Morgunblaðið - 18.07.1998, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
LAUGARDAGUR 18. JÚLÍ 1998 35
+ Jóhann Þorgeir
Klausen fæddist
á Eskifírði 5. febrú-
ar 1917. Hann and-
aðist í Hjúkrunar-
og dvalarheimilinu
Hulduhh'ð á Eski-
firði hinn 8. júlí síð-
astliðinn. Foreldrar
hans voru Ingolf
Rögnvald Klauscn,
f. 18. júní 1888, d. 1.
júlí 1968, og Herdís
Jónatansdóttir, f.
25. maí 1892, d. 31.
júlí 1969. Börn
þeirra auk Jóhanns
eru: Ellen Friðrikka, f. 17.6.
1914, Kathinka Emelía Mar-
grét, f. 29.4. 1919, Herdís
Ragna, f. 11.7. 1924, Jónatan
Sólmundur, f. 3.2. 1927, Arn-
heiður Dröfn, f. 5.3. 1929, Anna
Erla, f. 23.3. 1931, og Alrún Sig-
urbjörg, f. 18.7. 1933.
Fyrri kona Jóhanns var Auð-
björg Jakobsdóttir frá Strönd í
Norðfírði, f. 2. október 1917.
Þau gengu í hjónaband 2. októ-
ber 1943. Auðbjörg lést 24. nóv-
ember 1981.
Seinni kona Jóhanns er Sig-
urbjörg Sigbjörnsdóttir frá
Rauðholti í Hjaltastaðaþinghá,
f. 30. aprfl 1924. Þau gengu í
hjónaband 27. október 1990.
Sigurbjörg var áður gift Snæ-
þóri Sigurbjörnssyni, f. 15.
mars 1922, d. 3. okt. 1980.
Þeirra börn eru fimm: Þórhalla,
Anna Birna, Gunnþóra, Sigur-
björn Snjólfur og Kristín Björg.
Jóhann ólst upp á Eskifirði
Það var á fögrum sumardegi fyr-
ir einum 60 á árum að móður minni
varð tíðlitið inn með firðinum eins
og hún ætti von á einhverjum úr
þeii-ri á átt. Og á áður en langt um
leið sást til ferða rúmlega tvítugs
manns. Hann var léttur í spori,
meðalmaður á hæð, fölleitur, rauð-
birkinn og kollvikin farin að
stækka þótt á ungum aldri væri.
Hann var ekki einn á á ferð. Við
hlið sér teymdi hann rauða kú.
Hann ætlaði að færa væntanlegri
og fór ungur að
stunda sjóinn.
Haustið eftir að
hann fermdist fór
hann til Vestmanna-
eyja til frænda síns,
sem þar var lyfsali,
og starfaði þar hjá
honum um tveggja
ára skeið. Síðan lá
leið hans aftur heim
á Eskiijörð til sjó-
sóknar. Jóhann tók
vélstjórapróf í Nes-
kaupstað árið 1942
og fékk meistara-
bréf í netagerðar-
iðn árið 1960. Hann byggði og
rak netagerðarverkstæði á
Eskifirði í mörg ár.
Jóhann hóf snemma afskipti
af sveitarsljórnarmálum eða
um 1946. Hann var kjörinn sem
aðalmaður í hreppsnefnd Eski-
fjarðar árið 1958 og sat þar til
ársins 1970, þar af oddviti frá
1966. Sveitarstjóri Eskifjarðar-
hrepps varð hann 1970. Árið
1974 varð hann fyrsti bæjar-
stjóri Eskifjarðar og gegndi því
starfí til ársins 1977. Það sama
ár réðst hann sem vélgæslu-
maður hjá Rafmagnsveitum rík-
isins á Eskifirði. Árið 1982 tók
Jóhann aftur við starfi bæjar-
stjóra á Eskifirði út kjörtímabil-
ið til 1986. Sama ár 18. ágúst, á
200 ára afmæli Eskifjarðar, var
hann gerður að heiðursborgara
Eskifjarðar.
títför Jóhanns fer fram frá
Eskifjarðarkirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 14.
tengdamóður sinni grip sem hana
hafði lengi langað til að eignast og
það sem meira var, hann hafði
teymt kusu alla leið frá á Eskifirði,
yfir Oddskarð til Norðfjarðar. Sú
rauða var reyndar ótrúlega tindil-
fætt, hafði staðið sig eins og hetja í
vegleysum og bröttum brekkum og
alla leið út Oddsdal. En þá var
komið að stóru spumingunni.
