Morgunblaðið - 29.05.1998, Blaðsíða 49

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
FÖSTUDAGUR 29. MAÍ 1998 49c
Sturlungu. Þegar endalausar slétt-
ur Síberíu runnu framhjá varð
Gunnlaugi eitt sinn að orði: „Þá er
þar ein Rangárvallasýslan enn“ því
að einhvern veginn minnti landslag
túndrunnar á landslagið þar.
Enn varð það til að treysta vin-
fengi okkar Gunnlaugs að við urð-
um nágrannar í ágúst 1988, þegar
ég flutti á Bergstaðastræti 79, en
hann bjó sem kunnugt er í lista-
mannahúsinu nr. 74a við þá götu.
Gunnlaugur kom stundum hingað
heim til að spjalla eða láta mig lesa
yfir blaðagreinar sem hann hafði í
smíðum og var mér heiður og
ánægja að hvoru tveggja. Heimboð
Gunnlaugs verða einnig ógleyman-
leg þeim sem þau sóttu. Þótt við
Gunnlaugur værum að mörgu leyti
ólíkir, vorum við sammála um mörg
mál sem við ræddum. Áhugi Gunn-
laugs og aðdáun á íslenskum forn-
bókmenntum og klassískri menn-
ingu Rómverja og Grikkja var svo
lifandi, að ósjálfrátt hreifst maður
með.
Gunnlaugur var afburða mála-
maður, altalandi á flestar evrópskar
þjóðtungur og vel bjargálna á rúss-
nesku. Gunnlaugur átti glæsilegan
starfsferil, var vinnusamur og
hjálpsamur mörgum sem lítils
máttu sín.
Þrátt fyrir aldursmun og ólík við-
horf vorum við Gunnlaugur að
mörgu leyti sálufélagar og höfðum
svipaðar skoðanir á mönnum og
málefnum. Gunnlaugur var einstak-
lega hreinskilinn maður og bjartur í
hugsun. Stundum gat hann verið
glannalegur í skoðunum svo þeim
sem telja sig ábyrgðarfulla og al-
varlega þótti nóg um. Skemmtileg-
ustu stundir sem ég átti með Gunn-
laugi vora þær þegar hann rifjaði
upp starfsferil sinn sem ritari
Sveins Bjömssonar forseta og dokt-
orsnámið í París. í þeim frásögnum
sem og öðrum tókst Gunnlaugi að
lýsa liðnum tíma, einstökum atburð-
um, kynnum sínum af innlendum og
erlendum ráðamönnum og öðrum á
óvenju lifandi hátt.
Gunnlaugur var gæfumaður í
einkalífí og lætur eftir sig stóran
hóp afkomenda sem margir hafa
skarað fram úr ekki síst i listum.
Þótt þau Herdís slitu ssamvistum,
héldu þau þó vináttu sinni og það er
til marks um tryggð Herdísar, að
eina skiptið sem ég heimsótti Gunn-
laug á Landakot eftir að hann vakn-
aði eftir slysið, var hún þar og hélt í
hönd hans. Hin síðari ár gerðist
Gunnlaugur afkastamikill í blað-
skrifum og beindi hann spjótum sín-
um einkum gegn því óréttlæti sem
hann taldi fólgið í því fyrirkomulagi
að afhenda fámennum hópi manna
rétt til ókeypis nytja fískistofnanna
við Island.
Minningu Gunnlaugs verður því
varla meiri sómi sýndur en sá, að
hvetja menn hvar í flokki sem þeir
standa, að knýja á um þá sjálfsögðu
kröfu að þjóðin sjálf njóti afraksturs
helstu auðlindar sinnar.
Manna eins og Gunnlaugs er gott
að minnast.
Sigurður Georgsson.
„Har nogen været uartig her?“
Rödd danska jólasveinsins hljómaði
í gegnum rennihurðina hjá ömmu
Ellen í Suðurgötu og þögn sló á
óþreyjufullan bamaskarann fyrir
framan. Engum fannst það þó neitt
óvenjulegt að jólasveinninn sem
loksins var kominn til okkar krakk-
anna skyldi tala dönsku. Þannig
hafði það alltaf verið.
