Morgunblaðið - 17.12.1999, Blaðsíða 40

40 FÖSTUDAGUR 17. DESEMBER 1999
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Jónas
Bragi sýnir
í Hári oer
list
MYNDLISTARMAÐURINN Jón-
as Bragi hefur opnað sína fimmtu
einkasýningu og stendur hún nú yilr
í Hári og list, Strandgötu 39, Hafnar-
firði. Yfirskrift sýningarinnar er
Bárur og þar sýnir Jónas Bragi
skúlptúra og myndverk sem hann
hefur unnið úr kristalgleri og öðrum
glerefnum.Verkin sem Jónas Bragi
sýnir nú eru flest geometrísk form
sem skírskota í nátturuna.
Jónas Bragi lauk námi í skúlptúra-
deild Myndlista- og handíðaskóla ís-
lands 1989 og stundaði glerlistarnám
í West Surrey College of Art & Des-
ign og Edinburgh College of Art,
þaðan sem hann lauk meistaranámi í
glerlist en verk hans Öldurvar valið
besta útskriftarlistaverk úr gleri á
Bretlandseyjum á sýningunni Cryst-
al ’92.
Jónas Bragi var valinn mynd-
listarmaður Kópavogs 1997 ásamt
því að verk hans hafa verið valin til
opinberra gjafa til erlendra þjóð-
höfðingja og annarra ráðamanna.
Hann hefur einnig tekið þátt í fjölda
samsýninga víðsvegar um heim, t.d. í
Japan, Hollandi, á Englandi, Norð-
urlöndum o.fl.
Sunnudaginn 19. desember mun
Jónas Bragi vera á sýningunni og
spjalla um verk sín.
Sýningin er opin á almennum opn-
unartíma verslana virka daga og kl.
14-18 á sunnudögum.
Ríkey sýn-
ir grafík-
verk
LISTAKONAN Ríkey Ingi-
mundardóttir sýnir nú í
franska salnum í galleríi sínu á
Hverfisgötu 59, ný listaverk úr
brenndum skúlptúrleir og
postulíni, s.s. skálar, styttur og
lágmyndir. Einnig málverk og
grafík.
Sýningin er opin virka daga
kl. 13-18. Um þessa helgi verð-
ur sýningin opin frá kl. 13-21.

Vf\
r Frábærir
Mamkvæmiskjólar
og dragtir
til sölu eða leigu,
í öllum stærðum.
Ath! eitt í nr.
Fataleiga
Garðabæjar
Sími 565 6680
Opið 9-16, lau. 1012
Gíróseðlar liggja frammi í
ðllum bðnkum, sparisjóðum
og á pósthúsum. ^
Þú getur þakkað fyrir þitt hlutskipti
Gefum bágstöddum von
Blái hnött-
urinn
HAFIÐ ÞIÐ heyrt um bláa hnött-
inn? Á honum vaxa pálmatré og
reynitré og þar búa nieðal ann-
arra mörgæsir, ljón, selir, köngu-
lær og börn.
Um hann snýst ein sól og eitt
tungl og einu sinni á ári fljúga
þúsund milljón fiðrildi hringinn í
kringum hnöttinn, sem er ekkert
svo ólíkur hnettinum sem Morgun-
blaðið kemur út á nema þarna er
ekkert fullorðið fólk. Bara börn.
Andri Snær Magnason er höf-
undur Sögunnar af bláa hnettin-
um, nýútkominnar barnabókar
sem jafnframt er fyrsta íslenska
barnabókin sem tilnefnd hefur
verið til Islensku bókmenntaverð-
launanna. Einnig er hún tilnefnd
til Barnabókaverðlauna Reykja-
víkur. Andri hefur skrifað ljóð,
leikrit og smásögur og Sagan af
bláa hnettinum er fyrsta barnabók
hans.
Leikrit um bláa hnöttinn hefur
hann skrifað og verður það sýnt í
Þjóðleikhúsinu á næsta leikári.
Myndlýsingar í Sögunni af bláa
hnettinum gerir Áslaug Jónsdóttir
sem hefur skrifað og teiknað sex
barnabækur og myndlýst bækur
sem skrifaðar eru af öðrum. Fyrir
myndlýsingar sínar er Áslaug til-
nefnd til H.C. Andersen-verðlaun-
anna, sem eru heimsþekkt barna-
bókaverðlaun.
„Mig langaði til að skrifa barna-
bók sem fólki þætti vænt um þeg-
ar það yrði eldra. Þá gæti það les-
ið hana og fundið kannski í henni
aðra vídd en þegar það las hana
þegar það var minna. Bók sem
fólk yxi ekki burt frá,“ segir
Andri þegar blaðamaður hittir
hann og Áslaugu. Andri heldur
áfram:
„Þetta byrjaði sem frekar sak-
laust ævintýri um börn sem eru
fullkomlega frjáls og búa á hnetti.