Hvemig gekk að koma skepnunni
yfir Norðfjarðará? Hún var óbrúuð
og og mikið í henni á heitum sum-
ardegi. En Jóhann hafði ekki verið
í vandræðum með að kóma kúnni
yfir. „Nú ég bara stökk á bak og
reið henni berbakt yfir á ána.“
Þetta þótti mér, sjö ára snáðan-
um, sem hlustaði á frásögnina
mjög merkilegt enda bar ég ótak-
markaða virðingu fyrir þessum
unga manni sem bæst hafði í fjöl-
skylduna. Hann var á ákaflega
barngóður og glaðsinna, söngvinn
og hafði fallega söngrödd og var oft
fenginn til að syngja á á skemmt-
unum. Ævinlega var mikið fjör og
kátína í kringum Jóhann þegar ég
man fyrst eftir honum. Aldrei taldi
hann eftir sér að leiða lítinn strák
inn fyrir botn fjarðarins, inn á
Sand sem kallað var, þegar hann
vissi að sá stutti þurfti á heilsubót-
ar- og afþreyingargöngu að halda.
I minningunni eru þessar göngu-
ferðir fastur liður í skemmtilegu
jólahaldi þegar Jóhann kom í
svartasta skammdeginu yfír Odd-
skarð til að hitta unnustu sína og
fjölskyldu hennar.
Jóhann Klausen var bæði Esk-
firðingur og Norðmaður. Afi hans
og amma í föðurætt höfðu komið til
landsins frá á Noregi og sest hér
að. Jóhann lærði norsku í bernsku
og talaði hana reiprennandi enda
norska töluð á heimilinu. Hann hélt
mikilli tryggð við Noreg og ætt-
ingja sína þar og ferðaðist þangað
oft. En á Eskifirði vildi hann eiga
heima. Hann var góður smiður,
smekkvís og handlaginn og reisti
þeim Auðbjörgu hús við Hólsveg.
Þangað fluttust þau nýgift og
vörðu síðan mörgum stundum við
að snyrta og endurbæta, innandyra
og utan. Garðurinn var feikistór og
bar af öðrum svo mikil var gróskan
og litadýrðin.
Á langri ævi lagði Jóhann
Klausen gjörva hönd á margvíslega
hluti. Systkinahópurinn á
Klausenshúsi var stór og Jóhann
fór snemma að vinna fyrir sér.
Hann var alinn upp við sjósókn,
einkum síldveiðar með föður sínum
og þó sérstaklega föðurbræðrum
sem voru annálaðir síldveiðisjó-
menn á Eskifirði. Sjálfur varð hann
ungur að aldri síldarbassi sem kall-
að var en síðar vélstjóri á ýmsum
skipum. Þá þurfti hann að beita
sjálfan sig mikilli hörku þar sem
sjóveiki angraði hann lengst af.
Hann sá um smíði mjög margra
JÓHANN
KLAUSEN
+ Hjörtur Skúla-
son fæddist í
Króki á Patreks-
firði 12. september
1917. Hann lést á
Patreksfirði 12. júlí
síðastliðinn. For-
eldrar hans voru
hjónin Ingibjörg
Guðbrandsdóttir, f.
á Sjöundá í Rauða-
sandshreppi 6. jan.
1885, d. 5. júlí 1960,
og Skúli Hjartar-
son, f. á Borðeyri í
Hrútafirði 13. ágúst
1887, d. 29. maf
1965. Bræður Hjartar eru: Guð-
brandur, f. 6. maí 1920, Sigurð-
ur, f. 13. sept. 1921, og Bragi, f.
24. júlí 1924, d. 13. nóv. 1939.
Eftirlifandi eiginkona Hjart-
ar er Jónína Ásta Ingvarsdótt-
ir, f. á Geita-Gili í Örlygshöfn
6. nóv. 1926. Börn Hjartar og
Margs er að minnast,
margt er hér að þakka.
Guði sé lof fyrir liðna tíð.
Margs er að minnast,
margs er að sakna.
Guð þerri tregatárin stríð.
Farþúífriði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
Gekkst þú með Guði,
Guð þér nú fylgi,
hans dýrðarhnoss þú hljóta skalt.
