Morgunblaðið - 16.10.1999, Blaðsíða 54

>54 LAUGARDAGUR 16. OKTÓBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
+ Jóhann Þor-
valdsson fædd-
ist á Tungnfelli í
Svarfaðardal 16.
maí 1909. Hann lést
á Sjúkrahdsi Siglu-
fjarðar 9. október
siðastliðinn.
Foreldrar hans
voru Sigríður Sig-
urðardóttir og Þor-
valdur Jón Bald-
vinsson bóndi.
Systkini Jóhanns
voru átta: Þóra Sig-
urrós, Baldvin
Gunnlaugur, Guð-
laug Ingibjörg, Sigurður, Krist-
in Guðrún, Hartmann, Rósa og
Elingunn. Þau eru öll látin.
Jóhann kvæntist 17. desem-
ber 1938 Friðþóru Stefánsdótt-
ur kennara og lifir hún mann
sinn. Börn þeirra eru 1) Sigríð-
ur, maki Henning Finnbogason.
Þau eiga tvo syni. 2) Þorvaldur,
maki Dóra Sæmundsdóttir, d.
Kominn heim í SigluQörð,
t sjá ungtré vaxa úr Skarðdalsjörð.
Pó líkamsþróttur leiti blunda
þá nýt ég þeirra endurfunda.
(Jóhann Þorvaidsson.)
Hugur minn leitar til síðustu end-
urfunda minna við afa minn, Jóhann
Þorvaldsson. Síðustu jól var ég í
jólaleyfi á Islandi með fjölskyldu
minni. Líkamlegt þrek afa var þá Ht-
ið en andlega þrekið var ótrúlegt. Eg
man hvað hann var glaður og stoltur
þegar hann sýndi mér ijóðabókina
sína sem hann ætlaði að gefa form-
lega út á afmælisdegi sínum hinn 16.
*Snaí er hann yrði níræður. Þegar
fregnin um lát afa barst mér settist
ég niður og las nokkur Ijóð eftir
hann úr ljóðabókinni hans „Lífsferð-
arljóð“. Eg staldraði lengi við ljóðið
„Kominn heim“ en afi fór heim til
Siglufjarðar og ömmu og var þar á
sjúkrahúsinu sína síðustu ævidaga.
Minningar mínar frá uppvaxtar-
árum mínum tengjast Siglufírði á
margan hátt. Eg og systur mínar
vorum þar mikið á sumrin á Hverf-
isgötunni hjá ömmu og afa. Þær eru
ófáar ferðimar sem ég fór með afa í
skógræktina. Mjólkin var sett í læk-
inn svo hún héldist köld og svo var
hafist handa við að gróðursetja og
hlúa að plöntunum. Afi hugsaði vel
>m trén sín og hlúði að þeim með
ótrúlegri nærgætni og alúð. Þetta
eru góðar minningar og það er gott
að geta leitað í þær á kveðjustund.
Eg hef ætíð borið mikla virðingu
fyrir afa. Hann var mikill maður
sem ekki hræddist að fara ótroðnar
slóðir eins og lífsverk hans sýna. Nú
er komið að leiðarlokum. Eg kveð
með hinstu kveðju afa minn Jóhann
Þorvaldsson. Hafðu þökk fyrir allt.
Eiísabet María Sigfúsdóttir.
Jóhann Þorvaldsson fyrrverandi
skólastjóri andaðist á Sjúkrahúsi
Siglufjarðar laugardaginn 9. októ-
ber, níræður að aldri. Mér er ákaf-
•^iega ljúft að minnast Jóhanns Þor-
valdssonar fyrir hans margþættu
störf fyrir Siglufjörð og þá sérstak-
lega fyrir Framsóknarflokkinn og
Félag framsóknarmanna hér. Fyrir
félagið sat hann í bæjarstjórn Siglu-
fjarðar 1942-1946 og var ritstjóri
Einherja, blaðs Framsóknarmanna
í Norðurlandskjördæmi vestra, frá
1960-1974. Hann var ætíð tilbúinn
að mæta sem fulltrúi félagsins á
samkomur Framsóknarflokksins og
vakti þar athygli með hnyttnum
ræðum og góðum tillögum. Hann
^kvar sérstaklega góður félagi, sem
naut trausts samborgaranna.
