Morgunblaðið - 17.01.1999, Síða 10

10 SUNNUDAGUR 17. JANÚAR 1999
MORGUNBLAÐIÐ
AKUREYRINGAR voru í há-
tíðarskapi laugardaginn 29.
ágúst 1987, á 125 ára afmæl-
isdegi bæjarins. Veðrið var
gott og fjöldi fólks fylgdist
með dagskrá í tilefni dags-
ins. Meðal þess sem boðið
var upp á var að félagar í
Hjálparsveit skáta og Flugbjörgun-
arsveitinni sigu niður vegg hússins
númer 1, við suðurhlið Ráðhústorgs.
Talið var að um 3.500 manns væru
þar saman komnir. En skyndilega
dró ský fyrir sólu; gleðin bi-eyttist í
ugg: kaðall eins sigmannsins, Jóns
ívars Rafnssonar, slitnaði með þeim
afleiðingum að hann féll úr tíu metra
hæð niður á stéttina.
Margur svitadropinn hefur fallið
síðan Jón ívar, þá 19 ára mennta-
skólanemi, lá mölbrotinn á stéttinni.
Hann segist þrjóskur og þolinmóður,
og víst er að hann hefur mikið lagt á
sig. Pað hefur skilað sér, Jón Ivar
hefur náð sér ótrúlega vel - þó hann
sé reyndar skráður 40% öryrki í
kjölfar slyssins - og er farinn að
keppa í langhlaupum. Sigraði m.a. í
Gamlárshlaupi Ungmennafélags
Akureyrar 31. desember. Hann
keppir einnig í skíðagöngu, fyrir
Skíðaféiag Fljótamanna, m.a. á síð-
asta Landsmóti.
Stutt samtal birtist við Jón ívar í
Morgunblaðinu fijótlega eftir slysið,
meðan hann var á sjúkrahúsi, en síð-
an hefur hann ekki tjáð sig opinber-
lega um atvikið og afleiðingar þess
fyrr en nú. Hann hefur orðið: „Ég
man þetta eins og það hefði gerst í
gær. Hvernig fyrstu tvö stökkin
voru, eftir að ég fór fram af brúninni.
Þá varð skyndilega ailt laust, kaðall-
inn gaf sig til hliðar við efsta glugga í
tíu metra hæð.“ Hann man hvað kom
fyrst upp í hugann og segist hafa
hugsað ótrúlega margt á leiðinni nið-
ur: „Strax og ég varð var við að kað-
allinn væri slitnaður gerði ég mér
grein fyrir því að það væru nánast
engar líkur á að ég lifði þetta af; var
nokkuð öruggur um að ég væri að
kveðja þennan heim og bjó mig und-
ir það. Því fór fram eitthvert uppgjör
í huganum. Margai- myndir og minn-
ingar úr lífinu birtust á þessari ör-
skotsstundu. Jafnframt reyndi ég að
stýra mér niður, koma mér frá
veggnum og að tryggja lendingu
sem ég teldi heppilegasta en ekki er
víst að hún hefði getað orðið neitt
öðruvísi. Þetta gerist á svo miklum
hraða. Ég bar hægri fót og vinstri
hönd fyrir mig og þeir líkamshlutar
komu auðvitað verst út úr slysinu.
Ég óttaðist reyndar einna helst að
lenda á einhverjum eða koma niður í
tvennu lagi þar sem ég vissi af skilti
utan á ljósastaur þarna rétt við hlið-
ina á mér. En hann var ögn fjær.“
Eftir að Jón ívar lenti tókst hann
á loft aftur. „Höggið var mikið og
Jón ívar Rafnsson er þrítugur Akureyring-
ur, sem slasaðist illa 1987; féll úr tíu metra
hæð niður á steinsteypta stétt við Ráðhús-
torgið og mölbrotnaði. Skapti Hallgrímsson
------------—--------?---------------------—
hlustaði á sögu Jóns Ivars, sem segir mikil-
vægt að líta ekki á sig sem sjúkling og vilj-
inn til lífsins hafí reynst vel í baráttunni.