(V. Briem)
Jónínu eru: 1) Skúli
Sigurjón, f. 29. nóv.
1949, eiginkona
hans er Ólöf Matth-
íasardóttir, f. 7.
nóv. 1954, og eiga
þau fimm börn og
tvö barnabörn. 2)
Ingvar Bragi, f. 26.
sept. 1951. Kona
hans er Anna
Kristín Jakobsdótt-
ir, f. 18. ágúst
1956. Þau eiga
tvær dætur en
Anna átti áður einn
son. 3) Ingibjörg
Bjarney Karen, f. 6. maí 1962.
Hennar maður er Helgi Har-
aldsson, f. 8. des. 1952, og eiga
þau fjögur börn.
títfór Hjartar Skúlasonar fer
fram frá Eyrarkirkju á Pat-
reksfirði í dag og hefst athöfn-
in klukkan 14.
Mér er bæði ljúft og skylt að
minnast með nokkrum orðum vin-
ar míns og mágs, Hjartar Skúla-
sonar, sem nú eftir margra ára
veikindi hefur fengið hvíld frá
þjáningunni. Hjörtur varð fyrir því
óláni að missa annan fót sinn
vegna veikinda. Þá er mér minnis-
stætt hve ótrúlegt æðruleysi hann
sýndi. Með sama æðruleysi tók
hann greiningu um að hann væri
haldinn krabbameini. Hann var
með eindæmum harður af sér og
duglegur. Ekkert vol eða víl.
Við ferðalok streyma fram hug-
ljúfar minningar. Alla mína tíð hef
ég þekkt Hjört og kynnst því, hve
góður drengur hann var. Er ég var
smástelpa í foreldrahúsum var
hann tíður gestur þar vegna vin-
skapar hans við bróður minn Þor-
geir Þórarinsson. Þeir voru miklir
og góðir vinir. Síðan höguðu örlög-
in því svo til að ég giftist bróður
hans Guðbrandi, svo minningamar
eru æði margar og góðar, því okk-
ur Hirti var vel til vina.
Hjörtur stundaði sjóinn með föð-
ur sínum öll bestu ár ævi sinnar og
var hann góður sjómaður. Sinni
elskulegu konu Jónínu Ástu Ingv-
arsdóttur kynntist hann 1948.
Þeirra sambúð hefur því varað í 50
ár. Jóna, eins og hún er jafnan köll-
uð er frá Geita-Gili í Örlygshöfn og
þar bjuggu þau í nokkur ár, síðan í
Sauðlauksdal og þaðan fluttust þau
að Stökkum á Rauðasandi. En á
Patreksfirði kunni Hjörtur best við
sig. Þar fæddist hann og ólst upp,
þar byrjuðu þau búskap sinn og
áttu þar heima síðustu árin.
Við hjónin höfum margt að
þakka þeim Jónu og Hirti, þó sér-
staklega gestrisni þeirra er við vor-
um á flakki fyrir vestan hér áður
fyrr. Þeir bræður Guðbrandur og
Sigurður þakka Hirti fyrir tilvem
hans og biðja Guð að blessa minn-
ingu hans. Þá minnast synir mínir,
einkum Bragi og Guðmundur, ljúf-
mennsku hans og hlýleika sem var
einstakur.
Innilegar samúðarkveðjur til
þín, elsku Jóna, og barnanna þinna,
barnabarna og barnabamabarna.
Guð blessi ykkur öll.
Elsa H. Þórarinsdóttir.
HJORTUR
SKÚLASON
fiskiskipa á sjötta og sjöunda ára-
tugnum, ýmist í Danmörku eða
Noregi. Þá lá leiðin stundum um
Skotland. I þessum heimsóknum
festu þau hjónin mikla ást á
Skotlandi og á áttu þar margar
yndislegar stundir á ferðalögum
sínum. Netaverkstæði rak Jóhann
um skeið með miklum myndarbrag
og vora sfldarnætur frá netagerð
hans eftirsóttar enda veiddist ekki
betur í aðrar nætur.
