Morgunblaðið - 01.10.1999, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 1. OKTÓMBER 1999 37
LISTIR
Ljósmyndin er
líkust ástinni
Guido á bryggjunni, Feneyjum, 1998. Cibachrome-ljósmynd,
69,5 x 101,5 cm, er meðal fjölniargra meistaraverka Nan Goldin á
sýningunni í Listasafni fslands.
Misty og Jimmy Paulette í leigara í New York, 1991. Cibachrome-
ljósmynd, 76,2 x 101,6 cm. Myndir úr sömu klæðskiptingasyrpu er
að finna á sýningu Listasafns fslands á verkum Nan Goldin.
MYMPLIST
Lisiasafn íslands
LJÓSMYNDIR
NAN GOLDIN
Til 24. október. Opið þriðjudaga
til sunnudaga frá kl. 12-18.
Aðgangur kr. 300.
TILFINNINGAHYGGJA hef-
ur stundum þótt vera helsti tak-
mörkuð í samtímalist og því er oft
haldið fram nú til dags að listin sé
orðin mönnum framandi sökum
þess hve rökræn hún er og óper-
sónuleg. Það má vel vera að þetta
sé rétt að einhverju leyti en þá
gleymist væntanlega ljósmyndin í
upptalningunni, sá myndmiðill
sem telja má helsta skrásetning-
ar- og tjáningartæki nútíma-
mannsins. A meðan hefðbundnari
miðlum er beitt með yfirvegaðri
hætti en áður er ljósmyndin að
verða stöðugt ágengari við hjarta-
lag okkar.
Ef til vill er þetta ofur eðlilegt.
Málaralistin, sem í eðli sínu er
heitur miðill, er hamin og tamin
svo hún leysist ekki upp í eintóma
væmni. Ljósmyndin, sem upphaf-
lega er næsta kaldranalegur skrá-
setningarmiðill, er hins vegar
keyrð upp á sífellt tilfinningalegra
plan vegna þess að miðilinn þolir
slíka beitingu með afbrigðum vel.
Það getur enginn vænt skrásetj-
arann um væmni þegar hann
beinir linsunni að hinum ýmsu
hornum tilverunnar. Lífið er ein-
faldlega eins og það er skrásett,
hvorki of né van, ýkt né fært í stfl-
inn.
Hvergi sannast þessi kostur
ljósmyndatækninnar eins vel og í
verkum bandaríska ljósmyndar-
ans Nan Goldin, en sýning á verk-
um hennar var opnuð í Listasafni
Islands í gær, á síðasta degi sept-
embermánaðar. Goldin hefur á
síðustu tveim áratugum áunnið
sér nafn fyrir einurð sína í ljós-
myndun á dekkri hliðum tilver-
unnar, sem hún þekkir af eigin
raun sem fikill og tvíkynhneigður
einstaklingur.
Hún er fædd í Washington DC,
snemma á sjötta áratugnum, en
síðustu tuttugu árin hefur hún
búið í New York. Goldin hefur
tekið myndir síðan hún var sext-
án ára, og smám saman hefur
myndavélin gróið við hana sem
framlenging á sjáaldrinu. Hún
skráir alla upplifun sína í stóru og
smáu á filmu líkt og aðrir færa
reynslu sína í dagbók. Svo eðlis-
læg er þessi athöfn orðin henni að
ljósmynd sem hún tók af sjálfri
sér, blárri og marinni, varð henni
dýrmæt lexía í sambúðarmálum.
Hún sá á ljósmyndinni að ekki
tjóaði að halda áfram sambandi
við mann sem færi þannig með
hana.
Eins og nútímalegur Toulouse-
Lautrec - samlíkingin er sláandi
þar sem allar myndir hennar til
skamms tíma voru næturlífs-
myndir, flestar teknar innan fjög-
urra veggja - kannar Goldin sora
mannfélagsins af miklu næmi og
samkennd. Enginn er eilífur sig-
urvegari og enginn er fullkominn
tapari. Vinir hennar og kunningj-
ar eru hommar og lesbíur, klæð-
skiptingar og fíklar, fólk sem hef-
ur af einni eða annarri ástæðu
lent öfugu megin í tilverunni.
Þennan óhefðbundna söfnuð skoð-
ar Goldin í krók og kring með
slíkri elsku að engu er saman að
jafna nema ást. Nær viðfangsefn-
inu en Nan Goldin fer er naumast
hægt að komast.
Sýningin í Listasafni íslands er
ekki viðamikil en afar nærfærin.
Hún er sett saman í nánu samráði
við listamanninn, sem reyndar var
væntanlegur á sýningaropnun -
Goldin ætlaði einnig að stýra
margrómaðri litskyggnuröð sinni
Ballöðunni um kynferðislega und-
irgefni, frá 1981-1996, íyrir opnu
húsi í Háskólabíói á föstudag, en
því er frestað til 22. október -
þegar hún varð fyrir smávægileg-
um skakkaföllum og varð að
seinka komunni. Það breytir því
ekki að myndir hennar tala sínu
kröftuga máli, ótrúlega fagrar og
áleitnar í nekt sinni og skerandi
nöturleik.
Og þó er að sjá í nýjustu
myndunum á sýningunni - sem
spannar hvorki meira né minna
en 22 ár - friðsælan og stemmn-
ingarfullan náttúrutón þar sem
maðurinn einn og yfirgefinn
speglar sig í óendanleik árstíð-
anna. Tengist þetta afvötnun
listakonunnar og nýju lífi? AUt-
ént væri gaman að vita hve
margir tala um skort á tilfinn-
ingahita í list samtímans eftir að
hafa barið þessa sýningu Nan
Goldin augum.
Halldór Björn Runólfsson