Morgunblaðið - 29.04.1999, Blaðsíða 26

26 FIMMTUDAGUR 29. APRÍL 1999
MORGUNBLAÐIÐ
ÁRÁSIR NATO Á JÚGÓSLAVÍU
Flóttamenn
streyma
frá Kosovo
Loft lævi blandið innan yfírfullra
flóttamannabúða
FLOTTAFOLKIÐ
Morina, Skopje, Genf, Stankovic. Reuters.
ÞUSUNDIR kvenna, barna og gam-
almenna af albönskum ættum hafa
flúið Kosovo-hérað undanfarna sól-
arhringa og hefur fólkið leitað skjóls
í nágrannaríkinu Albaníu. Þar hefur
fólkið sagt hjálparstarfsmönnum frá
óhæfuverkum serbneskra hersveita
sem höfðu brennt þorp og bæi, rænt
híbýli og skipað karlmönnum út úr
húsum sínum. Sumir flóttamanna
sögðu að fólk hefði verið myrt. Þá
hafa fregnir borist af bágu ástandi
flóttafólks í flóttamannabúðum í Ma-
kedóníu. Búðimar séu yfirfullar af
fólki og innan þeirra ríki hálfgert
upplausnarástand.
Um hádegisbil í gær var talið að
um 3.000 Kosovo-AIbanar hefðu flúið
yfir landamærin til Albaníu. Þetta er
mesti flóttamannastraumur síðan
fyrir tíu dögum og er talið geta verið
hugsanlegt merki þess að Serbar
hafi hleypt kappi í þjóðemishreins-
anir sínar. Aðfaranótt miðvikudags
streymdu flóttamenn að þar sem
hjálparstarfsmenn komu því til að-
stoðarog gáfu þeim vatn og orkuríka
fæðu. í gærmorgun hafði fólkið kom-
ið sér fyrir í bráðabirgðatjöldum úr
plasti. Fólkið hafði lítið meðferðis ut-
an ábreiða og klæðanna sem það var
í. Þeir sem vora sjúkir og aðfram-
komnir af þreytu voru færðir í
sjúkrahús.
Flóttafólkið sagði allt svipaða
sögu. Á þriðjudag hafi árásir verið
gerðar á þorp þeirra í kringum bæ-
inn Dakovica í vesturhluta Kosovo.
Serbneskir hermenn sem sumir
hverjir hafi verið grímuklæddir, hafi
hópað vopnfærum karlmönnum sam-
an og leitt þá í burt. Þá hafi hafi kon-
ur og gamalmenni verið rænd pen-
ingum sínum og skartgripum og síð-
an verið rekin í átt að albönsku
landamærunum. Flestir sögðu að hí-
býli sín hefðu verið brennd.
Af frásögnum flóttamanna að
dæma þá hafa þeir karlmenn sem
náð hafa að flýja verið dregnir út úr
flóttamannalestinni á leiðinni til Al-
baníu. Og í flestum tilvikum vissu
konur ekki hvað orðið hefði um karl-
mennina sem urðu eftir í þorpunum.
Töldu sumir sig hafa séð þá myrta
og aðrir sögðust hafa séð lík í skóg-
lendi meðfram þjóðveginum til Al-
baníu við þorpið Mej. Einn flótta-
maður sagðist hafa séð serbneska
hermenn draga lík karlmanna á hár-
inu út í skóglendið.
Bágar aðstæður og yfirfullar
flóttamannabúðir í Makedóniu
Talsmenn Flóttamannastofnunar
SÞ (UNHCR) í Makedóníu sögðu í
gær að ástandið í yfirfullum flótta-
mannabúðum í Makedóníu væri orð-
ið svo slæmt að flóttamenn væru „á
barmi þess að valda uppþotum".
„Fólkið lifir í raun við óþolandi
þrengsli. Ástandið er afar eldfimt og
bæta verður úr því mjög fljótlega,"
sagði Kris Janowski, talsmaður
UNHCR í Genf, í gær og bætti við
að mikil hætta væri á að smitsjúk-
dómar kynnu að breiðast út.
I gær komu um 4.000 flóttamenn
til viðbótar til flóttamannabúða í Ma-
kedóníu. Flóttamenn sem komið
hafa til landsins undanfarna daga
hafa verið fluttir til flóttamannabúð-
anna í Blace. Fólkinu, sem kom í
gær, var hins vegar keyrt til annaira
búða. „Blace-búðirnar eru yfirfull-
ar,“ sagði Ron Redmond talsmaður
UNHCR í gær. Aðstæður í Blace
eru sagðar vera hörmulegar. Um
3.500 flóttamenn höfðust þar við í
fyrrinótt og sögðu hjálparstarfs-
menn að allt að 70 manns hafi deilt
hverju tjaldi. Hjálparstarfsmenn
sögðu að þeim hefði tekist að reisa
Reuters
MAKEDÓNÍSKUR lögreglumaður í Blace beinir flótta-
fólki frá Kosovo-héraði í áttina að langferðabifreið sem
flutti fólkið til Stankovic flóttamannabiíðanna.
