Morgunblaðið - 27.02.1999, Síða 20

20 LAUGARDAGUR 27. FEBRÚAR 1999
MORGUNBLAÐIÐ
VIÐSKIPTI
Mikill fjöldi sótti árlegt Iðnþing; í höfuðstöðvum Samtaka iðnaðarins 1 gær
SAMNINGURINN um
Evrópska efnahagssvæðið
er án efa einn mesti áhrifa-
valdur þess að rekstraram-
hverfi fyrirtækja á Islandi hefur
farið batnandi undanfarin ár.
Samningurinn hefur leyst úr höft-
um flæði vinnuafls, fjámiagns,
vöra og þjónustu milli Islands og
helstu viðskiptalanda í Evrópu.
Hann hefur einnig fært íslensk fyr-
irtæki undir aga alþjóðlegrar sam-
keppni og knúið stjómvöld hér á
landi til að skapa þeim skilyrði til
vaxtar. Þetta kom m.a. fram í máli
Haraldar Sumarliðasonar, for-
manns Samtaka iðnaðarins, á Iðn-
þingi í gær. Hann lagði þó áherslu
á að þrátt fyrir velgengni líðandi
stundar væri mikil-
vægt að menn gerðu
sér grein fyrir vax-
andi viðskiptahalla og
þeirri staðreynd að
hækkandi launa-
kostnaður, hátt gengi
íslensku krónunnar
og háir vextir væru að
vega að samkeppnis-
stöðu og markaðs-
hlutdeild innlends
samkeppnisiðnaðar.
Til að hamla gegn
þeirri þróun bæri að
leggja áherslu á að
auka þjóðhagslegan
spamað þar sem
stefnan í fjármálum
ríkis og sveitarfélaga
gegnir lykilhlutverki.
I ræðu sinni gagn-
rýndi Haraldur
stjómvöld fyrir að
hafa svikið fyrirheit
frá því í upphafi kjör-
tímabilsins um að
verulegum hluta þess
fjármagns sem aflað-
ist við sölu ríkisfyrir-
tækja yrði varið til
nýsköpunar og rann-
sókna í þágu atvinnu-
lífsins. „Sala á hluta-
bréfum í ríkisfyrir-
tækjum hefur gengið
vel að undánfömu
sem að óbreyttu hefði
átt að skila umtals-
verðu fjármagni í ný-
sköpunar- og þróun-
arstarfið. Það var
fagnaðarefni þegar
ríkisstjómin sam-
þykkti nýlega að veita Rannís 580
milljónir til þróunarstarfsemi á
sviði upplýsingatækni og umhverf-
ismála. Því miður virðist ríkis-
stjómin nú hætt við að tengja sölu
ríkisfyrirtækja við framlag til
rannsókna og þróunarmála, og er
þannig mikil hætta á að þessi já-
kvæða ákvörðun standi ekki þegar
á reynir."
Haraldur kom inn á þær hug-
myndir sem viðraðar hafa verið um
að setja á laggimar ein öflug heild-
arsamtök fyrir aðila í atvinnuh'fínu.
Hann benti á að atvinnurekendur
væru í meginatriðum sammála um
að shk ráðstöfun væri skynsamleg.
Hins vegar væri ljóst að erfitt yrði
að ná samstöðu um það hvernig
skipulag slíkra samtaka ætti að
vera sem og hversu víðtæk sam-
vinnan ætti að vera. Hann sagði þá
sem lengst vilja ganga í þessum
efnum sjá fyrir sér ein deildaskipt
samtök allra atvinnurekenda þar
sem núverandi aðildarsamtök VSI
á borð við SI og LÍÚ yrðu lögð nið-
ur. Á hinn bóginn sjá þeir sem
skemmst vilja ganga ný samtök
sem htla sérhæfða skrifstofu sem
einungis sinnir kjaramálum og
kjarasamningum. „Það er trú mín
að við munum ná landi með niður-
stöðu sem er þarna mitt á milli með
sameiningu Vinnuveitenda- og
Vinnumálasambandsins og fleiii
aðila sem nú standa utan þessara
heildarsamtaka í ný Samtökum at-
vinnulífsins. Hin nýju samtök
munu verða byggð upp af tiltölu-
lega fáum en öflugum aðildarsam-
tökum eða stoðum. Menn eru orðn-
Ný sóknarfæri í
hátækniiðnaði
Formaður Samtaka iðnaðarins gagnrýnir íslensk stjórnvöld
fyrir að svíkja fyrirheit um fjárframlög til nýsköpunar og
rannsókna 1 þágu atvinnulífsins. Elmar Gíslason fylgdist
með umræðum á Iðnþingi í gær.
