Morgunblaðið - 15.10.1998, Blaðsíða 4

4 FIMMTUDAGUR 15. OKTÓBER 1998
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Komst yfir myndir
sem sýna kafbáta-
árás á gamla Gullfoss
SÍÐU úr bresku blaði frá 21.
ágúst 1915 með tveimur Ijós-
myndum sem teknar voru um
borð í gamla Gullfossi rak á Qör-
ur Magna R. Magnússonar, kaup-
manns í versluninni Hjá Magna,
þegar hann var á ferð í London í
síðustu viku. Er önnur myndin af
þýskum kafbáti sem sagt er að
hafi skotið á Gullfoss þegar skip-
ið var á leið til Islands, en hin
sýnir rússneska sjómenn sem
bjargað var um borð í Gullfoss
eftir að sami kafbátur skaut nið-
ur skip þeirra.
Gamli Gullfoss var fyrsta skip
Eimskipafélagsins og kom hann
til Reykjavíkur ífyrsta skipti 16.
apríl árið 1915. í Oldinni okkar
er sagt frá því að 21. september
hefðu borist hingað til lands
fregnir frá Færeyjum um að
Gullfoss hafi verið skotinn niður
af þýskum „neðansjávarbáti" á
Norðursjónum þegar skipið var á
leið til landsins. Frétt þessi barst
eins og eldur um sinu og verkaði
sem „ægilegasta reiðarslag1* á
alla menn.
Daginn eftir bárust Eimskipa-
félaginu hins vegar þau gleðitíð-
indi að Gullfoss hefði farið dag-
inn áður frá Leith áleiðis til ís-
lands og skipið hefði ekki orðið
fyrir neinni árás. f Öldinni okkar
er hins vegar ekkert sagt frá
þeim atburði sem myndirnar í
breska blaðinu eiga að sýna.
Ótrúlegustu hlutir eiga eftir að
koma upp á yfirborðið
Magni sagði í samtali við
Morgunblaðið að honum væri
ekki kunnugt um að myndirnar
hefðu áður sést hér á landi. Hann
sagði að á ferðum sfnum erlendis
leitaði liann alltaf uppi efni sem
tengdist Islandi með einhveijum
liætti.
„Það er alltaf eitthvað sem
rekur á fjörurnar hjá mér þegar
ég er á ferðinni erlendis og það
er alveg víst að það eiga ótrú-
legustu hlutir eftir að koma upp
á yfirborðið. Hingað til hef ég
t.d. fundið mikið af myndum frá
fslandi og póstkortum sem kom-
ið hafa frá frönsku sjómönnun-
um hér við land. Þetta hef ég
rekist á á útimörkuðum í París,
en þar eru menn farnir að
þekkja mig og leggja þeir til
hliðar fyrir mig efni tengt ís-
landi,“ sagði Magni.
ÖNNUR myndanna í breska blaðinu sýnir þýskan kafbát sem sagður
er hafa elt Gullfoss og skotið á skipið.
Á ÞESSARI mynd sjást rússneskir sjómenn sem bjargað var um borð í
Gullfoss eftir að kafbáturinn sökkti skipi þeirra.
Samþykkt að
knýja á um
samninga
RÍKISSTJÓRNIN samþykkti fyrir
sitt leyti á fundi í gær að knýja á um
samninga vegna ástandsins í
Kosovo með þeim hætti sem Atl-
antshafsbandalagið, NATO, hefur
staðið að málinu.
Halldór Asgrímsson utanríkis-
ráðherra sagði í samtali við Morg-
unblaðið að það væri einlæg von
allra að það tækist að ná þessu máli
í höfn án loftárása og við það væru
bundnar miklar vonir.
--------------
Viðræður um
Schengen-aðild
boðaðar
HALLDÓR Ásgrímsson utanríkis-
ráðherra kynnti á ríldsstjórnarfundi
í gær stöðuna í samningaviðræðum
um Sehengen, en borist hafa hug-
myndir Evrópusambandsins um
samning sem ríkisstjóm Islands
hefur ýmsar athugasemdir við.
Samningaviðræðurnar hefjast
hins vegar 20. þessa mánaðar og
sagði Halldór í samtali við Morgun-
blaðið að ekkert nýtt myndi fréttast
af málinu fyrr en þær viðræður
væru komnar eitthvað á veg.
Halldór Ásgrímsson segir ávinning meiri en tap af uppistöðulóni á Eyjabakkasvæði
HALLDÓR Ásgrimsson utanríkis-
ráðherra lýsti yfir því í gær að menn
yrðu að gera það upp við sig hvort
virkja ætti á Austurlandi. Þegar
hefðu verið lagðir milli þrír og fjórir
milljarðar í Fljótsdalsvirkjun og ætl-
uðu menn nú að sjá sig um hönd
væri betra að slíta nú þegar viðræð-
um við Norsk Hydro um álver og
hætta að þykjast.