Mínar fyrstu minningar um
Gunnlaug Þórðarson tengjast
einmitt jólum, eftirvæntingu og
gleði. Þau Gunnlaugur og Herdís
voru vön að verja aðfangadags-
kvöldi i Suðurgötunni þar sem við
fjölskyldan og amma Ellen bjugg-
um. Þau snæddu hátíðarmatinn
með henni og við bræðurnir komum
svo og vonuðum að þau færu nú að
verða búin að borða svo að jólin
gætu hafíst fyrir alvöru. Þá ríkti
ætíð mikil gleði og við gengum í
kringum jólatréð. Þó svo að við
krakkamir kynnum ekld nema hrafl
í flestum sálmunum þá tókum við þó
vel undir í laginu ,,“Nu har vi jul
i’gen“ og Gunnlaugur stormaði í
kringum jólatréð og teymdi allan
skarann og Herdís naut sín vel á
háu nótunum. Fjölskylda ömmu El-
lenar var svo öll saman komin þegar
leið á kvöldið og drukkið var
súkkulaði með rjóma og við krakk-
arnir ærsluðumst um allt húsið
fram á nótt.
Það var oftast líf og fjör í návist
Gunnlaugs, hann var einkar barn-
góður og talaði hlýlega og skemmti-
lega við alla. Árin liðu, næstu minn-
ingar eru frá landinu við Helluvík
sem gengur norður úr Elliðavatni.
Stórfjölskyldan átti þar arfleifð eft-
ir afa okkar Þórð Sveinsson á
Kleppi. Mýrai-flákar, hraunhólar og
mosaþembur, land sem amma Ellen
hafði valið.
Á sínum hluta í landi þessu
byggði Gunnlaugur og fjölskylda
hans sumarbústað og hóf ræktun og
jarðabætur sem með tímanum hafa
laðað fram þá náttúi-uperlu sem
hann sá að bjó í landinu. Þar hefur
hann unnið gott verk eins og svo
víða annars staðar. Á þeim árum
var langt að fara upp að Elliðavatni
og við frændur Gunnlaugs vorum
oft gestir í fallegum sumarbústað
hans.
Gunnlaugur var raunar með allra
gestrisnustu mönnum sem ég hef
kynnst. Hvar sem hann kom dró
hann að sér bæði unga sem aldna,
nágranna og fólk sem hann kynntist
í leik og starfi. Oft höfum við, ég og
fjölskylda mín, notið vináttu hans í
góðum hópi í frumlegum og
skemmtilegum fagnaði, nú síðustu
árin í vingjarnlegu og fallega búnu
húsi hans við Bergstaðastrætið. í
þessu húsi hafði áður búið fornvinur
hans og nafni, listmálarinn Gunn-
laugur Scheving.
Um líf Gunnlaugs og störf, af-
skipti af hinum fjölmörgu þjóðmál-
um, þar sem hann lét til sín taka og
gott af sér leiða verða eflaust marg-
ir um að skrifa. Sjálfur hefur hann
getið um mörg þeirra í ævisögu
sinni sem kom út fyrir nokkrum ár-
um og ég veit að mjög margir hafa
lesið.
Það sem þó e.t.v. hefur mest ein-
kennt Gunnlaug Þórðarson á lífs-
leiðinni var lífsþorstinn, viljinn til að
láta gott af sér leiða, fróðleiksfysnin
og kjarkur sem aldrei brást honum.
Þegar hann ungur cand. jur. hugð-
ist skrifa og verja doktorsritgerð
síns um landhelgi íslands við Sor-
bonne-háskólann í París á frönsku
og prófsesorinn í fyrstu efaðist um
að honum tækist sú ætlan, svaraði
Gunnlaugur með tilvitnun í franska
byltingarleiðtogann Danton „c’est
de l’audace" (það er dirfskan), þá
skynjaði prófessorinn að Gunnlaug-
ur hafði það sem þurfti til að ná ár-
angri, þá sem og æ síðan, það var
kjarkurinn og dirfskan.
Við kveðjum í dag með söknuð í
hjarta góðan vin og frænda og
þökkum samfylgdina í lífinu. Fjöl-
skyldu hans sendum við okkar hlýj-
ustu kveðjur.
Uggi Agnarsson.
Kallið er komið,
komin er nú stundin,
vinaskilnaðar viðkvæm stund.
Vinirnir kveðja
vininn sinn látna,
er sefur hér hinn síðsta blund.
Margs er að minnast,
margt er hér að þakka.
Guði sé lof fyrir liðna tíð.
Margs er að minnast,
mai’gs er að sakna.
Guð þeni tregatárin stríð.
(V. Briem.)
Vottum ástvinum Gunnlaugs okk-
ar dýpstu samúð.
Anna Kristín Fenger og
Guðrún Helgadóttir.
