Morgunblaðið - 03.01.1999, Blaðsíða 41

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
SUNNUDAGUR 3. JANÚAR 1999 41
------------------------V
Þú varst líka vön að bjarga þér og
það þótti mér gaman að upplifa. Þú
varst greinilega sjómannskona og
hafðir þurft að redda þér í gegn um
tíðina. Þú kallaðir ekki til iðnaðar-
menn í smáverk eins og að mála
glugga að innan sem utan þó á
þriðju hæð byggir. Þú tókst þér líka
pensil í hönd og málaðir allt sem
málningai' þurfti við, t.d. baðkarið.
Þú keyptir þér ekki dýrar bókastoð-
‘jm ir þegar bókahillurnar voru orðnar
það troðfullar að þurfti að raða bók-
] um upp á þær heldur tókstu þér
hamar og nagla í hönd og rakst tvo
stærðar drjóla niður í bókahilluna
og þá var málið leyst. Þetta lýsir
kannski bókakostinum þínum og
ykkar afa. Hann var engu líkur, eins
og besta bókasafn. í námi mínu,
bæði í Verzlunarskóla íslands og
Háskóla íslands gat ég sótt heimild-
arritin í bókaskápinn þinn.
IÞú áttir þó einu verki ólokið þeg-
ar þú kvaddir því þú ætlaðir einn
góðan veðurdag að sprengja Morg-
unblaðshöllina í loft upp. Það var
ekki vegna þess hversu vinstrisinn-
uð þú varst heldur vegna þess að
höllin byrgði þér sýn. Þú hafðir haft
þetta frábæra útsýni niður í Banka-
stræti úr risíbúðinni þinni að Báru-
götu 5 þar til Morgunblaðshöllin var
byggð. Þú hafðir að vísu þessi síð-
ustu ár annað útsýni. Þú varst flutt
| á Grund og byggingin hefur eflaust
w verið hætt að angra þig.
P Elsku amma mín, ég vona að þér
líði vel í þinni hinstu hvflu.
Með kærri kveðju,
Soffía Gísladóttir.
u
■!
■
-L
'!
Mikið er erfitt að skrifa fallega
um þá sem manni þykir sannarlega
vænt um. Orðin verða svo yfirborðs-
kennd og almenn; þau hafa of víða
merkmgu og ná ekki yfir það ein-
staka. Samt er það engin þversögn
þegar ég beiti þessum sömu orðum í
minningu um ömmu mína. Amma
Þóra var aldrei yfirborðskennd.
Hún var alltaf einstök. Orðin sem
áður voru innantóm öðlast nefnilega
merkingu fyrir mér í ömmu Þóru.
Líf mitt öðlast einnig merkingu í
henni. í fortíðinni eru ljúfai' minn-
ingar bundnar við hana. í framtíð-
inni eru ævi hennar, þrek og lífs-
gleði hornsteinninn í þeirri vörðu
sem ég mun miða vegferð mína við.
Ókunnugum kann að finnast það
kyndugt. Það kann að hljóma eins
og ein af mörgum ótrúlegum full-
yrðingum úr munni séra Arna Þór-
arinssonar. En það er heldur ekki
þversögn að halda því fram að
amma Þóra hafi lifað í 96 ár en
aldrei orðið gömul. Ég veit þetta
með vissu. Þetta er einn af fáum
lærdómum sem ég hef dregið af
þessu lífi. Ég var nefnilega svo lán-
samui' að alast upp við kjólfaldinn
hennar ömmu minnar. Ég man vel
hvað gustaði af henni meðan hún
var í fullu fjöri, hvemig hún lét sig
ekki muna um að reiða fram heilu
jólaboðin á níræðisaldri og gaf sér
þó alltaf tíma til að huga að barna-
bömum sínum og lesa fyrir þau,
spila við þau, fara með heilræðavís-
ur, gefa þeim að borða eða létta af
þeim öllu heimsins oki með hlýju
faðmlagi. Amma Þóra varð aldrei
gömul. Yfir öllu í fasi hennar var
heiðríkja æskunnar. Þá er ég ekki
aðeins að tala um brosið og hlátur-
inn eða kerskin og hnyttin tilsvör.