Halldór lét þessi ummæli falla á
opnum hádegisverðarfundi á Hótel
Borg í gær. Fundurinn var sá fyrsti í
fundaröð, sem Ólafur Öm Haralds-
son þingmaður hyggst gangast fyrir
í vetur.
Halldór ræddi á fundinum þau
verkefni, sem framundan væru, og
ítrekaði mikilvægi þess að Islending-
ar litu á sig sem eina þjóð og mikil-
vægt væri að sátt ríkti milli höfuð-
borgar og landsbyggðar.
Áhersla á atvinnumál
Hann sagði að fyrir síðustu kosn-
ingar hefði áhersla verið lögð á at-
vinnumál. Því miður hefði atvinnu-
leysi ekki verið útrýmt, það væri enn
2,5 til 3%, en dregið hefði úr því um
leið og verðmætasköpun hefði aukist
og það væri grundvöllur þess að efla
velferðarkerfið.
„Við hefðum ekki getað aukið út>
gjöld til heilbrigðis- og trygginga-
mála á árunum 1998 til 1999 um 4,7
Án virkjunar er hægt
að slíta viðræðum
strax við Norsk Hydro
milljarða nema vegna þess að við
gátum byggt á þessu öfluga atvinnu-
lífi,“ sagði hann. „Við hefðum heldur
ekki getað aukið útgjöld til mennta-
mála á þessum árum um 1,4 millj-
ai-ða nema vegna þess.“
Halldór sagði að einnig væri stefnt
að því að bæta kjör öryrkja og það
væri hægt nú vegna þess að svigrúm
hefði verið skapað til þess.
„Það er ekki nóg að standa niðri á
Alþingi og skamma heilbrigðis- og
tryggingaráðherra daginn út og
inn,“ sagði hann. „Hlutirnir gerast
ekki þannig.“
Halldór fór yfir þau mál, sem
hann taldi að yrðu efst á baugi í
komandi kosningum. Nefndi hann
fyrst utanríkismál, sem hlytu að
koma til umræðu á næstu mánuð-

#
LJÁÐtl ÞEIM EYRA
I kvöld á Súfistanum
t Bókabúð Máls og menningar
Ritgerðasmiðir
Guðbergur i«r{|»»9m
Kenjarnar
H#lgf Hátfámnmrmm
Molduxi, rabb um kveðskap og fleira
Svavs 'J«k#fe#dótiírf
Skyggnst á bak við ský
Guómundur Amfrí Tb#r##«m
Ég vildi að ég kynni að dansa
Aðgangur ókeypis - Hefst kl, 20.30
Mál og menning • Laugavegi 18 • Sími 515 2500
Kaflaskil í utanríkismálum
„Þar hafa orðið kaflaskil," sagði
hann. „Hér er að koma fram sam-
fylking vinstri manna, sem segir í
sinni steftiuyfirlýsingu að Island eigi
að standa utan hernaðarbandalaga
vitandi það að það er aðeins eitt
hernaðarbandalag svokallað, sem
menn geta átt við, og það er Atlants-
hafsbandalagið."
Halldór sagði að þetta bandalag
væri nú að berjast við að koma á fríði
í Júgóslavíu fyrrverandi og koma
íbúum Kosovo til hjálpar.
,AUar þjóðir Evrópu vilja komast
inn í þetta bandalag," sagði Halldór.
,Á- sama tíma sendir þessi nýja sam-
fylking þau skilaboð að við hljótum að
stefna að því að losa okkur út úr
þessu samstarfi . . . Er það virkilega
að gerast að þessi úreltu sjónarmið,
fortíðarsjónarmið, eigi að verða aðals-
merld þessa nýja vinstra framboðs?
Það getur ekki verið. Þetta hlýtur að
hafa verið slys, stórslys. Enda kom í
Ijós að þeir, sem höfðu samið textann
vissu ekki grundvallaratriði í þessu
samstarfi. Getur það verið að þetta sé
að henda Alþýðuflokkinn, sem hefur
staðið að þessu með Framsóknar-
flokknum og Sjálfstæðisflokknum frá
upphafi? Auðvitað verður ekki komist
hjá því að fjalla um þessi mál.“
Léttir að fá að halda miðjunni
Formaður Framsóknarflokksins
sagði að í nágrannlöndunum væru
flokkar á vinstri vængnum að færa
sig inn á miðjuna. Jafnaðarmenn í
Þýskalandi og Verkamannaflokkur-
inn á Bretlandi hefðu komist til
valda með því að fara inn á miðjuna.