Morgunblaðið/Keli
SÆNSKI prófessorinn dr. Jan Eklöf Qallaði um mælingar á ánægju viðskiptavina fyrirtækja og stofnana í Svíþjóð á Iðnþingi í gær.
ir sammála um að verkefni nýrra
samtaka atvinnulífsins eigi, auk
kjaramála og þjónustu á því sviði,
að vera sameiginleg stefnumótun í
almennum starfsskilyrðum at-
vinnulífsins á borð við efnahags- og
skattamál en einnig önnur stefnu-
mótun, til dæmis á sviði mennta-
og umhverfismála."
Bylting í hefðbundnum
viðskiptaháttum
Finnur Ingólfsson, iðnaðar- og
viðskiptaráðherra, fjallaði í i-æðu
sinni um mikilvægi þess að nýta ný
sóknarfæri í atvinnulífinu til þess
að tryggja góð lífsgæði á Islandi.
Hann nefndi sérstaklega í því sam-
bandi rafræn viðskipti, upplýsinga-
tækni- og hugbúnaðariðnað sem og
afþreyingariðnað.
Hann sagði ljóst að rafræn við-
skipti væru að gjörbylta hefð-
bundnum viðskiptaháttum og lík-
legt að þar sé á ferðinni helsta
uppspretta hagvaxtar á ným öld.
Þrátt fyrir gríðarlegan vöxt raf-
rænna viðskipta, þá væra enn
hindranir í veginum sem nauðsyn-
legt sé að stjórnvöld og einkaaðilar
fjarlægi í sameiningu. „Þannig
þarf að skapa traust á viðskiptun-
um, tryggja öryggi gagna og per-
sónuupplýsinga og neytenda-
vernd.“
Að sögn Finns, hefur að undan-
fómu verið unnið að stefnumótun
um rafræn viðskipti í iðnaðar- og
viðskiptaráðuneytum. Markmiðið
með þeirri stefnumótun er að
tryggja að rafræn viðskipti njóti
viðurkenningar að lögum þannig að
frjór jarðvegur skapist fyiir ís-
lenskt viðskiptalíf til að vera í far-
arbroddi á þessú sviði.
Finnur sagði einnig ljóst að hug-
búnaðariðnaðurinn muni á kom-
andi árum verða einn af megin
burðarásum atvinnuþróunarinnar
og að þar muni skapast fleiri há-
launastörf en víðast annars staðar.
Áhrifin verði þó miklu víðtækari
þar sem rétt notkun upplýsinga-
tækninnar getur leitt til aukins fé-
lagslegs jafnaðar meðal lands-
manna og styrkt búsetu á þeim
stöðum sem eiga nú undir högg að
sækja m.a. með tilkomu fjarnáms,
fjarlækninga og fjarvinnslu.
Þá vék iðnaðarráðherra máli
sínu að afþreyingariðnaði sem
framtíðar verðmæta- og atvinnu-
sköpun. „Við sjáum þess dæmi í
samkeppnislöndum okkar að með
markvissum aðgerðum stjórnvalda
hafa greinar í þessum iðnaði vaxið
mjög að umfangi. Taka má dæmi af
kvikmyndaiðnaði á Irlandi. í á að
giska áratug hafa írar lagt þunga
áherslu á eflingu þessara greina
með ótvíræðum árangri," að sögn
Finns.
„Eg er þeirrar skoðunar að
stjórnvöld eigi nú að þora að stíga
djarft skref í að efla stuðning við
þessar greinar og gera það af
myndarskap. I ráðuneytum mínum
hefur á undanfömum árum farið
Viðurkenning úr Verðlaunas.jóði iðnaðarins
Frumkvöðlastarf hjá Flögu
HELGI Kristbjarnarson hlaut
viðurkenningu úr Verðlaunasjóði
iðnaðarins sem veitt voru á Iðn-
þingi í gær. Ólafur Ragnar
Grímsson, forseti íslands, aflienti
Helga viðurkenninguna sem veitt
er fyrir frumkvöðulsstarf og gott
fordæmi. Að þessu sinni var sjóð-
stjórnin einhuga um að veita
Helga Kristbjarnarsyni verðlaun-
in fyrir framlag til hátækniiðnað-
ar, ekki síður en heilbrigðismála,
með stofnun og rekstri fyrirtæk-
isins Flögu hf. Þar hafði hann
forgöngu um að tæki til svefn-
rannsókna undir nafninu Embla
var smíðað og tekið í notkun.