Ég er líka að tala um væntumþykj-
una, manngæskuna, andagiftina,
frásagnargleðina og einlægnina sem
voru ásamt kímninni hennar höfuð-
kostir. „Ég hefði ekki trúað því að
ég yrði svona gömul, hvað þá heldur
að ég sé orðin það,“ sagði hún þegar
hún varð 93 ára. Ég trúði því ekki
heldur. Því trúði enginn. Hún var
nefnilega svo ung hún amma mín.
Og hún var líka falleg. Síðasta
stundin sem við áttum saman mun
aldrei líða mér úr minni. Það var svo
mikill friður yfir henni þar sem hún
lá dúðuð í hvítt rekkjulín og hélt
annaðhvort í höndina á mér eða
faðmaði mig að sér. Við vorum bæði
jafnmiklar kelirófur þegar við hitt-
umst. Hún var nánast laus við
hrukkur og hörundið var mjúkt eins
og á barni. Það var eins og það ætti
að fara að skíra. „Er ég orðin svona
gömul?“ sagði þetta reifabarn við
mig með undrunarsvip þegar það
frétti um aldur sinn en var fljótt að
átta sig eins og alltaf og bætti við:
„Þá verður þú að bera virðingu fyrir
mér.“ Þannig var það að jafnvel eft-
ir að áragaldur færðist yfir ömmu
mína og gerði minnið gloppótt, það
sem ekki var bundið í stuðla og höf-
uðstafi, náði ellin aldrei til barns-
legrar gleðinnar sem hún varðveitti
íhjarta sínu og var henni eðlislæg.
Ég sagði stundum til að lýsa líðan
hennar eftir að hún var farin að
gleyma að hún væri alltaf glöð án
þess að hafa hugmynd um af hverju.
Það hefur haft djúpstæð áhrif á mig
að fylgjast með henni og víst er að
fordæmi hennar verður mér hvatn-
ing til að standa vörð um bamið í
sjálfum mér. „Ég varð snemma
barn og þess vegna varð ég það
lengur," sagði amma einu sinni við
mig og þetta verða vonandi mín ein-
kunnarorð líka. „Þú ert svo myndar-
legur að ef ég væri enn ung væri ég
bálskotin í þér,“ sagði hún líka þeg-
ar dóttursonur hennar kom í heim-
sókn. Þannig hélt þessi einstaka
kona andans vori og ríkidæmi og
sparaði aldrei kímni né varð fátæk
af gullhömrum. Ég get ekki látið hjá
líða að nefna heimilið á Bárugötu.
Ég man svo vel eftir veggmyndinni
með skiýtnu körlunum í eldhúsinu
sem ég lifði mig inn í sem drengur,
Imbu að spila á píanóið í innri stof-
unni, tilsvörunum hennar Onnu,
neftóbakinu hans Munda, hversu
gott það var að fá að sofa á dýnunni
við hliðina á ömmu og hlýða á hana
lesa úr ævintýrum H.C. Andersen,
veislunum í rifsberjarunnunum,
jólakökunum og bílskúrnum háa
sem Eymundur bróðir hljóp fram
af. Miðpunkturinn í öllum þessum
minningum er amma Þóra. Alltaf
hafði hún vakandi auga með fjöl-
skyldunni og fylgdist með að allt
færi vel fi'am. Þegar ég var í Öldu-
götuskóla tók hún á móti mér há-
deginu, eldaði ofan í mig og þreytt-
ist aldrei á að spila við litla dóttur-
son sinn ólsen ólsen, þjóf eða Rússa.