Heill sé þér, Gunnlaugur. Þú
vai'st sá skemmtilegasti og merki-
legasti maður sem ég hef þekkt. Ef
ég hefði ekki kynnst þér væri ég
mun fátækari í dag. Ég vil bara
þakka þér fyrir þau kynni sem við
áttum. Ef ég kemst í hálfkvisti við
það sem þú varst mun ég verða
ánægður með lífið.
Pálmi.
Farinn er á vit nýrra ævintýra og
til víðari lendna, tengdafaðir minn
og vinur, Gulli afi. Gunnlaugur var
afi barnanna minna, Skafi í hugum
fjölda fólks sem nutu skafmiða-
ástríðu hans, Safi enn annarra sem
oft þáðu hjá honum eplasafa, Sund-
laugur þeirra sem hann hitti í sundi
á hverjum degi, en leiftrandi gáfu-
maður með sjálfstæða hugsun í
hugum þeiira er þekktu hann og
reyndu að fylgja eftir hugarflugi
hans.
Gunnlaugur dó ungur því hann
átti svo margt efth’. Hann dó ungur
því hann var ungur í anda, þó eldri
líkami væri stundum að þvælast
fyrir. Hann dó ungur því hann lifði
lífinu, lifði lífinu lifandi.
Ekki var Gunnlaugur fullkominn
frekar en við hin. Hann vildi vera
góður en varð stundum of góður.
Hann tók svo ærlega til á lóðinni
minni í fyrra, að mörgum mánuðum
seinna var ég enn að finna brunnar
leifar af bílamottunum mínum og
dekkjum og öðru „dýrmætu“ efnis-
legu dóti sem hafði fundið náð fyrir
dugnaði hans, velvild og hjálpsemi,
og verið brennt. Þegar kom að ár-
vissri tæmingu haughússins var
vissara að vakna vel á undan Gunn-
laugi, ef maður ætlaði að fá að vera
með og vita eitthvað hvað til stóð á
sinni eigin lóð. Ef ekki, gat verið
komið stórt tré fyrir svefnherberg-
isgluggann eða ný grjóthleðsla í
innkeyrslunni. Hönnunin kom frá
tima Gunnlaugs við lagningu Súez-
skurðarins og verktæknin frá þeim
tíma er hann var við byggingu
Keopspýramídans. Grjótflutningar
hans eru frægir, trjárækt hans róm-
uð. Aldrei hef ég efast eitt augna-
blik um að Gunnlaugur þekkti staði
og upplifði atburði, víðs fjarri okkur
hinum í tíma og rúmi.
Mér var hann sem faðir og vænt-
umþykja hans og góðar óskir hlýja
mér um hjartarætur. Hann var
óþrjótandi uppspretta gamansagna
og þjóðsagna. Hann lét sólina aldrei
setjast yfir reiði sína. Hann var
hann sjálfur.
Ég samhryggist ekki neinum yfir
fráfalli hans. Ég samgleðst öllum
sem voru svo heppnir að kynnast
honum og nutu þess að verða hon-
um samferða (þó ekki í bíl). Ég
samgleðst öllum sem kunnu að
meta hann eins og hann var.
Síðasta skráning hans í gestabók-
ina að Kaldbak hljóðar svo: „Mjög
ánægjuleg jól og ég kveð 28. desem-
ber barmafullur af þakklæti og
gleði. Við reistum og endurnýjuðum
tólf vegengla vegna breyttrar inn-
keyrslu á Kaldbakssvæðið. Klárum
næst. G-afi.“
Sigurjón Benediktsson
tannlæknir, Kaldbak.
„Sumir miðla öðrum mildilega, og
eignast æ meira.“ Svo segir í orðs-
kviðum Biblíunnar. Afi var einstak-
lega örlátur maður. Hann gaf af
veraldlegum eigum sínum; var sí-
fellt að færa börnum sínum og
barnabörnum og mökum þeirra
gjafir, bjóða þeim út að borða, á
tónleika, í leikhús. Hann gaf af tíma
sínum; var greiðvikinn, ósérhlífmn
og hjálpsamur. Og, það sem mest er
um vert, hann gaf af sjálfum sér;
sýndi fólki áhuga og velvild og var
ekki spar á tilfmningar sínar í garð
þeirra sem honum þótti vænt um.
Afi átti mikið ríkidæmi. Ekki að-
eins vegna þess að hann var höfuð
stórrar fjölskyldu sem mat hann
mikils og að hann hafði á lífsleiðinni
eignast góða vini, heldur einnig
vegna þess að sá maður er raun-
verulega ríkur sem getur glaðst í
hjarta sínu yfir því sem ekki tengist
persónu hans sjálfs og stendur fyrir
utan hans stundlegu tilvist, svo sem
gæfu annarra, fegurð listaverka,
tign landslags eða bara blómlegum
görðum ókunnra samborgara.