Jóhann var einlægur samvinnu-
maður og starfaði í stjóm Kaupfé-
lags Siglfirðinga frá 1945 til 1971 að
Kaupfélagið hætti störfum. Á þess-
um árum hafði Kaupfélagið mikil
umsvif, var með verslun, sfldarsölt-
un o.fl.
® Að aðalstarfi var Jóhann kennari
og skólastjóri en til þeirra starfa
28. maí 1998. Þau
eiga sex börn. 3) Stef-
anía. Hún á fimm
dætur. 4) Indriði,
maki Kristjana Björk
Leifsdóttir. Þau eiga
fjögur börn. 5) Frey-
steinn, maki Jóna
Ágústa Ragnheiðar-
dóttir. Þau eiga fjög-
ur börn.
Jóhann lauk kenn-
araprófi árið 1932 og
var kennari í einn
vetur í Ólafsvík og á
Suðureyri við Súg-
andafjörð næstu
fimm. Hann var kennari við
Barnaskóla Siglufjarðar frá ár-
inu 1938 til ársins 1973 og skóla-
stjóri frá 1973-1979. Hann var
skólasfjóri Iðnskóla Siglufjarðar
frá 1945-1973.
Jóhann var forstöðumaður
Gesta- og sjómannaheimilis
Siglufjarðar sem stúkan Fram-
sókn rak á árunum 1941-1960.
kom hann til Siglufjarðar árið 1938.
Hans mun samt lengst verða minnst
fyrir það uppbyggingarstarf sem
hann vann með bömum í stúkunni
Eyrarós og skógræktina, sem nú
prýðir Skarðsdal í Siglufirði.
Hann var stofnandi Skógræktar-
félags Siglufjarðar og lengst af for-
maður, hann sá um gróðursetningu
plantna og umhirðu með unglingum
bæjarins, hann ræktaði þannig land
og lýð, trúr þeirri hugsjón sem hann
talaði oft fyrir mannrækt og land-
rækt. Eg minnist hans þegar verið
var að taka ákvörðun um byggingu
Dvalarheimiiis aldraðra á Siglufirði,
við vorum að velta fyrir okkur hvort
ekki yrði færst of mikið í fang. Þá
taldi Jóhann í okkur kjarkinn og
sagði að þama værum við á réttri
leið, bygging þessa heimilis yrði
bænum mikil blessun og gæfa, við
mættum ekki gefa eftir í þessu máli.
Þetta gekk eftir, húsið var byggt og
átti Jóhann þess kost að dvelja þar
með konu sinni, Friðþóra Stefáns-
dóttur.
I kosningabaráttunni fyrir al-
þingiskosningar sendi hann okkur
kveðjur í bundnu máli sem sýndu
hans einlæga baráttuvilja til þess að
hafa Framsóknarflokkinn í forastu í
íslenskum þjóðmálum inn í nýja öld.
Við kveðjum Jóhann og þökkum
fyrir hans miklu og fómfúsu störf,
sem vissulega vora metin að verð-
leikum. En hann var sæmdur
Fálkaorðunni árið 1983, einnig var
hann heiðursfélagi Skógræktarfé-
lags Islands svo og Stórstúku Is-
lands.
Ég vil fyrir hönd Framsóknarfé-
lags Siglufjarðar votta eftirlifandi
eiginkonu Jóhanns svo og bömum
og öðram aðstandendum okkar
dýpstu samúð.
Sverrir Sveinsson.