Grjónagrauturinn og pönnukökum-
ar vora í óskaplegu uppáhaldi og
hefur sú ástríða fylgt mér allt til
dagsins í dag. Ég gerði allt til að
tala ömmu mína inn á að baka
pönnukökur. Ég reyndi jafnvel að
höfða til keppnisandans með því að
segja henni að Margrét amma hefði
bakað handa mér tuttugu pönnu-
kökur. Þá hló amma Þóra ofsalega
að litla mathákinum sem hún hafði
annars alltaf áhyggjur af að fengi
ekki nógu mikið að borða. Þegar ég
hugsa til móðurfjölskyldu minnar
finnst mér eins og ég sé trúaður.
Það er í henni sem annars innantóm
orð verða þrungin merkingu. Þar
eru menn óhræddir við kraftaverk
og paradís er til. Og það er einmitt í
henni paradís sem ég hef mælt mér
mót við ömmu mína þótt hún vonaði
að ég veiktist ekki strax. Þar ætlum
við að spila ólsen ólsen og hún ætlar
að kenna mér lomber. „Við megum
ekki gleyma pönnukökunum," bætir
hún við og hlær. „Það var svo gam-
an að sjá þig að ég held ég gleymi
því aldrei," segir hún svo í kveðju-
skyni þegar ég faðma hana að mér í
síðasta sinn hérna megin gullna
hliðsins. Víst er að það er hún sem
gleymist aldrei.
Pétur Blöndal.
• Flciri minningargreinar um Þóru
Árnadóttur bíða hirtingar og munu
birtast í blaðinu næstu daga.
ÚTFARARS'l OFA
OSWALDS
simi551 3485
ÞjÓNUSTA ALLAN
SÓLARHRINGINN
AÐALS I IU rf -tB • 101 IíEYKJÁVÍK
LfKKISTUVINNUSTOFA
EYVINDAR ARNASONAR
SVANHVIT SVALA
KRISTBJÖRNSDÓTTIR
+ Svanhvít Svala
Kristbj ör nsdótt-
ir fæddist 3. janúar
1918. Hún lést á
heimili sínu í
Reylqavík 24. des-
ember síðastliðinn.
Foreldrar hennar
voru Kristbjörn Ein-
arsson, stýrimaður
og gas 1 agn i ngam að-
ur, f. 19. nóvember
1881, d. 19. júní
1948, og Guðrún
Jónsdóttir hús-
freyja, f. 1889, d.
1918. Systkini Svölu
eru: Guðrún Sigurborg hús-
freyja, f. 25. maí 1910, Iátin, Jón
Karel verkamaður, f. 19. desem-
ber 1911, d. 1933 (af slysförum í
knattspyrnuleik), Karítas Ósk
húsfreyja, f. 1. mars 1911, d. 15.
október 1998, Anna Magnea, f.
1914, d. 1919, og Egill Ág^íst
fulltrúi, f. 24. ágúst 1916. Nokk-
urra mánaða gömul var Svala
tekin í fóstur til Guðrúnar Sig-
urðardóttur, f. 18. desember
1875, d. 1949, og ólst upp ásamt
fósturbróður sínum, Sigurði
Ólafssyni skrifstofumanni, f. 7.
desember 1916.
Svala iærði ung saumaskap og
stundaði hann áram saman.
Hinn 15. október 1938 giftist
Svala Bjarna Sigurðssyni skip-
stjóra, f. 27. júlí 1911, d. 12. jan-
Þegar hátíð ljóss og friðar var um
það bil að ganga í garð á aðfangadegi
jóla, lést í Reykjavík Svala Krist-
björasdóttir, lengst af til heimilis á
Hverfisgötu 85 í Reykjavík. Hún
fékk friðsælt andlát á heimili sínu í
Furgugerði 1 og hafði um nokkurt
skeið vitað að hverju stefndi. Hún
átti þá hinstu ósk að fá að kveðja
þennan heim á heimili sínu, ósk sem
fúslega var orðið við af umhyggju-
sömu hjúkrunarfólki í Furugerði og
börnum hennar þremur sem hér-
lendis búa. Síðustu vikumar voru
þau óvenju mikið hjá móður sinni og
síðustu sólarhringana öllum stund-
um uns yfir lauk.
