Morgunblaðið - 18.07.1998, Page 1

STOFNAÐ 1913
160. TBL. 86. ÁRG. LAUGARDAGUR18. JÚLÍ 1998 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
Síðasti Rússakeisarinn borinn til grafar
Táknrænt fyrir
þjóðareiningu
Sankti Pétursborg. Reuters.
Stofnun sakamála-
dómstóls samþykkt
Róm, Sameinudu þjóðunum. Reuters.
NIKULÁS II, síðasti keisari Rúss-
Iands, og fjölskykla hans voru
borin til grafar í Sankti Péturs-
borg í gær, 80 árum eftir að bol-
sévikar tóku þau af lífi. 19 fall-
byssuskot rufu þögnina þegar
kista keisarans var látin síga ofan
í gröfína og varð það til að minna
marga á „þennan skelfílega glæp“
eins og Borís Jeltsín, forseti Rúss-
lands, komst að orði, aftökuna í
kjallara húss í Jekaterínborg árið
1918.
„Atburðurinn í Jekaterínborg
er skammarlegur blettur á sögu
okkar,“ sagði Jeltsín frammi fyrir
kistunum níu með líkamsleifum
Nikulásar, konu hans, þriggja
dætra, þriggja þjóna og heimilis-
læknisins. „Aftaka Romanov-fjöl-
skyldunnar hefur ávallt skipt
þessari þjóð í tvennt.“
Viðstaddir útförina voru ætt-
ingjar keisarafjölskyldunnar, er-
iendir sendiherrar, embættis-
menn og aðrir en hún hefur kynt
WILLIAM Rehnquist, hæstaréttar-
dómari í Bandaríkjunum, kvað í gær
upp þann úrskurð að öryggisvörðum
Bills Clintons forseta skyldi heimilt
að bera vitni frammi fyrir rannsókn-
arkviðdómi á vegum Kenneth St-
arrs, sérstaks saksóknara er rann-
sakar meint misferli forsetans.
Rehnquist kvað upp úrskurð sinn
fjórum mínútum áður en fresturinn,
sem öryggisverðirnir höfðu til að
mæta fyrir kviðdóminn, rann út á
hádegi í gær. Clinton hafði haldið
því fram að ef öryggisvörðunum
undir hatrömmum deilum milli
stjórnmálamanna og innan rúss-
nesku rétttrúnaðarkirkjunnar.
Kirkjunnar menn, sem hafa hug á
að taka Nikulás í dýrlingatölu,
segjast ekki sannfærðir um, að
um sé að ræða líkamsleifar hans
og fjölskyldunnar en kommúnist-
ar segja, að keisarinn hafi verið
grimmur harðsfjóri.
Jeltsúi ákvað ekki fyrr en á
fimmtudag að vera viðstaddur út-
förina og hætti með því á, að
hann glataði stuðningi kirkjunn-
ar. Vera hans var hins vegar
táknræn tenging við rússneska
söga, sem var rofín af valdatíð
kommúnista í 70 ár.
„Við berum öll ábyrgð á okkar
eigin sögu og þess vegna varð ég
að koma hér, sem maður og for-
seti landsins. Ég hneigi höfuð mitt
fyrir fórnarlömbum þessa
grimmdarverks," sagði Jeltsín.
„Útförin er táknræn fyrir einingu
rússnesku þjóðarinnar."
yrði gert að bera vitni um það sem
þeir hefðu séð þegar þeir gættu for-
setans myndi það skaða tengsl for-
setaembættísins og öryggisvarð-
anna.
I úrskurðinum sagði Rehnquist
m.a. að Clinton hefði ekki tekist að
sýna fram að „óbætanlegur skaði“
hlytist óhjákvæmilega af vitnisburði
öryggisvarðanna. Um leið og úr-
skurðurinn lá fyrir voru verðirnir,
sem þegar hafði verið stefnt, mættir
og reiðubúnir að ganga fyrir kvið-
dóminn.
SAMÞYKKT var á ráðstefnu Sam-
einuðu þjóðanna í Róm í gærkvöldi
stofnun alþjóðlegs sakamáladóm-
stóls. Við umræður í aðalsamninga-
nefnd ráðstefnunnar um drög að
stofnuninni í gærdag var breytinga-
tillögum Bandaríkjamanna og Ind-
verja vísað frá með yfirgnæfandi
meirihluta atkvæða.
Stofnsamningurinn, sem Kanada-
maðurinn Philippe Kirsch, forseti
ráðstefnunnar, lagði fram í gær
fékk mikinn stuðning meðal Evr-
ópu-, Asíu- og þriðjaheimsríkja og
einnig hjá samtökum hlutlausra
ríkja og ríkja í Miðausturlöndum.
Fulltrúar Frakka ákváðu einnig að
styðja hann, en fram að þessu hafa
þeir haft á ýmsa sömu fyrirvarana
og Bandaríkjamenn. 120 ríki, m.a.
Island, greiddu atkvæði með samn-
ingnum, sjö voru á móti, þ.á m.
Bandaríkin, og 21 sat hjá.
Sakamáladómstóllinn mun hafa
aðsetur í Haag og fjalla um þjóðar-
Áfrýjunardómstóll hafði áður
hafnað kröfu forsetaembættisins
um að verðirnir þyrftu ekki að bera
vitni, og í úrskurði sínum í gær
sagði Rehnquist að hann teldi nið-
urstöðu áfrýjunardómstólsins
„sannfærandi og rétta“.
Hann tók þó fram að hann hefði
ekki kveðið upp úrskurð um beiðni
forsetaembættísins um að Hæstirétt-
ur skæri úr um víðtækari lagalegar
forsendur rannsóknar Starrs. Sagðst
Rehnquist reikna með að rétturinn
myndi taka það til meðferðar síðar.