Hann var að sönnu ákaflyndur og
stundum óþolinmóður, en aldrei
fjarlægur eða kaldur heldur hlýr og
traustur með alla sína miklu návist
og prakkaralegu lífsgleði. Hann var
sannkallaður mannvinur. Sjálf til-
veran var fyrir honum eitt allsherj-
arundur. Hún var stöðugt að fylla
hann lotningu. Oftlega fannst hon-
um hann finna fyrir tilvist æðri
máttarvalda og þegar eitthvað
gæfuríkt bar til skynjaði hann það
sem handleiðslu, blessun. Á nótt-
unni bað hann fyrir hverjum og ein-
um í fjölskyldunni og ástvinum sín-
um áður en hann sofnaði.
Afi gaf manni fyrirheit um að ell-
in geti verið gleðiríkur tími, og að
það að verða gamall hafi ekld bara í
för með sér hrörnun heldur fylgi
lífsreynslunni þroski og skilningur.
Þessi gustmikli maður átti til mikið
jafnaðargeð frammi fyrir lögmálum
lífsins og duttlungum tilverunnar.
Lífsviðhorf hans einkenndist af
sáttfysi og þeirri trú að það væri
svo margt ofar hverfulum stundar-
DAGBJORT HJORDIS
GUÐMUNDSDÓTTIR
+ IIjördís Guð-
mundsdóttir var
fædd á Steinsnesi
við Arnarfjörð 5.
júní 1907. Hún lést
á Hrafnistu í Hafn-
arfirði 24. maí síð-
astliðinn. Foreldrar
hennar voru Kristín
Þorleifsdóttir, f. 22.
okt. 1864, d. 5. des.
1937, og Guðmund-
ur Ásgeirsson, f. 11.
júlí 1864, d. 16.
mars 1923. Hjördís
var yngst í stórum
systkinahópi, hin voru: Geir-
þrúður Jóhanna, f. 4. maí 1888,
d. 1889, Kristín Jóhanna, f. 30.
ágúst 1889, d. 15. nóv. 1979,
Kristjana Sigríður, f. 9. ágúst
1891, d. 9. mars 1966, Jóna, f.
20. apríl 1895, d. 5. júm sama
ár, Olafía Ágústa, f. 3. ágúst
1896, d. 1. ágúst 1960, Guð-
mundur Krislján, f. 2. nóv.
1898, d. 24. júní 1971, Ásgeir
Jón, f. 30. maí 1901, d. 26. des.
1966, Þorleifur, f. 1. sept. 1902,
d. 2. maí 1978.
Hinn 17. júní 1933 giftist
Elsku mamma mín. Nú er ég
kveð þig í síðasta sinn þá langar
mig til að þakka þér fyrir allt.
Þakka þér fyrir að hafa verið til
fyrir mig er ég þarfnaðist þess mest
Hjördís Magnúsi
Sigurbergssyni, f. 2.
júní 1902, d. 17. júní
1975. Þau eignuðust
eina kjördóttur,
Steinunni Birnu, f.
22. jan. 1947, henn-
ar maki er Björgvin
Heiðarr Árnason, f.
27. júní 1941. Börn
þeirra eru fimm:
Hjördís, f. 11. des
1967, maki Ásgrím-
ur Ágústsson, f. 24.
nóv. 1967, börn
þeirra: Björgvin
Ágúst, f. 26. des.
1991, Birgir Björn, f. 9. ágúst
1996, Steinunn Ásta, f. 5. jan.
1998. Anna, f. 7. aprfl 1970,
maki Guðni Hörðdal Jónasson,
f. 23. mars 1969, börn þeirra:
Árni Steinar, f. 27. maí 1992, og
Jónas Heiðarr, f. 10. feb. 1995.
Magnús Heiðarr, f. 20. aprfl
1972, maki Eva Hauksdóttir, f.
