitingastað, í hús Hrafns, sonar
síns, eða sumarbústað fjölskyldunn-
ar við Elliðavatn. Var þar venjulega
margt um manninn og með fulltingi
skylduliðs hans nutu gestirnir
óspart rausnar hans og risnu. Gest-
irnir voru úr ýmsum áttum, en gest-
gjafanum varð ekki skotaskuld úr
að hrista hópinn saman og áður en
varði voru allir orðnir eins og gaml-
ir kunningjar. Ekki var minnst um
vert að hlýða á orðræður Gunnlaugs
sjálfs sem einkenndust af kímni,
hreinskilni og hispursleysi, enda
hafði hann víða farið og kunni frá
mörgu að segja, ekki sízt ýmsum
furðulegum ævintýrum sem hann
hafði sjálfur lent í. Hann hefði orðið
frábær smásagnahöfundur ef hann
hefði lagt sig eftir þeirri íþrótt.
Minnist ég sérstaklega útvarpser-
inda sem hann flutti fyrir allmörg-
um árum undir heitinu „Hvernig á
ekki að ferðast".
Þótt hér sé fátt sagt má ljóst vera
að Gunnlaugur var meðal þeirra
manna sem settu svip á umhverfi sitt
og daufara verður yfir mannlífinu að
honum gengnum. Ekki verður leng-
ur kvatt dyra að Bergstaðastræti 76
á síðkvöldi, gengið rakleitt inn, bjór-
dósir lagðar á borðið og spurt:
„Þurfum við ekki að slaka á fyrir
svefninn?" - eða ilmandi kaka borin
inn síðdegis á laugardegi. - Víst mun
hans verða sárt saknað og þakklát-
lega minnzt í því húsi og víðar.
Sigurður Líndal.
Gunnlaugur Þórðarson var einn
þeirra manna sem setti mikinn svip
á mannlífið. Það gustaði af honum,
hann fór hratt yfir, svo hratt að
stundum var erfitt að fylgja honum
eftir. Hann var einn þeirra sem
hafði brennandi áhuga nánast á öllu
mannlegu og það var gott að vera í
návist hans. Seint á árinu 1996 var
hleypt af stokkunum nýju fyrirtæki
sem undirritaður ásamt nokkrum
einstaklingum og fyrirtækjum stóð
fyrir. I tilefni opnunarinnar var
haldið boð, skyndilega stóð Gunn-
laugur uppi á stól á miðju gólfi og
hélt frábæra ræðu. Hann sagði að
áhættan væri hreyfiafl flestra hluta
og sagðist dást að þeim mönnum
sem vildu ráðast út í sjálfstæðan at-
vinnurekstur. Hann hvatti okkur til
dáða og óskaði allra heilla. Gunn-
laugur rifjaði einnig upp nokkrar
góðar sögur frá því að hann fór í
framboð vestra og gestir skemmtu
sér vel. Honum var frásagnarlistin í
blóð borin eins og fjölmörg leiftr-
andi útvarpserindi hans bera vitni
um. Gunnlaugur var einn af fyrstu
viðskiptavinum Verðbréfastofunn-
ar, sagðist vilja kaupa hlutabréf í
sjávarútvegsfyrirtækjum, þar væri
framtíð okkar og gróðavon falin. Ég
hef oft hugsað til hvatningarorða
Gunnlaugs, ég hef geymt þau í
hjarta mér og þau hleyptu okkur
kapp í kinn.
Þannig háttaði til að Gunnlaugur
starfaði á lögfræðiskrifstofu sem
hafði með innheimtumál fyrir Lækj-
argötuútibú íslandsbanka að gera,
þegar ég var þar útibússtjóri um
nokkurra ára skeið. Oft þurfti að
leita til lögfræðiskrifstofunnar og
voru það yfirleitt engin skemmtimál
sem þá þurfti að ræða, nauðarsamn-
ingar, uppboðsaðgerðir o.fl. Það var
gott að geta lokið erindinu með því
að ganga inn á skrifstofu Gunnlaugs
og ræða um allt annað, listir, ætt-
fræði eða atburði líðandi stundar.
Gunnlaugur var víðlesinn og hafði
skoðanir á öllum mögulegum hlut-
um. Þetta voru ánægjustundir og
maður gekk léttari í spori af fundi
hans. Við Gunnlaugur tókum síðast
tal saman á Þorláksmessu norður á
Húsavík. Hann var nýkominn úr
skötuveislu, dásamaði matinn og
sagði að Beaujolai nouveau vínið
væri óvenjugott í ár. Hann lék á als
oddi eins og honum var einum lagið.