Svala kvaddi þennan heim umvafin
þehri sömu ást og hlýju sem segja
má að einkenni móðurástina og í
traustum faðmi fjölskyldunnar. Hún
var ein af þessum þöglu hetjum sem
gekk í gegnum lífsins þrautir og tók
þvi sem að höndum bar, jafnt í gleði
sem sorg. Hún eignaðist sjö böm með
manni sínum Bjarna Sigurðssyni
skipstjóra. Svala og Bjarni bjuggu
alla sína tíð í Reykjavík og lengst af á
Hverfisgötu 85 sem fyrr segir. Þrjú
bai-na þeirra; Skúli, Guðlaugur og
Kai-ólína era búsett hér á landi, en í
Bandaríkjunum búa dæturaar; Guð-
björg, Guðrán og Sigrán ásamt fjöl-
skyldum sínum. Sigurður sonur
þeiira lést ungur maður af slysförum.
Eiginlega má segja að allt hennar
líf hafi gengið út á fjölþætt hlutverk
eiginkonunnar og móður og löngum
stóð hún vaktina ein, enda Bjarni
mikið fjarverandi á sjó framan af.
- .
1099
Opið öll kvöld
til kl. 22 - einnig um hclgar.
úar 1995. Börn
þeirra era: Guð-
björg Bjarnadóttir
Burgess húsmóðir,
búsett í Bandaríkj-
unum, f. 24. septem-
ber 1938, maki: Cl-
arence Burgess lest-
arstjóri, f. 11. des-
ember 1936, d. 17.
nóvember 1995, Sig-
urður Runólfur
Bjarnason, f. 19.
febrúar 1941, d. 22.
september 1959,
Sigurjón Skúli
Bjarnason verka-
maður, f. 9. nóvember 1943,
maki: Hugrún Ólafsdóttir starfs-
stúlka, f. 5. janúar 1948, Guðrún
Brynhildur Bjarnadóttir Hall
skrifstofusljóri, f. 5. ágúst 1945,
búsett í Bandaríkjunum, maki:
Jim Hall bifreiðastjóri, f. 4. maí
1939, Guðlaugur Bjarnason vél-
stjóri, f. 5. september 1949,
maki: Guðlaug Harðardóttir
húsmóðir, f. 14. janúar 1951,
Karólína Guðmunda Bjarnadótt-
ir verkstjóri, f. 3. aprfl 1956, Sig-
rán Bjamadóttir, f. 14. október
1960, búsett í Bandaríkjunum,
maki: Dennis Medley trésmiður,
f. 14. október 1961.
títför Svölu fer fram frá Foss-
vogskapellu á morgun, mánu-
daginn 4. janúar, og hefst at-
höfnin klukkan 15.
Hún leit á böm sín og afkomendur
sem sinn mesta fjársjóð og hafði
ástæðu til þess að horfa stolt yfir
stækkandi hópinn, bæði hér á landi
og í Bandaríkjunum, og gerði sér far
um að fylgjast vel með öllum. Hún
hafði oftast ráð undir'rifi hverju,
hafði skoðanir á öllu og hafði oft ým-
islegt mjög ákveðið fram að færa og
oft var rætt saman á ansi hreint
ákveðnum nótum, þó leiðir hafi ávallt
skilið í mestu vinsemd. Fór undirrit-
aður ekki vai’hluta af þess konar
samskiptum, enda víst best fyrir
menn að taka til greina vel meintar
athugasemdir frá henni sem ýmis-
legt vissi um lífsins ólgusjó - og hafði
siglt hann í öllum veðram um ára-
tuga skeið. Öll okkar samskipti voru
með miklum ágætum og kannski er
einna helst hægt að lýsa öllum henn-
ar samskiptum við annað fólk með
því að tala um gagnkvæma virðingu,
heiðarleik og trúmennsku.