Reuters
FLÓTTAMENN bíða þess að þeim verði af-
hentar ábreiður við Morina í Albaníu.
nokkur tjöld til viðbótar og að bráða-
birgðatjöld úr plasti hafi verið reist
seint á þriðjudagskvöld til að hýsa
þá sem streymdu að.
Ron Redmond sagði að þeir flótta-
menn sem til landsins komu í gær
yrðu fluttir til aðalflóttamannabúð-
anna í Stankovic þar sem ekki færri
en 42.000 eru þegar saman komnir.
Þá sagði hann að nýjar búðir við
Cegrane í vesturhluta Makedóníu
yrðu ekki tUbúnar fyrr en í fyrsta
lagi seinni hluta vikunnar. Hættan á
smitsjúkdómum sé mikil og að mikil
rigningatíð á svæðinu auki enn á
hættuna. Áhyggjur
manna beinist helst að
blóðkreppusótt og kól-
eru auk smitsjúkdóma
sem berist með rottum
og lúsum.
í gær brutust út
áflog í Stankovic-búð-
unum er hjálparstarfs-
menn voru að deila út
brauði meðal flótta-
manna. Áflogin brut-
ust út er einn flótta-
mannanna sem búið
hefur í búðunum und-
anfarnar þrjár vikur,
var farið að lengja eft-
ir matarskammti sín-
um. Sagði hann hjálparstarfsmann,
Kosovo-Albana, hafa reiðst er hann
yrti á þá og hafið barsmíðar. Hjálp-
arstarfsmenn í Stankovic-búðunum
vildu ekki taka svo sterkt til orða að
upplausnarástand ríkti en töldu þó
að ástandið væri mjög eldfimt og að
það batnaði ekki við stanslausan
straum nýs flóttafólks til búðanna.
Hjálparstarfsmenn í búðunum
sögðust ekki geta staðfest áflogin og
sögðust þeir ekki hafa frétt af nein-
um alvarlegum tilfellum. Richard
Connor sem fer fyrir kaþólskum
hjálparsamtökum á svæðinu sagði að
fullsterkt væri tekið til orða er
ástandinu væri líkt við uppreisnará-
standi en bætti því við að vissulega
lægi mikil spenna í loftinu. „Spennan
hefur magnast mikið. Eg eyddi nótt-
inni hér á svæðinu og í samanburði
við sl. viku hefur spennan magnast
mikið,“ sagði Connor.
Þjóðernishreinsanir í
Presevo-héraði í Serbíu
Flóttamenn eru sagðir hafa tjáð
hjálparstarfsmönnum í Makedóníu
að þjóðemishreinsanir Serba hafi
ekki aðeins beinst að Kosovo-héraði
heldur einnig að Presevo-héraði sem
liggi innan marka Serbíu, rétt við
Kosovo. Kris Janowski, talsmaður
UNHCR, sagði á fréttamannafundi í
gær að flóttamenn sem nú hafast við
í Makedóníu hafi sagt að vopnaðar
sveitir Serba hafi rekið fólk af aL
bönskum ættum til Makedóníu. I
héraðinu séu um 95% íbúanna af al-
bönsku bergi brotnir. Hafi flóttafólk-
ið sagt að það hafi verið niðurlægt,
rekið út af heimilum sínum og rænt
verðmætum. Enginn var þó sagður
hafa verið myrtur. „Málið er athygl-
isvert ef litið er til þess að þetta eru
þjóðernishreinsanir sem fram fara
innan Serbíu, en ekki Kosovo,“ sagði
Janowski.
Vuk Draskovic, aðstoðarforsætisráðherra Júgóslavíu, var rekinn úr embætti í gær
Þótti á skjön
við stefnu
sljómvalda
Hugsanlegur eftirmaður Milosevic?
Vuk Draskovic
ÚLFURINM
Belgrad, París, Reuters, The Daily Telegraph, AP.
FYRRVERANDI leiðtogi stjómar-
andstöðunnar gegn ríkisstjórn Slo-
bodan Milosevic, forseta Júgóslavíu,
Vuk Draskovic, var í gær rekinn úr
embætti aðstoðarforsætisráðherra
Júgóslavíu, en hann hefur gegnt því
embætti frá því í janúar sl. Dra-
skovic, en nafn hans þýðir úlfur, hef-
ur síðustu daga gagnrýnt stefnu
Milosevic harðlega hvað friðarum-
leitanir í Kosovo varðar og sagt að
haldi áfram sem horfir muni Milos-
evic leiða serbnesku þjóðina í ógöng-
ur. Brottrekstur Draskovic kemur
degi eftir að hann ítrekaði að
serbnesk stjórnvöld væru reiðubúin
að leyfa friðargæsluliði á vegum
Sameinuðu þjóðanna (SÞ) aðgang að
Kosovo og hvatti hann Bandaríkin
og Rússland ennfremur til að kom-
ast að samkomulagi þar að lútandi.
Yfirlýsingar Draskovic voru hins
vegar stórlega á skjön við vilja
Milosevic, eins og raun ber vitni.