„Ég óttaðist kannski mest að hin
nýja vinstri hreyfing myndi fremja
mjög alvarlegt innbrot inn á miðj-
una,“ sagði Halldór. „En það var til
léttis að það átti sér ekki stað og ég
vona að svo verði ekki.“
Halldór kvaðst eiga von á því að
umræða yrði mest um umhverfismál
og þau hefðu alla tíð verið mikið
Morgunblaðið/Golli
HALLDÓR Ásgrímsson utan-
ríkisráðherra talaði meðal ann-
ars um framboð samfylkingar á
vinstri væng og umhverfismál á
fundi um stjórnmál í gær.
áhugamál framsóknarmanna. Jafn-
framt gerðu flokksmenn sér hins
vegar grein fyrir því að einhver lág-
marksröskun yrði að eiga sér stað á
landinu til þess að hægt væri að
tryggja framfarir og halda uppi eðli-
legu atvinnulífi og samskiptum.
Umræðan um hálendið snerist
ekki síst um það kjördæmi, sem
hann hefði starfað mest í og farið í
framboð í fyrir um aldarfjórðungi.
Það hefði verið áhugamál umbjóð-
enda hans að virkja þá orku og nýta
þær auðlindir, sem þar væri að finna.
En þetta væri ekki aðeins málefni
Austurlands, að halda jafnvægi í
byggðinni, heldur ekkert síður
Reykjavíkur.
Hann fjallaði um það að nú hefði
verið ákveðið að gera lögformlegt
umhverfismat á Fljótsdalsvirkjun
þótt hún hefði verið samþykkt fyrh-
löngu og hluti hennar verið boðinn
út.
Skaðabætur vegna tafa við
Fljótsdalsvirkjun?
„Nú er verið að vinna nýtt um-
hverfismat á þessari virkjun og það
er verið að gera með lögformlegum
hætti alveg eins og lögin segja,“
sagði hann. „Þegar það verður til
standa menn frammi fyrir því hvort
senda eigi það til úrskurðar skipu-
lagsstjóra, sem ekki er skylt vegna
fortíðarinnar, eða hvort eigi að senda
það til úrskurðar umhverfisráðherra.
Ef það er gert gæti það tekið langan
tíma og staðið fram á mitt ár 2000.
Ég er ekki að útiloka að menn taki
þessa ákvörðun, en það liggur þá
fyrir að menn verða að greiða skaða-
bætur til þeirra, sem hafa öll þessi
leyfi. Það er búið að eyða í þessa
virkjun þremur til fjórum milljörð-
um króna að fengnu samþykki."
Hann sagði að málið snerist um
það hvort vernda ætti Eyjabakka
eða setja þá undir uppistöðulón.
„Við skulum ekki vera
að þykjast“
„Ef þetta uppistöðulón kemur ekki
verður þessi virkjun ekki reist,“ sagði
Halldór. „Málið er svo einfalt og þá
skulum við hætta að tala um álver á
Austurlandi og við skulum hætta við-
ræðum við Norsk Hydro. Við skulum
ekkert vera að þykjast í þessu. Það er
mikilvægt að segja hreint út hvað það
er, sem við viljum, því þetta er aðal-
skaðinn, sem þarna verður.“
Halldór sagði að þarna yrði rösk-
un, en hún yrði að eiga sér stað til að
koma fram öðrum markmiðum á
sviði byggðamála og atvinnumála.
Það væri þjóðarnauðsyn að koma
upp sterkum þéttbýliskjarna á Aust-
urlandi. Hann benti á að fram-
kvæmdir ættu sér stað í Svartsengi
og á Nesjavöllum án þess uppi væru
kröfur um umhverfismat. Hann hefði
nýlega rekist á mann, sem hefði sagt
að byggðarök skiptu engu máli því
að fólk vildi búa þar sem leikhúsin,
bíóin og skólamir væru.
„Það er mjög erfitt fyrir mann
eins og mig, framsóknarmann, að
fallast á þessi sjónarmið,“ sagði
Halldór. „Ég mun aldrei gera það,
bai;a aldrei."
I fyrirspumum kom fram að senni-
lega yrði Éyjabakkasvæðinu sökkt, en
hvar myndi ráðherrann setja mörkin.
Halldór sagði að hver kynslóð yrði að
svara þessari spumingu íyrir sig, en
bætti við að ekki kæmi til greina að
fóma Þjórsárverum eða flytja Jökulsá
á Fjöllum og eyðileggja Dettifoss.