Þegar ég kynntist þeim Svölu og
Bjai'na var hann að mestu rámliggj-
andi eftir veikindi og var svo til dán-
ardægurs, mörgum ái-um síðar. Mik-
ið reyndi á Svölu sem tók ekki annaöK
í mál en að annast Bjama sjálf á
heimilinu og gekk það eftir nánast
allt þar til hann lést. Svala var afar
starfsöm og var alltaf að og ekki er
ofsögum sagt að oftai' en ekki þegar
litið var inn til þeirra stóð húsfreyjan
við pottana. Það lýsir Svölu vel sem
þrátt fyrir ýmis veikindi lagði afar
hart að sér til að geta verið sem
lengst á Hverfisgötunni, í húsinu
sem geymdi flestar hennar minning-
ar, um langt og farsælt ævistarf
hinnar sívinnandi húsmóður.
Svala bjó yfir mikilli frásagnar-
gleði og ég minnist þess að oft vai'í
setið yfir afar skemmtilegum minn-
ingarbrotum, einkum frá liðinni tíð;
sögum af sjónum, frá siglingum með
fisk til útlanda, ógnarástandi stríðs-
áranna - biðin milli vonar og ótta eft-
ir, uppbygging höfuðborgarinnar og
fleira í þeim dúr. Svala var afar næm
á umhverfi sitt og atburðir frásagn-
anna stóðu oftast ljóslifandi fyrfr
hugskotssjónum hverju sinni.
Ekki get ég sleppt því að minnast
á tvo dóttursyni Svölu og Bjarna, þá
Brynjar Smára, son minn og frænda
hans Magnús Magnússon, sem í
nokkur ár áttu heimili sitt ásamt
mæðrum sínum í vinalega húsinu við
Hverfisgötuna. Þeir drengir voru
sannkallaðir sólargeislar ömmu sinn*.
ar og afa sem stjönuðu við þá og um-
vöfðu ást og hlýju. Mér fannst þeir
drengir eiginlega hafa yngt þau
gömlu upp enda varla annað hægt
þegar tveir ærslabelgir þeytast um
húsið og næsta nágrenni í ævintýra-
leit frá morgni til kvölds. Þessu nána
samneyti við afa og ömmu munu þeir
drengir seint gleyma og minnast nú
ömmu sinnar með þakklæti og virð-
ingu.
Fjölskylda Svölu hefur beðið mig
um að koma á framfæri sérstöku
þakklæti til starfsfólks Furagerðis í',"
svo og til hjúkrunarfólks heima-
hlynningar Krabbameinsfélagsins og
Heilsugæslu Fossvogs sem af sér-
staki'i alúð önnuðust móður þeirra í
veikindum hennar.
Margs er að minnast, en nú er
komið að kveðjustund. Svölu kveð ég
með hlýhug og virðingu um leið og
ég þakki fyrir ánægjulegar samveru-
stundir og eftirminnilegar. Ég sendi
börnum hennar, fjölskyldum þeirra
og öðrum ástvinum mínar innileg-
ustu samúðarkveðjur.
Rúnar Sig. Birgisson.
MartfrHi® iO#feramafci fenaitdte ær a®
AásSawstemstaf teiöfl®
lOeáfarsföte (sifeMdte er aðstotífemötofw
fi Hmig@ «t dáwuSstell ttsær aGt
fræiitó! csg pætsöiroite®* þjjSmjgóu.
livenaer sóiarhitlngs. seiw
innaw hwiratr miw ailöi þá þwrtöi m mte
u íöianate tsato yflk
Útf3tt'w$2af& tefíds séf um:
itlfe itiítn® tiáám íí ktsto ðgs ef
íStfgsftifisfai. söwgftójsi®. eihsfcn^msi. étntekaiai
ö® áósfeóar *ai á sátewtm.
lUkfcrennsiubölmlldi.
BMWsr eí ilkfcnawsifr & ssr sta® -
ááiifl^nrðrtligtiSkkik.
fflMtiiw# á kisftii iíf á itaw efc® etem sf ihn'dii-
kibtwin'g * kiráá- tii lánwsihs og frá ifrusmw
ájíemn'ðlfeðrri.
ÖtfarúTSföfa ístórids - SriétfrWÍÁ 3S - 105 Héykjavfk.
Símí 6S1 3300-