Fyrstu kynni okkar Jóhanns urðu
þegar ég fékk sumarvinnu við gróð-
ursetningu á tijáplöntum í Hólsdal í
Siglufirði undir strangri og öraggri
stjóm Jóhanns. Ég man að það voru
ekki margir sem trúðu á að hægt
væri að rækta skóg á Siglufirði aðr-
ir en hann og hann fylgdi sannfær-
ingu sinni í þessu sem öðra. Ég og
margir aðrir munum minnast Jó-
hanns þegar rætt er um skógrækt-
ina í Hólsdal vegna hans fómfúsa
og óeigingjama starfs sem hann
vann þar fyrir Siglufjörð.
Næst lágu leiðir okkar saman í
bamaskólanum á Siglufirði þar sem
hann var fyrst kennari og síðan
skólastjóri og hélt að sjálfsögðu
uppi röð og reglu þar sem annars
staðar. Jóhann neytti aldrei áfengra
drykkja og gerði sitt til þess að
forða bömum frá því böli og starf-
rækti meðal annars bamastúkuna
Eyrarrós á Siglufirði í algjörri sjálf-
boðavinnu. Hann var æðstitemplar
stúkunnar Framsóknar og gerður
að heiðursfélaga í Stórstúku Is-
Hann var ritsljóri Regins, blaðs
templara, um árabil. Jóhann
starfaði mikið í góðtemplara-
reglunni og var heiðursfélagi
Stórstúku íslands. Hann var
gæslumaður barnastúkunnar
Eyrarrós nr. 68 og æðstitempl-
ar stúkunnar Framsókn nr.
187.
Jóhann starfaði lengi að
skógrækt í Siglufirði og var for-
maður Skógræktarfélags Siglu-
fjarðar til ársins 1987. Hann var
heiðursfélagi Skógræktarfélags
Siglufjarðar og Skógræktarfé-
lags íslands og hann var sæmd-
ur Fálkaorðunni fyrir störf að
kennslu og skógrækt.
Hann tók einnig virkan þátt í
öðrum félagsmálum og stjórn-
málum í Siglufirði, sat í bæjar-
sljórn, var formaður sljórnar
Kaupfélags Siglfirðinga í mörg
ár og var m.a. ritsljóri Ein-
heija, blaðs framsóknarmanna í
Siglufirði, í fjórtíin ár.
Jóhann var einn af stofnend-
um Félags eldri borgara í Siglu-
fírði og var fyrsti formaður
þess.
Utför Jóhanns fer fram frá
Siglufjarðarkirkju í dag og
hefst athöfnin klukkan 15.
Iands. Hann var einnig ritstjóri
Regins, blaðs templara á Islandi.
Hinn 17. júní 1983 var Jóhanni veitt
fálkaorðan fyrir störf sín við
kennslu og skógrækt.
Ennþá lágu leiðir okkar saman
með hugsjónum okkar um störf og
stefnu framsóknarflokksins. Jóhann
var mikill framsóknarmaður alla
sína tíð. Hann var afar sannfærandi
í sínum málflutningi og hlutu þeir
sem á hlýddu mikinn innblástur um
þau málefni sem hann ræddi um á
hveijum tíma. Jóhann var ritstjóri
Einherja (blað framsóknarmanna á
N-vestra) til fjölda ára.
Jóhann var mikill bridgemaður
og spilaði í áraraðir með félögum
sínum í Bridgefélagi Siglufjarðar.
Bridge er íþrótt sem reynir mjög á
skoðanaskipti milli makkera. Hann
var rökfastur við græna borðið eins
og víðar og því erfitt að sannfæra
hann um annað en það sem hann
taldi rétt á hveijum tíma.
Þegar Jóhann lauk starfsferli sín-
um fluttist hann í Skálarhlíð sem
era leiguíbúðir fyrir aldraða. Þar
sem skrifstofa mín er á jarðhæð
þess húss áttum við Jóhann margar
rökræður um lífið og tilverana.