brotin gerðu illilega vart við sig í
seinni lendingunni." Hann segist
hafa verið guðs lifandi feginn og afar
þakklátur að vera á lífi þegar niður
kom. „Þetta var það mesta þakklæti
sem ég hef nokkru sinni fundið fyrir,
en gleðin var auðvitað óttablandin
því ég vissi ekki hve slasaður ég væri
né hve lengi ég entist. Ég trúði því
varla að ég væri á lífi, hafði búið mig
undir að kveðja endanlega. Svo kom
höggið og eins óþægilegt og það nú
var þá man ég hvað ég undraðist að
vera á lífi og með meðvitund. Ég er
að vísu heldur óglæsilegur; geri mér
grein fyrir því að ég er mölbrotinn
þó ég dofni töluvert upp. En ég náði
engan veginn andanum. Það var
erfitt að ná önduninni í gang, og
sársaukafullt má segja í bak og fyrir.
En það varð að hafast hvað sem öll-
um verkjum liði og loks fór maður að
anda að sér þessu dýrlega súrefni.
En súrefnisupptakan er nú meiri í
dag! Ég fann fyrir miklum eymslum
niður eftir öllum hrygg, í hálsi og í
fótum. Og sá höndina á mér blóðuga,
beinpípurnar stóðu út úr úlnliðnum,
höndin var öll kræklótt og snéri
reyndar öfugt.
Félaga mína í Hjálparsveitinni
dreif strax að og þeir brugðust mjög
vel við. Komu mér fagmannlega á
börur og tryggðu að öll brot væru í
sínum skorðum. Þeir brugðust rétt
við; af miklu æðruleysi og því öryggi
sem þarf við meðhöndlun hrygg-
brota. Þrátt fyrir að vera jafn slegnir
og aðrir yfir þessu.“
Margt fólk varð vitni að slysinu
eins og áður kom fram og Jón Ivar
segist töluvert verða var við að fólk
muni hann sem manninn sem datt á
Torginu. „Ég er viss um að það er
líka erfið upplifun að verða vitni að
slíku slysi. Éflaust mikið áfall. Þetta
greypist í huga fólks.“
Ég skal...
Fall niður á steinsteypta stétt úr
tíu metra hæð hljómar ekki vel, eins
og Jón ívar orðar það sjálfur. Enda
slasaðist hann mjög illa. „Annar
hællinn á mér maskaðist og sprunga
kom í hinn, fjórir hryggjarliðir kítt-
uðust saman, hálsliðir brotnuðu,
bringubeinið fór í tvennt, vinstri
höndin fór mjög illa, pípurnar í fram-
anverðum handleggnum stóðu báðar
út úr og höndin snéri öfugt. Ulnliður
var mjög svo úr lagi færður, eins og
það er orðað snyrtilega í skýrslu
læknis! Olnboginn rifnaði allur upp
og snéri öfugt líka, þannig að ég var
eins og vel notuð leikfangabrúða!
Ég fór strax að hugsa um það,
mölbrotinn á stéttinni, að ég skyldi
komast í gegnum aðgerð; vissi auð-
vitað að fyiár mér lægi mikil aðgerð
uppi á spítala og ég ætlaði mér ekki
að deyja. Ég skyldi hafa það af í
sjúkrabílnum upp eftir og í gegnum
aðgerðina. Ég var með fullri meðvit-
und alla leið og naut góðs stuðnings
móður minnar og annarra." Valgerð-
ur Jónsdóttir, móðir Jóns Ivars, sem
er hjúkrunarfræðingur, varð vitni að
slysinu. „Hún kom að mér og brást
við eins og besta móðir og fagmaður,
sýndi einstakan styrk þrátt fyrir að
hafa fimm árum áður misst tíu ára
gamla dóttur sína í bílslysi. Það var
afskaplega gott að fá hana á staðinn
strax og með ólíkindum hve hún stóð
sig vel.“
Jón ívar segir það hafa verið ann-
að stórt lán að Ari H. Ólafsson,
bæklunarlæknir, var á vakt á sjúkra-
húsinu. „Hann hafði veg og vanda af
því að púsla mér saman. Á heiðurinn
af því góða verki."