Hann þykir jafnframt hafa stund-
að mikilvægt rannsókna- og þró-
unarstarf í fyrirtæki sínu allt frá
stofnun þess.
fram mikil vinna með þessum at-
vinnugreinum og nú er komið að
aðgerðum. Við eigum að styðja enn
frekar og skipulegar við útflutning
íslenskrar tónlistar og við eigum að
efla íslenska kvikmyndagerð, m.a.
með því að laða hingað alþjóðleg
kvikmyndafyi'irtæki, sem við höf-
um nú betri tök á en nokkra sinni
fyrr. Það mun efla innlend fyrir-
tæki og fagfólk í greininni."
Ánægjuvogin styrkir
samkeppni
Meðal framsögumanna á Iðn-
þingi var sænski prófessorinn dr.
Jan Eklöf, sem starfar við Við-
skiptaháskólann í Stokkhólmi.
Hann fjallaði um reynslu Svía af
mælingum á ánægju
viðskiptavina
sænskra fyrirtækja
og stofnana (ánægju-
vogar) sem fram-
kvæmdar hafa verið
með reglubundnum
hætti síðastliðin 10 ár.
Auk þess kom hann
lítillega inn á hlið-
stætt verkefni sem
þróa á í Evrópu á
næstu árum með
stuðningi Evrópu-
sambandsins og ís-
land á aðild að.
I Svíþjóð nær verk-
efnið yfir um 30 at-
vinnugreinar. Rann-
sóknarlíkanið byggist
á spurningalistum.
Gagnasöfnunin er
umfangsmikil en um
30—40 þúsund viðtöl
eru tekin á hverju ári.
Líkanið skiptist í þrjú
stig og mun Evrópska
ánægjuvogin taka mið
af sænska módelinu.
Fyrsta stigið tekur
til þeirra drifkrafta
eða forsenda sem
hafa áhrif á vænting-
ar viðskiptavinanna,
þ.e. hvernig þeir
skynja og skilgreina
þau gildi sem þeir
sækjast eftir. Verð
vörunnar eða þjónust-
unnar hefur áhrif á
væntingar viðskipta-
vinanna og hvernig
þeir skynja og skilja
gildi þess sem þeir fá.
lagi innifelur líkanið
spurningapakka sem
lagður er fyrir viðskiptavini til að
meta hversu ánægðir/óánægðir
þeir eru með þá vöru eða þjónustu
sem þeir kaupa.
I þriðja lagi tekur líkanið til end-
anlegra áhrifa af ánægju/óánægju
viðskiptavinanna, þ.e. hvort þeir
haldi raunverulega tryggð við vör-
una, þjónustuna eða fyrirtækið og
ætli sér að halda áfram viðskiptum.
I úrtakið era eingöngu valin
nokkur fyrirtæki í hverjum geira
og eingöngu þau sem leggja mest
af mörkum til þjóðarframleiðslu.
Samanlagt tekur rannsóknin í Sví-
þjóð til fyrirtækja og stofnana sem
samtals standa fyrir um 60% af
þjóðarframleiðslu. Niðurstöðurnar
gefa mönnum kost á að bera saman
viðhorf viðskiptavina til ólíkra
starfsgreina, afurða og þjónustu.
Eklöf nefnir sem dæmi hvemig
hægt er að skoða tryggð neytenda
við ákveðna vöru eða þjónustu og
hversu mikið umrædd vara eða
þjónusta megi hækka í verði án
þess að neytandinn snúi sér annað.
Aðspurður hvort öll þessi upplýs-
ingaöflun meðal ráðandi aðila á
markaði skili sér ekki í aukinni fá-
keppni á markaði þar sem ráðandi
aðilar ná að auka hlutdeild sína enn
frekar með nákvæmri kortlagn-
ingu á neytendum svarar Eklöf
neitandi. Þvert á móti telur hann
ánægjuvogina styrkja samkeppni
enn frekar í sessi í ljósi þess að
smæmi aðilar geti til jafns við aðra,
nýtt sér upplýsingarnar til að
styrkja markaðsstöðu sína.
I öðru
ákveðinn