Hann var starfssamur maður eins
og fram hefur komið og tfl þess að
gera eitthvað á sínum efri árum fór
hann að semja ljóð við hin ýmsu
tækifæri og gaf að lokum út ljóða-
bókina „Lífsferðarljóð“ sem gefin
var út og gefin vinum og kunningj-
um á 90 ára afmæli hans.
Síðustu árin þjáðist Jóhann af
erfiðum sjúkdómi og dvaldi lengi á
heimili Sigríðar dóttur sinnar og
eiginmanns hennar, sem önnuðust
hann af mikflli alúð og óeigingimi.
Síðustu mánuðina dvaldi hann í
Heflbrigðisstofnuninni á Siglufirði.
Þrátt fyrir mikil veikindi hélt Jó-
hann alla tíð reisn sinni og verður
hans minnst sem eins af fómfúsustu
mönnum sem Siglufjörður hefur átt.
I ávarpi sínu á 90 ára afmæli sínu
sagði hann að hugurinn væri ávallt
á Siglufirði og þá sérstaklega í
skógræktinni og þegar hann yrði
allur myndi hann horfa yfir fjörðinn
fagra og að hann myndi fylgjast vel
með velferð Siglufjarðar.
Ég votta eiginkonu hans, böm-
um, tengdabömum og bamaböm-
um mína dýpstu samúð á þessari
stund en veit að ljúfar minningar
um mikilfenglegan mann munu
verða sorginni sterkari í tímans rás.
Jón Sigurbjörnsson.
Þegar við systkinin fréttum að afi
á Sigló væri dáinn þá fannst okkur
lífið ósanngjamt og hart en þegar
við náðum áttum aftur gerðum við
okkur grein fyrir því að afi var bú-
inn að lifa góðu, löngu og hamingju-
sömu lífi og við vissum að hann var
sjálfur tilbúinn að kveðja þennan
heim, lífsverki hans var lokið. Veik-
indi og hár aldur höfðu valdið því að
þessi athafnamikli maður gat ekki
lengur hugsað um sig sjálfur. Nú
hvílir hann á himnum og vakir yfir
okkur öllum.
Við höfum verið svo lánsöm að
hafa kynnst báðum öfum okkar og
fyrir það eram við þakklát en það
era ekki allir sem njóta þess. Bæði
afi á Sigló og afi í Vogunum kenndu
okkur að bera virðingu fyrir trján-
um og gróðrinum. Við munum eftir
afa í skógræktinni á Siglufirði með
trjáklippumar í annarri hendi og
límband í hinni þar sem hann gekk
og hlúði að tijánum og það lá við að
við heyrðum þegar trén þökkuðu
honum fyrir. Rétt eins og við þá
stækkuðu trén og þar er nú hinn
fallegasti skógur. Við fórum oftsinn-
is í skógræktina ásamt afa, pabba
og mömmu og alltaf voram við með
nesti sem amma hafði útbúið handa
okkur og við borðuðum með bestu
lyst við fossinn og seinna líka í Jó-
hannslundi. Amma lét okkur alltaf
hafa nóg að borða og nestiskarfan
var ávallt full af heimatilbúnum vín-
arbrauðum, kleinum, pönnukökum
og brauði. Við munum þegar við
lékum okkur við árbakkann, bus-
landi og í ímynduðum veiðfleik þar
sem við notuðum gamlar tijágrein-
ar sem veiðistangir. Það er kannski
skrítið tfl þess að hugsa, og þó, að
allar minningar okkar úr skógrækt-
inni segja okkur að það hafi verið
sól, það var aldrei rigning.