Enda þótt Jóhann tæki sér
margt fyrir hendur var hann þó
langþekktastur sem bæjarstjóri
Eskirðinga. Hann hafði feikilegan
áhuga á sveitarstjómar- og hafnar-
málum og öðlaðist með áranum
mikla þekkingu á þeim. Snyrti-
mennska og nákvæmni var honum
í blóð borin enda tók bærinn mikl-
um stakkaskiptum í bæjarstjóratíð
hans. Fræg varð sú saga að Esk-
firðingar gætu ekki haldið ára-
mótabrennu vegna þess að í bæn-
um fyndist ekkert rasl til að
brenna.
Jóhann ræktaði betri og góm-
sætari kartöflur en aðrir og fékk
ævinlega góða uppskera hvernig
sem viðraði, hvort sumarið var
hlýtt eða kalt, votviðrasamt eða
þurrt. Þar kom í ljós hversu natinn
hann var og nákvæmur. Mikil
vinna var lögð í undirbúninginn og
uppskeran var eftir því og ættingj-
arnir nutu jafnan góðs af.
Á langri ævi hafði hann stundum
meðbyr en æði oft fannst mér að
hann hefði vindinn í fangið en þrátt
fyrir það lét hann aldrei deigan
síga og var jafnan stefnufastur,
glaður og reifur. Hann lét heldur
ekki veikindin síðustu árin buga sig
heldur stóð meðan stætt var. Það
var honum mikið áfall þegar hann
missti Auðbjörgu fyrir rúmlega
hálfum öðram áratug. Þau höfðu
verið saman frá á því þau vora
unglingar og vora afar samhent.
Það var því Jóhanni mikið lán að
kynnast Sigurbjörgu Sigbjörns-
dóttur og eignast með henni
traustan og ástríkan lífsfóranaut
síðustu árin. Þau áttu saman marg-
ar ánægjustundir meðan Jóhann
vai- við góða heilsu og þegar hún
bilaði vora þolinmæði Sigurbjarg-
ar, skilningi og gæsku engin tak-
mörk sett.
Með Jóhanni Klausen er geng-
inn góður drengur og Eskifjörður
verður ekki sami bærinn án hans.
Jakob Jakobsson.
Hinn 8. júlí sl. lést Jóhann
Klausen á Hjúkrunarheimilinu
Hulduhlíð á Eskifirði. Jóhann
fæddist á Eskifirði hinn 5. febrúar
1917 og bjó þar alla ævi. Byggðar-
laginu helgaði hann mikinn hluta
krafta sinna og með sanni er hægt
að halda því fram að hann sé einn
þeirra manna sem helst hafa mótað
eskfirska sögu á síðari hluta þess-
arar aldar.
Jóhann tók út þroska sinn í
hörðum skóla kreppuáranna og
þær lífsaðstæður sem þá ríktu
mótuðu viðhorf hans öðra fremur.
Lengi framan af lagði hann stund á
sjóróðra og aðra sjóvinnu á Eski-
firði, Norðfirði, Hornafii’ði og öðr-
um verstöðvum. Um skeið fékkst
hann við útgerð en þegar síldveiðar
hófust í stórum stfl fyrir Austur-
landi hóf Jóhann að sinna netavið-
gerðum og nótagerð. Jóhann var
alinn upp með mönnum sem sinntu
viðarfæragerð í ríkum mæli og
lærði alla galdra þeirrar iðju á
unga aldri. Árið 1960 fékk hann
meistarabréf í netagerð án þess að
hafa stundað hefðbundið nám í
greininni en föðurbróðir hans, Þor-
geir Klausen, vitnaði um kunnáttu
og þekkingu Jóhanns og nægði sá
vitnisburður stjórnvöldum til að
samþykkja meistararéttindi hon-
um til handa.
Jóhann stofnaði eigið fyrirtæki,
Netagerð Jóhanns Klausen, sama
ár og hann fékk iðnmeistararétt-
indi. Fyrirtækið hans óx hratt og
varð brátt þekkt fyrir vandaða
vinnu og skjóta þjónustu. Jóhann
reisti myndarlegt hús íyrir starf-
semina og þegar mest var umleikis
störfuðu 24 menn hjá fyrirtækinu.
Jóhann Klausen þótti útsjónarsam-
ur netagerðarmaður og stóð hann
meðal annars fyrir nýjungum við
gerð sfldarmóta sem ollu þáttaskil-
um í veiðum.