Höfðu gagnrýnisorð Draskovic á
serbnesku ríkisstjórnina verið tekin
með fyrirvara af mörgum sem töldu
þau jafnvel vera lið í klækjabrögðum
Milosevic. Með brottrekstri Dra-
skovic úr starfi hafa slíkar tilgátur
hins vegar að mestu runnið út í sand-
inn, en um leið rennt stoðum undir
grunsemdir um að alvarlegir brestir
séu farnir að myndast í ríkisstjórn
Milosevic.
I yfirlýsingu frá júgóslavneska
upplýsingaráðuneytinu, sem ríkis-
rekna fréttastofan Tanjug skýi-ði frá
í gær, segir að Draskovic hafi verið
leystur frá störfum „vegna nýlegra
yfirlýsinga hans sem eru á skjön við
stefnu yfirvalda".
Hafði Draskovic gefið í skyn á
þriðjudag að hann teldi Milosevic
styðja hugmyndir hans um alþjóð-
legt friðargæslulið. Ymsir ráðamenn
í Serbíu höfðu tekið í svipaðan
streng í vikunni og hafði flokkur
Miru Markovic, eiginkonu Milosevic,
m.a. gefið út yfirlýsingu þessa efnis.
Efasemdir um heiiindi
Draskovic
I viðtölum sem Draskovic hefur
veitt sl. daga hefur hann varað
Milosevic við því að breyti hann ekki
um stefnu, hætti að ljúga að þjóð
sinni um framgang mála í Kosovo og
semji um frið, muni serbneska þjóðin
hljóta verr af.
Eftir að hermenn tóku yfir sjón-
varpsstöðina Studio B sl. mánudag-
sköld, sem verið hefur málpípa
stjórnmálaflokks Draskovic, gagn-
rýndi hann stjórnarhætti Milosevic
harðlega og sagðist munu fyikja
stuðningsmönnum sínum út á götur
Belgrad til að mótmæla þeim.
Draskovic dró hins vegar þessar
hótanir til baka skömmu síðar og dró
úr fyrri ummælum sínum, sem voru
af mörgum tekin alvarlega með tilliti
til fyrri afreka hans.
I því sambandi er einkum vísað til
þess að árið 1996 var Draskovie í for-
svari friðsamlegra mótmæla í
Belgrad sem stóðu yfir í um þrjá
mánuði, í kjölfar kosningasvika
Milosevic.
Draskovic, sem er mikill þjóðern-
issinni, tók við embætti aðstoðarfor-
sætisráðherra Júgóslavíu í upphafi
þessa árs, mörgum til mikillar furðu
vegna fyrri andstöðu hans við Milos-
evic sem hann þurfti m.a. að þola
fangelsisvist fyrir.
Forseti Albaníu, Rexhep Meidani,
hefur ásamt öðrum látið uppi_ efa-
semdir um heilindi Draskovic. I við-
tali við dagblaðið Le Monde í gær,
sagðist Meidani hafa litla trú á sann-
leiksgildi ummæla Draskovic um að
hann vilji alþjóðlegt gæslulið í
Kosovo. Sagði hann yfirlýsingar
Draskovic ekki koma í veg fyrir að
þjóðernishreinsanir héldu áfram í
töluðum orðum.
„Þetta er ekki í fyrsta skipti sem
Draskovic lætur frá sér slík ummæli,"
sagði Meidani. „Povdoka áætlunin,
sem kveður á um þjóðernishreinsanir
í Kosovo, var samþykkt af serbnesku
ríkisstjóminni, og ef ég man rétt, var
Vuk Draskovic meðal þeirra sem
samþykktu þessa áætlun.“
Vangaveltur um ætlan
Draskovic
Mönnum er ekki ljóst hvað vakir
fyrir Draskovic með gagnrýrii hans á
Milosevic og var Tony Blafr, forsæt-
isráðherra Bretlands, varkár í orða-
vali í kjölfar ummæla hans. Sagðist
hann „telja deginum ljósara að menn
innan ríkisstjómarinnar og í hernum
væru uggandi yfir því hvað Milosevic
hefur gert þjóð sinni“.
Hvað sem öðrum vangaveltum líð-
ur, eru flestir þeirrar skoðunai- að
gagnrýni Draskovic sé liður í tilraun
hans til að komast til valda. Með því
að setja sig upp á móti stjórn Milos-
evic sé Draskovic að leggja grunninn
að því að það verði hann sem Vestur-
veldin setjast að samningarborðinu
með, er stríðinu lýkur.
Sem dæmi hefur Draskovic lýst
yfir vilja til þess að stríðsglæpfr í
Kosovo verði rannsakaðir. En til að
slíkt verði möguleiki og að friður
komist á, hafa þær hugmyndir verið
viðraðar innan alþjóðasamfélagsins,
að til þess þurfi annan samningarað-
ila en Milosevic.
Hver svo sem fyrirætlan Dra-
skovic er, er ljóst að Milosevic hefur
vegið og metið stöðu sína gagnvart
honum, en Draskovic þykir af mörg-
um líklegastur til að ögva valdastöðu
Milosevic svo um muni.