Morgunblaðið - 01.10.1999, Síða 6

6 FÖSTUDAGUR 1. OKTÓBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Uppréttur
Hundurinn virðist varla vita
hvernig hann á láta, enda blasa
risaeðlur við honum á aðra hönd
og kjúklingar á hina á boium
Ieikfélaga hans. Hann virðist
hafa ákveðið að fara milliveginn
og leikur listir sínar af stakri
snilld á myndinni sem ljósmynd-
ari Morgunblaðsins tók af þrem-
ur vinum á góðviðrisdegi í Mos-
fellsbæ á dögunum. Seppa virð-
ist verða vei ágengt með það að
standa uppréttur og er það
væntanlega vegna einhvers góð-
gætis sem annar drengjanna
lumar á í lófanum, sykurmoli
eða súkkulaðibiti.
Minnkandi
skjálfta-
virkni
JARÐSKJÁLFTAVIRKNI suðvest-
an við Hestvatn í norðanverðum Flóa
hefur minnkað mikið undanfarna sól-
arhringa, en sérfræðingar á Veður-
stofu Islands útiloka þó ekki enn að
skjólftavirknin færist í aukana og
höfðu þeir vakt með svæðinu í nótt.
Um 40 litlir skjálftar höfðu mælst
á svæðinu síðdegis í gær, en þeir
voru allir undir 1 á Richter-kvarða
og í fyrradag mældust um 170 litlir
skjálftar. Þar af var sá stærsti 2,5 á
Richter-kvarða og mældist hann
klukkan 16.05.
Ur málflutningi til
sjós á níræðisaldri
VILHJÁLMUR Árnason hæstaréttarlögmaður kom í
land í fyrradag eftir fimm daga veiðiferð með tog-
aranum GuIIveri frá Seyðisfírði. Vilhjálmur, sem er
82 ára gamall, kveðst hafa farið á sjó sér til ánægju
og yndisauka en hann reri sem formaður á vertíðar-
bátnum Magnúsi í sjö ár á fjórða og fímmta ára-
tugnum.
„Það var ákaflega ánægjulegt að fá að fara aftur
til sjós. Eg er alinn upp við sjómennsku en hef aldrei
farið áður á togara. Vinur minn Ólafur Ólafsson út-
gerðarmaður og Jón Pálsson gáfu mér tækifæri til
þess að rifja upp kynni mín af sjómennsku. Mér
þótti sérstaklega gaman að sjá hvað áhöfnin er gríð-
arlega samhent. Það væri nú ágætt fyrir ýmsa að
prófa þetta ef þeir treysta sér til,“ segir Vilhjálmur.
Vilhjálmur hefur mikið ritað um sjávarútvegsmál
og stjórnun fiskveiða en hann segir að þetta uppá-
tæki sitt tengist þeim hugðarefnum á engan hátt.
„Ég er alinn upp á Hánefsstöðum. Frá 1937 var ég
formaður hérna þar til ég kom úr minni síðustu
veiðiferð 1943, sem var með snurvoð norður á Hér-
aðsflóa," segir Vilhjálmur.
Veiðiferðin með Gullveri hófst einmitt í Héraðs-
flóa og þaðan var haldið norður á Langanesgrunn.
Einnig var reynt fyrir sér í Digranesflaki, Seyðis-
fjarðardjúpi, Papagrunni og á þriðjudagskvöldið
reyndu þeir fyrir sér á Fætinum sem er 40-50 mflur
út frá Papey.
Vilhjálmur segir að aflabrögð hafí verið ágæt.
Einkum hafí fengist þorskur, karfí og grálúða en
einnig hafí fengist tveir stórir hákarlar og a.m.k.