Afi og amma bjuggu lengst af á
Hverfisgötu 4. Það hús hefur alla tíð
hefllað okkur. Þau bjuggu á fyrstu
og þriðju hæð og það eitt út af fyrir
sig var sérstakt. Tfl þess að fara
upp á þriðju hæð varð maður að
fara fram hjá þvottahúsinu, upp
þröngar tröppur, í gegnum annarra
manna heimfli (það var spennandi
þegar við voram yngri) og síðan upp
enn fleiri tröppur þangað til komið
var að hurðinni að íbúð afa og
ömmu. Þar fyrir innan var margt að
finna, m.a. gömul og ný blöð Æsk-
unnar sem við skoðuðum og lásum.
Við systkinin höfum haldið sam-
bandi við afa og ömmu að hluta til
með bréfaskriftum þar sem langt
var á mflli okkar í kflómetram talið.
Þetta vora kannski ekki löng bréf
en þau sögðu þeim mun meira. Þar
sögðum við aðeins frá daglegu lífi
okkar, einkunnum, hvemig okkur
gengi í skólanum og teiknuðum
myndir. Þessi bréf era nú komin til
okkar aftur og geyma dýrmætar
minningar.
Fyrr á þessu ári tók ég (Hrönn)
viðtal við afa vegna verkefnis í Há-
skólanum sem átti að fjalla um
mannlegu hliðamar á lífinu. Afi
hafði ákveðið að gefa út sína fyrstu
ljóðabók á 90 ára afmæli sínu en hún
hafði verið í smíðum í fjórtán ár.
Bókin er lífshlaup afa. Ég man að
hann sagði að það hefði ekki hvarfl-
að að sér að yrkja Ijóð áður fyrr
enda enginn tími fyrir slíkt. Afi
sagði mér svo frá þeim störfum sem
hann hafði gegnt um ævina og sagði
að lfldega ætti orðið þúsundþjala-
smiður best við um sig. Það var sem
sagt þegar líkaminn bilaði sem hann
tók að yrkja en flest ljóðin era sam-
in eftir að hann varð 85 ára. Það er
engin ljót hugsun sem kemur fram í
bókinni enda sagði afi að við lestur
hennar gætu margir haldið að hann
hefði ekki reynt neitt misjafnt í h'f-
inu en fyrir honum væri það einfald-
lega svo að orðin svartsýni, bölsýni
og vantrú væra hreinlega ekki til,
raunveraleikinn væri allt annar. Afi
skrifaði mikið og margt var prentað
eftir hann á lífsleiðinn i. Höndin var
hans vopn. Hann sagði mér að lífs-
hyggju sína væri að finna í einu Ijóð-
anna í Ijóðabók sinni en þar segir:
Að gefa og þiggja er gæfunnar leið,
að gefa og þiggja er ævinnar skeið.
Pá ræður máttur þess góða sem mannlífið
þráir
og mannelskan sjálf alltaf mjög dáir.
Að lifa þannig um ævinnar skeið
er öllum mönnum hin farsæla leið.
Pá lífið færir oss gott að gera
og ævikvöldið á þannig að vera.
Við biðjum Guð að blessa minn-
ingu afa og styrkja ömmu sem og
okkur öll í sorginni.
Hrönn og Ivar Orn.
JOHANN
* ÞORVALDSSON
Látinn er rúmlega níræður Jó-
hann Þorvaldsson fyrrv. skólastjóri
á Siglufirði. Langri og starfsamri
ævi er lokið.
Hann var mikill félagsmálamaður
sem lagði fram krafta sína á hinum
ýmsu sviðum og mætti þar margt tfl
nefna. Ekki verður það samt tíund-
að hér en minnst þeirra starfa sem
áttu kannski hug hans öðra fremur
og sem hann vann að af eldlegum
áhuga alla tíð. Skógræktin var þetta
heillandi viðfangsefni sem hann
varð svo gagntekinn af.