11. des. 1977. Sigurður Heiðarr,
f. 9. okt. 1979, og Björgvin
Heiðarr, f. 7. aprfl 1983.
títför Hjördísar fer fram frá
Hafnarljarðarkirkju í dag og
hefst athöfnin klukkan 13.30.
að eiga mömmu, þegar foreldrar
mínir veiktust, heimilið leystist upp
og ég bara þriggja ára. Þú ólst mig
upp og aldrei varð ég vör við annað
en ég væri þín. Þú gafst svo mikið
hag, sem gæfi lífinu gildi; fjöl-
skyldubönd, vinátta, náttúrufegurð,
list, og það góða og göfuga í mann-
eskjunni. Hann talaði um mótlæti
sem hann hafði orðið fyrir, von-
brigði og erfiðleika án beiskju og
biturðar og um giftu, velgengni og
sigra fullur þakklætis í garð for-
sjónarinnar. Hann var lífsnautna-
maður í besta skilningi þess orðs.
Hann kunni að þiggja það sem til-
veran hefur upp á að bjóða og hann
kunni að gefa af sjálfum sér.
Kristján Þórður Hrafnsson.
Kveðja frá Lögfræðinga-
félagi Islands
Óhætt er að fullyrða að með
Gunnlaugi Þórðarsyni er genginn
einn litríkasti lögfræðingur Islands.
Gunnlaugur var afar félagslyndur
maður og sinnti t.a.m. félagsmálum
Lögfræðingafélagsins mjög vel.
Hann var fastagestur á fundum fé-
lagsins og málþingum og tók hann
jafnan til máls á þessum samkom-
um. Ræður hans voru ávallt stuttar
og hnitmiðaðar og ef hann hafði
ekkert um viðkomandi málefni að
segja, sagði hann bara gamansögu
ótengda efninu og þakkaði ræðu-
mönnum erindin. Oft gaf hann
ræðumönnum vitnisburð um ræður
þeirra og var þá ófeiminn við að
segja sína meiningu. Nærvera
Gunnlaugs setti svip á slíkar sam-
komur.
Undirritaður átti þess kost að
kynnast Gunnlaugi enn frekar, því
hann hafði það fyrir vana að koma í
eftirmiðdagskaffi á miðvikudögum á
lögmannsstofu okkar félaganna hér
í Lágmúlanum. Aðal erindi hans var
að hitta vin sinn Guðmund Ingva
Sigurðsson og spjalla við hann.
Gunnlaugur kom jafnan inn úr dyr-
unum með stæl og spurði hvort aðal
lögmaður íslands væri á staðnum. í
þessum heimsóknum sagði Gunn-
laugur frá því helsta sem hann hafði
frétt úr heimi lögmanna og lögfræð-
inga og spurði frétta af mönnum og
málefnum. Það var engin lognmolla
í kaffitímunum þá dagana.
Ég þakka Gunnlaugi góða við-
kynningu og votta fjölskyldu hans
samúð.
Helgi Jóhannesson hrl.
• Fleiri minniiigargreinar um
Gunnlaug Þórðarson bíða birtingar
og munu birtast í blaðinu næstu
daga.
af sjálfri þér, bæði mér og öðrum.
Vertu sæl, elsku mamma mín.
Guð geymi þig.
Þín dóttir,
Steinunn Birna.
Elsku Dísa mín. Ég minnist ætíð
fyrsta dags vetrar 1987, það er
dagurinn sem færði mér
hamingjuna. Þann dag kynntist ég
dótturdóttur þinni og nöfnu. Að fá
Dísu mína eina var yndislegt en
fyrir að eiga ykkur nöfnur báðar að
fæ ég aldrei fullþakkað. Ég þakka
þér hve hlýlega og innilega þú tókst
mér, þakka þér þitt glaðlega og
hlýja viðmót og ég þakka þér þá
skilyrðislausu ástúð sem þú ávallt
sýndir mér. Ég gleðst yfir því að nú
heldur þú til betri heima, þar sem
hrjáður og lúinn líkami hamlar ei
meir.
Ég bið góðan Guð að geyma þig í
faðmi sínum.
Ásgrímur.
Ég man leikina sem ég lék ungur.
Oft leitaði ég til þín og sjaldan þá
frá þér vék. Þú varst allra best,
amma mín. Þú varst alltaf til staðar
fyrir mig þegar ég þarfnaðist þín
hvað mest. Mér mun alltaf þykja
jafn vænt um þig. Þú ert oft í huga
mér er sólin sest. Ég sakna þess að
hafa þig ekki hjá mér, sakna þess að
sitja og spjalla. Þú ert besta amma
sem nokkur á, öll mín bestu ljóð
fjalla um þig. Hvenær sem leitaði
ég til þín, gafstu mér tíma þinn. Ef
ég grét þá komstu til mín, Og
blíðlega sefaðir grát minn.
Sigurður Heiðarr
og Björgvin Heiðarr.