Gunnlaugur var hrífandi persónu-
leiki, sem gaf mikið af sér. Að leið-
arlokum þakka ég fyrir skemmtileg
kynni. Fjölskyldu hans votta ég
dýpstu samúð.
Jafet S. Ólafsson.
Það var logn í Reykjavík daginn
sem þú yfirgafst þessa jarðnesku
tilveru. Því áttum við ekki að venj-
ast kringum þig. Þú kallaðir þig
húsvin og komst eins og storm-
sveipur inn í dagana með kínakál
undir hendinni, óbirta grein í
brjóstvasanum til upplestrar og um-
ræðu og veskið troðið af skafmiðum.
Þér dugði aldrei minna en 20 hring-
ingar á bjöllunni til að tilkynna
komu þína og slíkt var kjölsogið á
skútunni að jafnvel minnstu börnin
voru krafin um afstöðu og athygli.
Nú er þessum kafla lokið í lífi okkar
hinna og ekkert eftir nema þakka
fyrir sig. Þakka fyrir allar þessar
litríku stundir, þessar kröfur sem
gerðar voru til okkar sem mann-
eskjur svo við mættum vaxa og
þroskast og læra að skynja hinn
eina sanna tón.
Margs er að minnast frá 20 ára
viðkynningu enda varstu maður
sem lést ekkert tækifæri ónotað til
að setja mark þitt á tilveruna. Oft
gerðum við grín að því að þú værir
stöðugt að reisa sjálfum þér minnis-
varða og þá hlóst þú. Og varst fyrst-
ur manna til að viðurkenna að þú
værir svo fáfengilegur (þitt eigið
orðaval) að vilja bara fara á frum-
sýningar. Ekki gefst okkur tóm til
að tíunda margt hér en verðum að
láta okkur nægja, að liðnir dagar
verða að reynsluheimi þeirra sem
þig þekktu. Eins skal þó minnst sér-
staklega. Það var sumarið 1994
austur í Grímsnesi á vindbörðu
hrauninu í svölu sumarveðri, að
framtak þitt breytti landslagi þar
um ókomin ár. Við höfum lengi átt
þar lítinn landskika og sett niður
óteljandi plöntur við lélegan árang-
ur. Þú hafðir mörgum árum áður
breytt örsnauðum mel við Elliða-
vatn í gróðurvin með því að flytja
grjót og hlaða upp skjólvegg kring-
um landareignina. Þú vildir freista
þess að gera það sama í Grímsnes-
hrauninu. Heila helgi stóðst þú upp
á vörubílspalli og stjórnaðir verk-
inu. Fluttir grjót og aftur grjót.
Gamla hamhleypan á stagbættum
molskinnsbuxum harðákveðin í að
snúa á veðurguðina. Fullviss um að
hér mættu vaxa síberísk baunatré í
bland við silfurreyna og íslenskt
birki. Og vissulega tóku vindbarðar
hríslurnar við sér í skjólinu sem til
varð í þessum veðrarassi.
Sífrjór hugur, mikil atorka og
óbilandi kjarkur og lífsvilji er það
sem við geymum í minningunni um
þig. Jafnvel svo að á stundum
réðstu ekki alveg við þetta líf. Vildir
meir en mögulegt var. Gunnlaugur
Scheving, Karl Kvaran og aðrir
heimsmálarar áttu að finnast í um-
hverfi okkar. Ungviðinu var boðið á
sinfóníutónleika til að það mætti
læra að njóta tónlistar. Við áttum að
fara út í heim og afla okkur þekk-
ingar og koma svo til baka og stuðla
að bættara mannlífi á Islandi.
Jólaveislan í ár var í seinna lagi,
ekki fyrr en 3. janúar því veikindi
herjuðu á þig. Þennan dag safnaðir
þú saman vinunum eins og svo oft
áður, fagnaðir þeim að venju sem
væru þeir allir afreksmenn og
heimsfrægir, og kvaðst horfa fram á
betri tíma með bættri læknismeð-
ferð. En ekki fer allt eins og óskað
er og nú er komið að kveðjustund.
Þú trúðir á annað líf og ef til vill ert
þú þegar farinn að reisa nýja bauta-
steina í fylgd með öðrum.
Við þökkum samfylgdina. Far þú
í friði á fund við þinn guð.
Fyrir hönd Vigdísar Birgisdóttur
og fjölskyldu.
Aðalbjörg Þórðardóttir.
Ég vil með nokkrum orðum
kveðja mág minn og minnast góðs
og náins vinar dr. Gunnlaugs Þórð-
arsonar.