200 punda stórlúða. „Þetta var eiginlega sýning fyr-
ir gamla manninn því ég tók nú ekki til hendinni. Ég
á nú samt að kunna þessi handtök. Þetta var stór-
kostlegt ævintýri fyrir mig því sjómennskan er svo
gjörólík þeim störfum sem ég hef helgað mig í
Vilhjálmur Árnason, sem er hættur málflutningi í
Hæstarétti, er nýkominn af sjónum.
seinni tíð,“ segir Vilhjálmur, sem kveðst hafa flutt
sitt síðasta mál fyrir Hæstarétti í júlí siðastliðnum.
Póstkort í tilefni
Reykjavíkur menn-
ingarborgar Evrdpu
ÚTGÁFUFYRIRTÆKIÐ Litbrá
ehf. í samvinnu við Reykjavík
menningarborg Evrópu árið 2000,
hefur gefið út 6 póstkort með ljós-
myndum frá Reykjavík eftir Rafn
Hafnfjörð og alþjóðlegu merki
menningarborganna árið 2000. Þrjú
kortanna bera einnig mynd Reykja-
víkur menningarborgar eftir mynd-
listarmanninn Sigurð Áma Sigurðs-
son.
I fréttatilkynningu segir að kort-
in séu einn liður í að vekja athygli á
menningarborginni og menningar-
árinu og nokkuð frábrugðin öðrum
póstkortum hvað hönnun varðar og
marki að vissu leyti nýstárlega línu
inn í nýja öld.
Hæstiréttir dæmir í málinii þegar lögregla handtók menn við mótmæli á Austurvelli
HÆSTIRÉTTUR staðfesti í gær
niðurstöðu Héraðsdóms Reykja-
víkur um greiðslu skaðabóta til
manna, sem handteknir voru á
Austurvelli í maí 1997, þegar þeir
höfðu í frammi mótmæli á meðan á
beinni útsendingu sjónvarpsþáttar-
ins Good Morning America til
Bandaríkjanna stóð. Hæstiréttur
segir að ekki hafi verið lögmæt
skiiyrði til handtöku mannanna.
Mótmæli sem fram færu með þeim
hætti að hrópa sameiginleg slagorð
gegn aðgerðum erlends ríkis, bera
spjöld með áletrunum og fána, sem
vísuðu til stjórnmálalegra hug-
mynda, væru ótvírætt tjáning í
skilningi 73. greinar stjórnarskrár-
innar. Þá hafi mönnunum verið
haldið lengur í vörslu lögreglunnar
en réttlætt verði.
Átta menn voru handteknir á
Austurvelli og fluttir á lögregiu-
stöð, en Hæstiréttur dæmdi í mál-
um sex þeirra í gær. Mennirnir
átta báru spjöld með ýmsum slag-
orðum, einn þeirra var vafinn
bandaríska fánanum og var með
snöru um hálsinn, en annar var
sveipaður kúbanska fánanum. Þeir
hrópuðu ýmis slagorð þar til lög-
reglan handtók þá eftir um hálfrár
mínútu mótmæli. EX9CX.!fO|
I dómi Hæstaréttar er vísað tif
þess, að samkvæmt 73. grein
stjórnarskrárinnar eigi hver maður
rétt á að láta í ljós hugsanir sínar.
Ritskoðun eða aðrar sambærilegar
tálmanir á tjáningarfrelsi megi
Handtakan ólög-
mæt og mönnunum
haldið of lengi
aldrei í lög leiða. í 3. málsgrein 74.
greinar stjómarskrárinnar sé tekið
fram að menn eigi rétt á að safnast
saman vopnlausir, en lögreglu sé
heimilt að vera við alménnar sam-
komur og banna megi mannfundi
undir berum himni, ef uggvænt
þyki, að af þeim leiði óspektir.
Viðurhlutamikil skerðing á
(jáningar- og fundafrelsi
Hæstiréttur segir að mótmæli,
sem fari fram með þeim hætti að
hrópa sameiginleg slagorð gegn
aðgerðum erlends ríkis, bera
f spjöld með áletrunum og fána, sem
' vísa til stjórnmálalegra hugmynda,
séu ótvírætt tjáning í skilningi 73.
gr. stjórnarskrárinnar. „Handtaka
manna, sem hafa í frammi mót-
mæli sem þessi, er viðurhlutamikil
skerðing á því tjáningar- og funda-
frelsi, sem verndað er af framan-
greindum ákvæðum stjórnar-
skrár,“ segir í dóminum.