Hann hefði þó getað fundið auð-
veldari stað en Siglufjörð til að
stunda sitt ræktunarstarf. Það er
hinsvegar ekki háttur hugsjóna-
manna og eldhuga að láta erfiðleik-
ana smækka sig eða draga úr sér
kjarkinn. Fyrstu tilraunir tfl skóg-
ræktar í Siglufírði gengu illa og
margir töldu dæmið næsta vonlaust
- þetta þýddi ekki neitt, væri bara
sóun á tíma og kröftum. Ekki vora
þó allir sáttir við slíkt og allra síst
Jóhann Þorvaldsson. Hann tók við
stjóm Skógræktarfélags Siglufjarð-
ar 1948 og tveimur áram síðar
fékkst nýtt land tfl skógræktar í
Skarðdalslandi. Þar var hafist
handa af miklum dugnaði og ekki
fengist um það þótt margir yrðu tfl
að hrista höfuðið. Menn höfðu líka
flestir um nokkuð annað að hugsa í
þá daga þegar ,,Sfldarævintýrið“
var í algleymingi. I þetta sinn gekk
hinsvegar „skógræktarævintýrið“
upp.
Það kostaði mikla vinnu og fyrir-
höfn - trén uxu hægt og þau urðu
fyrir áfóllum vegna fannfergis og
harðrar veðráttu. Jafnt og þétt uxu
þessi tré - það tók bara sinn tíma -
þetta var semsagt hægt og það var
einmitt það sem skipti öllu máli. Jó-
hann lifði það að sjá þetta „fóstur-
bam“ vaxa og dafna við harðan kost
tfl þess sem það er í dag - fallegt og
skemmtflegt útivistarsvæði þar sem
hæstu tré ná nú 10-11 m hæð.
Lagðir hafa verið göngustígar um
nokkum hluta svæðisins þannig að
auðvelt er að komast um það enda
fjölgar þeim stöðugt sem heim-
sækja skógræktina í Skarðdal. Hún
er sannarlega lifandi minnismerki
um einstaka elju og þrautseigju við
óblíðar aðstæður. Hann gat glaðst
yfir þeim árangri sem náðist - hann
var stoltur af þessu verki enda full
ástæða til. Meðal skógræktarmanna
var hann þekktur og virtur fyrir
störf sín og framgöngu. Að verðleik-
um hefur hann hlotið ýmsar viður-
kenningar fyrir sín margvíslegu
störf og þar á meðal skógrækt.
Hann varð heiðursfélagi í Skóg-
ræktarfélagi Islands fyrir all-
nokkram áram og sömuleiðis að
sjálfsögðu í sínu félagi, Skógrækt-
arfélagi Siglufjarðar. Nú að leiðar-
lokum vfljum við félagar hans og
samherjar þakka honum fyrir ómet-
anlegt starf hans í þágu skógræktar
í Siglufirði og sér í lagi fyrir seigl-
una sem þurfti til að standast erfið-
leikana.
Guð blessi minningu Jóhanns
Þorvaldssonar.
F.h. Skógræktarfélags Siglu-
fjarðar,
Anton V. Jóhannsson.
í dag er til moldar borinn í Siglu-
firði heiðursöldungurinn Jóhann
Þorvaldsson, fyrrverandi skóla-
stjóri.
Langri og merkilegri vegferð er
lokið.
Jóhann var fæddur í Tungufelli í
Svarfaðardal 16. maí 1909. Hann út-
skrifaðist kennari 1932, kenndi síð-
an í Súgandafirði og í Ólafsvík en
kom til Siglufjarðar sem kennari
1938 og átti þar heima síðan.
Jóhann var góðum gáfum gædd-
ur, mælskumaður ágætur og sköra-
legur í framgöngu. Það sem ein-
kenndi hann þó framar öðra var
einstök þrá til að bæta heiminn,
leggja góðum málum lið og beijast
fyrir þeim hugsjónum er hann taldi
réttar. Fómfýsi Jóhanns og ósér-
plægni var einstök og sér þess hvar-
vetna merki þar sem hann kom að
málum.
Jóhann var kennari við Bama-
skóla Siglufjarðar og síðan skóla-
stjóri 1973-1979. Hann var einnig