Eftir að síldarævintýrinu lauk
minnkuðu umsvif fyrirtækis Jó-
hanns og að því kom árið 1975 að
hann seldi aðstöðu netagerðar-
verkstæðisins. Áður en afskiptum
Jóhanns af netagerð lauk barðist
hann fyrir því um nokkurra ára
skeið að netahnýtingaverksmiðju
yrði komið á fót á Eskifirði. Því
miður höfðu stjórnvöld takmark-
aðan skilning á stórhuga áformum
Jóhanns og ekkert varð úr því að
netahnýtingavélar kæmu til Eski-
fjarðar. Síðar gerði Jóhann til-
raunir til að hefja smíði plastbáta á
Eskifirði í samvinnu við norskt
fyrirtæki en sú hugmynd hlaut
heldur ekki náð fyrir augum
stjórnvalda. Dæmin um netahnýt-
ingaverksmiðjuna og plastbáta-
smíðina sýna svart á hvítu hvað
Jóhann var framsýnn og djarfhuga
en hugmyndir hans hlutu allt of
sjaldan þá afgreiðslu sem þeim
hefði borið.
Eftir því sem árin liðu jukust af-
skipti Jóhanns Klausen af sveitar-
stjórnarmálum í heimabyggðinni.
Hann var kjörinn aðalmaður í
hreppsnefnd árið 1958 og sat þar
samfellt til ársins 1970. Oddviti
hreppsnefndarinnar var hann á ár-
unum 1966-1970. Árið 1970 var Jó-
hann ráðinn sveitarstjóri Eski-
fjarðarhrepps og þegar Eskifjörð-
ur fékk kaupstaðarréttindi árið
1974 gegndi hann starfi bæjar-
stjóra. Bæjarstjórastarfinu sinnti
hann allt til ársins 1977 og aftur
sat hann í bæjarstjórastólnum á
áranum 1982-1986.
Jóhann hafði brennandi áhuga á
sveitarstjórnarmálum og var sá
áhugi ekki einungis bundinn við
Eskifjörð. Hann gerði sér grein
fýrir nauðsyn þess að austfirskir
sveitarstjómarmenn stæðu saman
og ynnu sameiginlega að hags-
munamálum landshlutans. Það var
í reyndinni Jóhann Klausen sem
hafði frumkvæði að því samstarfí
sveitarstjómarmanna á Austur-
landi sem leiddi til stofnunar Sam-
bands sveitarfélaga í Austurlands-
kjördæmi árið 1966. Jóhann lét
heldur ekki sitt eftir liggja þegar
sambandið var tekið til starfa og
sat meðal annars í fyrstu stjórn
þess.
Með sanni má segja að Jóhann
hafi haft vakandi áhuga á öllu því
sem til framfara horfði fyrir Aust-
urland og þá ekki síst Eskifjörð.
Eskifjörður var honum afar kær og
hann var ávallt bjartsýnn á framtíð
staðarins. Það má líka segja að
dugnaður og áhugi Jóhanns hafi
átt sinn þátt í að gera Eskifjörð að
þeim lífvænlega stað sem hann hef-
ur verið um langt skeið. Af þessum
ástæðum þótti öllum það sjálfsögð
og eðlileg ákvörðun þegar bæjar-
stjórn Eskifjarðar samþykkti árið
1986 að gera Jóhann Klausen að
heiðursborgara.
Jóhann kvæntist Auðbjörgu Jak-
obsdóttur, útgerðarmanns og skip-
stjóra í Neskaupstað, Jakobssonar,
en eiginkonu sína mistti hann árið
1981. Þeim varð ekki barna auðið.
Síðari kona Jóhanns er Sigurbjörg
Sigbjörnsdóttir og lifir hún mann
sinn.
Fyrir hönd bæjarstjórnar hins
nýja sameinaða sveitarfélags
Eskifjarðarkaupstaðar, Neskaup-
staðar og Reyðarfjarðarhrepps
vill undirritaður þakka Jóhanni
Klausen öll hans störf í þágu Eski-
fjarðar og sveitarstjórnarmála á
Áusturlandi. Þau störf verða seint
metin til fullnustu. Þá vill undir-
ritaður fyrir hönd bæjarstjórnar-
innar votta eftirlifandi eiginkonu
Jóhanns og öðram aðstandendum
innilegustu samúð vegna fráfalls
hans. Á þessari stundu er vert að
hafa í huga að minningin um bar-
áttumanninn Jóhann Klausen mun
lengi lifa.
Smári Geirsson,
forseti bæjarsljórnar.