Hæstiréttur segir að í málatil-
búnaði ríkisins í héraði hafi hand-
taka mannanna verið rökstudd
með vísun til lögreglulaga nr.
90/1996, en þau hafi ekki tekið gildi
fyrr en 1. júlí 1997, einum og hálf-
um mánuði eftir handtökuna. Af
hálfu rikisins hafi verið vísað til
þess, að heimildir í lögunum hafi
verið óskráðar og venjumyndaðar
fyrir gildistölu laganna, en Hæsti-
réttur segir venju eða óskráðar
reglur ekki haldbæra ástæðu fyrir
handtöku, áskilja verði skýra laga-
heimild fyrir handtöku manna, sem
séu saman komnir til þess að hafa
uppi mótmæli af pólitískum toga.
Varðandi þá fullyrðingu ríkisins
fyrir Hæstarétti, að mennirnir hafi
framið brot á hegningarlögum með
meðferð sinni á þjóðfána annars
ríkis, segir Hæstiréttur að ekkert
hafi komið fram um að mönnunum
hafi verið kynnt að tilefni handtök-
unnar væri vanvirðing við fána er-
lends ríkis.
Að þessu virtu segir Hæstiréttur
aðeins koma til álita, hvort mót-
mæli mannanna hafi falið í sér
óspektir eða hættu á óspektum á
almannafæri. Háttsemi áttmenn-
inganna hafi verið til þess fallin að
valda truflun á þeirri sjónvarpsút-
sendingu, sem fram fór á Austur-
velli á umræddum tíma og lögreglu
hafí verið rétt að hafa afskipti af
þeim. Stórfelldar ti'uflanir, sem há-
vær og umfangsmikil mótmæli
hóps fólks geti valdið vegfai-endum
eða öðrum borgurum, geti falið í
sér óspektir eða töskun á allsherj-
arreglu í skilningi stjórnarskrár.
Hins vegar sé á það að líta, að á al-
mannafæri megi almennt búast við
einhverjum truflunum, sem meðal
annars geti falist í því, að menn
kjósi að tjá þar skoðanir sínar eða
hugsanir.
Ekki meiri truflanir
en vænta mátti
Hæstiréttur telur, að í framferði
mannanna hafi ekld falist meiri trufl-
anh- á upptöku sjónvarpsþáttarins
en almennt megi vænta við slíka at-
burði á almannafæri. Ekki hafi verið
um að ræða truflun á skipulögðum
mannfundi eða dagskrá í þágu al-
mennings eða félagasamtaka eða
annars konar opinberum hátíðar-
höldum. Því hafi ekki verið leitt í Ijós
að framferði mannanna leiddi til
óspekta eða hættu á óspektum og
ekki hafi verið sýnt fram á að lög-
reglan hafi ekki átt kost á hóflegri
aðgerðum en handtöku.
Hæstiréttui- bendir á, að ríflega
klukkustund hafi liðið frá handtöku
þar til hafist var handa við að taka
skýrslur af mönnunum. Eftir
skýrslutöku hafi þeir svo þurft að
bíða myndatöku. Álls hafi þeim verið
haldið í þrjár klukkustundir, miðað
við framburð lögreglumanna, en í
tvær til fjóra og hálfa klukkustund
eftir eigin frásögnum. Hæstiréttur
sagði ekki hafa verið sýnt fram á, að
rannsóknarnauðsyn hefði krafist
þess að mönnunum væri haldið svo
lengi.
Ákvæði héraðsdóms um greiðslu
50 þúsund króna skaðabóta til hvers
og eins voru staðfest og málskostn-
aður greiddur úr ríkissjóði.