Breytingatillög-
um Bandaríkja-
manna og Ind-
verja vísað frá
morð, glæpi gegn mannkyni,
stríðsglæpi og yfirgang. Það síð-
asttalda á þó eftir að skilgreina
nánar. Lögsaga dómstólsins er
sjálfvirk í málum er undir hann
heyra, þ.e., óháð samþykki við-
komandi aðildarríkja, að sögn
Tómasar H. Heiðar, þjóðréttar-
fræðings utanríkisráðuneytisins,
en hann sat ráðstefnuna. Skilyrði
sé þó, að annaðhvort þegnríki sak-
bornings eða ríkið sem hið meinta
brot hafi verið framið í sé aðili að
samningnum.
Talsmaður Bandaríkjastjórnar
sagði við umræður í aðalsamninga-
nefndinni, að lokadrögin tækju ekki
Gleymdist
með nálar
í bakinu
London. The Daily Telegraph.
ÞRÍTUG kona í Bretlandi
þurfti nýlega að dúsa klukku-
stundum saman á nærfótunum
einum klæða með ótal nálar
fastar á hálsinum, bakinu, ökkl-
um og úlnliðum. Læknir sem
hafði veitt henni nálarstungu-
meðferð gleymdi henni nefni-
lega á stofu sinni þegar hann
þurfti að fara í útkall.
Konan þorði sig hvergi að
hræra af ótta við að nálamar
styngjust þá dýpra. Hún
reyndi að kalla á hjálp, en her-
bergið var hljóðeinangrað.
Starfsmenn læknastofunnar
voru farnir heim að loknum
vinnudegi, og það var ekki fyrr
en ræstingafólk hóf störf síðla
kvölds að konan fannst.
Yfirlæknir stofunnar sagði
að konan hefði verið beðin inni-
lega afsökunar. Hún hefði tek-
ið því vel og þegar komið aftur
í nálastungumeðferð.
Reuters
LARRY Cockell, yfirmaður ör-
yggissveitarinnar sem gætir for-
setans, mætir ásamt öðrum ör-
yggisverði til vitnisburðar í gær.
á ýmsum helstu áhyggjuefnum
Bandaríkjamanna en hann kvaðst
þó vona, að um þau næðist að
semja. Var haft eftir einum evr-
ópsku fulltrúanna, að drögin væru
mjög klókindalega úr garði gerð
þannig að erfitt yrði fyrir nokkurt
ríki að hafna þeim.
Bandaríkin, sem eru með fleiri
hermenn á erlendri grund en
nokkrir aðrir, vildu koma því inn, að
dómstóllinn gæti ekki saksótt
bandaríska hermenn nema með
samþykki Bandaríkjastjórnar. I
samningnum er farið bil beggja því
að þar segir, að hermenn verði því
aðeins saksóttir, að þeirra eigin yf-
irvöld hafi látið það ógert.
Tilkynnt var í aðalstöðvum SÞ í
gærkvöldi að framkvæmdastjórinn,
Kofi Annan, myndi gera hlé á Suð-
ur-Ameríkuheimsókn sinni og halda
samstundis til Rómar og verða við-
staddur hátíðarundirritun samn-
ingsins.
Landgrunnið í Norður-
>
Ishafí kannað
Norðmenn
íhuga kröf-
ur við Sval-
barða
Ósló. Morgunblaðið.
NORÐMENN íhuga nú hvort hægt
er að gera kröfu til meira hafsvæðis
í Norður-íshafi, með því að útvíkka
landgrunnslögsögu sina norður af
Svalbarða. Hafa norsk stjórnvöld
fengið bandaríska vísindamenn til
að gera rannsóknir á svæðinu vegna
þessa og munu hugsanlega byggja
slíka kröfu á þeim. Miðar þetta að
því að tryggja Noregi rétt til olíu- og
gasvinnslu, finnist slíkar náttúni-
auðlindir á svæðinu.
Fram til þessa hefur Norður-íshaf-
ið verið nokkurs konar einskismanns-
svæði sem ríkin fimm, sem liggja að
hafinu, hafa ekki gert kröfu til.
Fyrir mánuði bað norska utanrík-
isráðuneytið um að kannað yrði
hversu langt landgrunn Svalbarða
teygði sig inn í Norður-íshafið.
Samkvæmt hafréttarsáttmála Sam-
einuðu þjóðanna má útvíkka núver-
andi lögsögu, liggi fyrir því gild rök,
en þau verður að leggja fram fyrir
árið 2006.
Bandaríkjamenn hefja rannsóknir
norður af Svalbarða í lok ágúst.
Munu Norðmenn kaupa upplýsingar
af þeim íyrir sem svarar til 3,5 millj-
óna ísl. kr. en vonast er til að þær
sýni fram á jarðfræðileg og jarðeðl-
isfræðileg tengsl svæðisins við Nor-
eg. Ekki verður leitað að olíu- og
gaslindum.
Auk þessa verður kannað hvort
Svalbarðasamningurinn nái yfir haf-
svæði utan 200-mílna lögsögunnar.
Þjóðir sem hafa undirritað samning-
inn hafa jafnan rétt til náttúruauð-
lindanna á Svalbarða. Segir norski
hafréttarfræðingurinn Geir Ulf-
stein, að gildi samningurinn, eigi um
fjörutíu þjóðir þennan rétt.
Reuters
FRÁ minningarathöfninni í dómkirkju Péturs og Páls í Sankti Pétursborg. Þar hafa rússnesku
keisararnir verið jarðsettir frá því Pétur mikli lést 1725.
Rannsókn Starrs á meintu misferli Bandaríkjaforseta
Oryg’g'isverðir beri vitni
Washington. Reuters.