Dvölin á sjúki'ahúsi var sex vikur,
sem kann að þykja ótrúlega stutt, en
það er sá tími sem tekur venjulegt
bein að gróa. „Fagfólkið stóð sig frá-
bærlega; sjúkraliðar, hjúki-unarfólk
og læknar, og maður reis smátt og
smátt á legg með aðstoð þessa góða
starfsfólks og minnar góðu fjöl-
skyldu, sem stóð mjög vel við bakið á
mér. Að ógleymdum vinum og öðr-
um sem heimsóttu mig og sýndu mér
stuðning. Skátarnir komu mér
skemmtilega á óvart með því að
standa fyrir samskoti; vissu ekki
hvernig ég kæmi út úr þessu og
söfnuðu fyrir tölvu. Töldu mig að
minnsta kosti geta druslast eitthvað
í henni. Ég fékk hana eftir að heim
kom. Það var afskaplega fallega
gert.“
Lánaði skíðin, gaf ekki
Sjúkraþjálfun er jafnan mikilvæg-
ur liður endurhæfingar. „Hún var
ekki mjög þægileg en því mikilvæg-
ari. Teygja þurfti á þeim liðum sem
voru meira og minna laskaðir. Sú
vinna er oft vanmetin, en hún gerir
það að verkum að ég get gengið um
óhaltur í dag. Góður sjúkraþjálfari,
Josh hinn hollenski, teygði mig og
togaði; hreyfði þannig og lengdi sin-
ar sem krepptust mikið vegna þess
að ég var stífaður af til að beinin
gréru. Ég minnist þess að ég var
ekki viss um hversu burðugur ég
Morgunblaðið/Björn Gíslason
yrði eftir þetta allt saman þannig að
ég tók mig til og lánaði sjúkraþjálf-
aranum skíðin mín. En ég var ákveð-
inn í gefa honum þau ekki! Ætlaði
mér á þau aftur.“
Til að takast á við afleiðingar
slyssins, til að geta velt framtíðinni
fyrii' sér, segir Jón Ivar hæfilega
blöndu þolinmæði og æðruleysis
nauðsynlega og að talsverð þrjóska
þurfi einnig að vera fyrir hendi.
„Þannig er hægt að reyna hvað
maður getur til að koma sér á fót.
Sumir höfðu efasemdir um að mað-
ur gæti mikið meira en skjökt gang-
andi en ég var ákveðinn í því að fyrr
eða síðar - þó það yrði ekki fyrr en
eftir einhver ár - myndi ég komast
á skíði. Það var vissulega margt
sem skipti meira máli en skíða-
iðkunin, en mér fannst mikilvægt að
geta nálgast sem mest þau áhuga-
mál sem höfðu verið ástríða mín. Að
geta farið aftur að bjástra við það
að ganga á fjöll og njóta náttúrunn-
ar á skíðum. Það má að vlsu velta
því fyrir sér hvort nauðsynlegt er
að einskorða sig svo fast við eitt-
hvert eitt markmið. Ég tel að það
hafi hjálpað mér mikið að setja
stefnuna á eitthvað sem ég þekkti
vel fyrir. í því var fólginn drifki’aft-
ur út úr meiðslunum. Hann segist
ekki hafa verið þolinmóðari á þess-
um tíma en gengur og gerist, en við-
urkennir hins vegar að nægileg
þrjóska hafi verið fyrir hendi. „Ég
hafði þann hæfileika!"
Jón Ivar segir jafnframt hafa
skipt mjög miklu máli að hann hafi
verið í góðu líkamlegu ástandi, þegar
slysið varð. Það hafi því komið sér að
góðu að hafa haft heilbrigð áhuga-
mál, eins og hann orðar það.
„Skólinn gekk eðlilega eftir slysið.
Hann á alltaf að geta gert það ef
maður hefur nennu í það. Það var
nóg að gera þarna um haustið og
fram eftir öllum vetri. Ég var ótrú-
lega stutt á sjúkrahúsinu - í sex vik-
ur - og var svo í mikilli sjúkraþjálfun
samfara skóla. Yfii'völd Menntaskól-
ans voru mér mjög liðleg, ég var með