Það var undir lok síðari heims-
styrjaldarinnar sem Gunnlaugur fór
að birtast á Brekkugötu í Hafnar-
firði. í númer 10 bjuggum við systk-
inin með Maríu Víðis móður okkar,
Herdís þá tvítug gullfalleg leikkona
og ég tíu ára. Eg held að koma
Gunnlaugs til Hafnarfjarðar hafi
vakið meiri athygli en allt setuliðið
nokkrum árum áður. Framandi
heimsmaður miklu „útlendari" í út-
liti og háttum en flestir ungu stríðs-
mennirnir sem voru í þúsundatali í
og umhverfis bæinn. Hann fyllti
andrými Brekkugötunnar af nýjum
framandi hugsunum, ræddi við okk-
ur ungu Brekkusniglana (jafnaldrar
í hverfinu) um list og fegurð, benti
okkur á að grjóthleðslumar undir
Hamrinum væru listaverk - arki-
tektúr - og að gorkúlurnar í Hamr-
inum væru herramanns matur.
Hann safnaði sveppum í Hamrin-
um, fór inn í eldhús til Maríu Víðis
SJÁ SÍÐU 48
r Blómabúðin >
öai^ðsKom
k v/ Possvo0sl<i»*kjMga>‘ð a
Sími: 554 0500
t
Ástkær systir okkar,
MARGRÉT ÁGÚSTSDÓTTIR,
Lindargötu 57,
lést á Landakotsspítala miðvikudaginn 20. maí
síðastliðinn.
Útförin fór fram frá Fossvogskapellu fimmtu-
daginn 28. maí í kyrrþey að ósk hinnar látnu.
Þökkum auðsýnda vináttu og hlýhug.
Sérstakar þakkir eru færðar starfsfólki Heimahlynningar Krabbameinsfé-
lagsins og Landakotsspítala.
Guðrún Ágústsdóttir,
Sigríður Ágústsdóttir,
Lóa Ágústsdóttir.
t
Eiginmaður minn, faðir okkar, tengdafaðir, afi
og langafi,
GUÐMUNDUR BRYNJÓLFSSON
fyrrv. bóndi og oddviti,
Hrafnabjörgum,
Hvalfjarðarströnd,
verður jarðsunginn frá Hallgrímskirkju í Saur-
bæ laugardaginn 30. maí kl. 13.00.
Lára Arnfinnsdóttir,
Bryndfs Guðmundsdóttir,
Ragnheiður Guðmundsdóttir, Matthías Sigurðsson,
barnabörn og barnabarnabörn.
t
Elskuleg eiginkona mín, móðir okkar, tengda-
móðir og amma,
BIRNA M. ELMERS
bankastarfsmaður,
Bergstaðastræti 48,
lést á krabbameinsdeild Landspítalans aðfara-
nótt miðvikudagsins 27. maí.
Hrafn Sigurhansson,
Guðný Hrafnsdóttir, Hlynur Vigfússon,
Ólöf Hrafnsdóttir, Guðmundur J. Þorleifsson
og barnabörn.
t
Innilegar þakkir til allra, sem sýndu okkur hlý-
hug og samúð við fráfall föður okkar, fóstur-
föður, tengdaföður, afa og langafa,
STEFÁNS PÁLSSONAR
frá Víðidalsá,
Hafnarbraut 23,
Hóimavík.
Sérstakar þakkir viljum við færa starfsfólki
Sjúkrahúss Hólmavíkur fyrir þá hlýju og alúð
sem það sýndi honum.
Sigurlaug Stefánsdóttir,
Ari Stefánsson, Sigurveig Helgadóttir,
Friðgeir Friðgeirsson, Sigríður Halla Jóhannsdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.
t
Innilegar þakkir fyrir auðsýnda samúð og vinarhug við andlát og útför
elskulegrar móður okkar, tengdamóður, ömmu og langömmu,
PÁLÍNU ÁSGEIRSDÓTTUR
frá Bolungarvík,
Blómsturvöllum 16,
Neskaupstað.
Konráð Auðunsson, Magna Auðunsson,
Lilja Hulda Auðunsdóttir, Kristinn Sigurðsson,
Jóhann Auðunsson, Sæbjörg Jóhannsdóttir,
Elísabet Auðunsdóttir, Fannar Jónsson,
barnabörn og barnabarnabörn.
Lokað
Lögmannsstofan, Suöurlandsbraut 4, veröur lokuð í dag,
föstudaginn 29. maí, vegna jarðarfarar
DR. GUNNLAUGS ÞÓRÐARSONAR HRL.
Lögmannsstofan, Suðurlandsbraut 4 ehf.