En bara með því að láta einn
mann lenda þar og kenna þeim að
fljúga með því að bera á sig fiðr-
ildaduft þá fer allt í óefni. Eftir að
hafa prófað sjálfur að skapa hnött
þá sé ég betur hvað hnettir eru
illa hönnuð fyrirbæri. Það eru
margar hliðar á hverjum hnetti og
ómögulegt að hafa yfirsýn yfir
hann allan. Örlítið hliðarspor eða
of vinsæll maður á annarri hlið
hnattarins getur haft ferlegar af-
leiðingar fyrir hinn hluta hans.
Svo langaði mig til að skrifa bók
sem fengi börn til að hugsa. Það
er nefnilega óþarfi að vernda börn
fyrir hugsunum, og því síður fyrir
myrkrinu og lifsháskanum eins og
barnabækur hafa gjarnan gert á
síðustu tímum. Bókin átti bæði að
vera hættuleg og falleg. Og frum-
leg, til þess hún kæmi lesendum
sínum sem mest á óvart. Eg lagði
mig allan fram og hugsaði með
mér að þó að ég skrifaði ekki
fleiri verk yrði þetta að vera verk
sem ég yrði alltaf glaður með.“
Þegar Andri hafði skrifað sög-
una, sem hann lauk við fyrir
rúmuári, bauð útgefandinn honum
að velja sér teiknara. Eftir að hafa
skoðað teikningar í íslenskum
barnabókum síðustu ára valdi
hann Áslaugu Jónsdóttur til
verksins.
„Við hittumst ekki augliti til
auglitis," segir Áslaug „fyrr en
langt var liðið á samstarfíð sem
fór á meðan fram á Netinu því ég
bjó ekki í bænum. Eg tók söguna
strax upp á arma mína, það er að
segja ég vann myndirnar af ást á
textanum, en ekki fyrir tímakaup.
Eg vinn myndlýsingar í bækur í
höndunum, ekki í tölvu, og mynd-
irnar í þessari bók eru málaðar
með akrýl á svartan pappir. Um-
brotið vann ég svo á tölvu.“
„Við gengum alla leið í að færa
verkið inn í hefð heimsbókmennta
og nefnum til dæmis pappír og let-
urgerð eins og í fínustu ljóðabóka-
útgáfum,“ segir Andri og Áslaug
bætir við: „Þetta á
að vera eðlilegur
þáttur í frágangi.
Manni er sagt að
dæma ekki bók eft-
ir útliti og snobba
ekki fyrir útliti en
fyrir mér er bók
þrfvítt verk sem
maður tekur sér í
hönd.“
Andri: „Við vild-
um ekki fara Disn-
ey-leiðina. Við vild-
um að verkið yrði
fallegt fyrir hvcrn
þann sem opnaði
það. Ekki bara fyrir
börn.“
Áslaug: „Við vorum gagnrýnd
fyrir það hvað bókin birtir fáar
myndir af börnunum og aðalper-
sónunum en það er meðvitað af
okkar hálfu. Við hugsuðum okkur
sjónarhorn myndanna út frá barn-
inu, að það væri barnið sjálft sem
læsi bókina, barnið sæti fyrir
framan köngulærnar, það sæi fiðr-
ildin, sólina, Gleði-Glaum og ský-
in.“
„Við vildum ekki gera of miklar
fígúrur úr börnunum því hvert
barn sem les er sín eigin fígúra,“
segir Andri.
Á íslandi hefur enginn enn sem
komið er haft fulla atvinnu af því
að teikna myndir í barnabækur en
í nágrannalöndum vinna teiknarar
við barnabækur allan sólarhring-
inn. Lítið fjármagn hefur verið
lagt í barnabókagerð hér á landi
og hafa fáir íslenskir teiknarar íl-
engst í greininni. En með tölvu-
tækni og framförum í prentiðn
gæti verið von á breyttum tíma í
íslenskri barnabókagerð. Að sögn
Áslaugar gæti aukin athygli al-
mennings á barnabókum og mynd-
um þeirra eflt metnaðinn innan
greinarinnar, þannig gætu til
dæmis tilnefningar til verðlauna
haft góð áhrif.
„Ef höfundur skrifar sögu sem á
að myndskreyta," segir Áslaug að
síðustu „þá verður hann að nota
svipað hugarfar og við skrif á
kvikmyndahandritum. Það þýðir
lítið að láta margar blaðsíður ger-
ast í sama sófanum. Það verður að
vera taktur í myndheiminum. Og
hann fann ég strax í Sögunni af
bláa hnettinum því sagan og
myndir hennar eru á
stöðugri hreyfingu."
Eins og snúningur
óvenjulegustu og venju-
Iegustu hnatta.
Lengi hefur sá mis-
skilningur verið við lýði
á Islandi að bækur með
myndum einskorðist við
börn og því stærra um-
brot og þeirn mun
myndríkari sem bækur
eru því yngri séu les-
endur þeirra. Hér
þyrfti að breyta hugs-
unarhættinum og jafn-
vel minnast þess að er-
lendis eru myndabækur
og teiknimyndasögur
jafnt gefnar út fyrir fullorðna og
fyrir börn. Sagan af bláa hnettin-
um er bók sem börn á öllum aldri
finna sig í og ekki aðeins til einn-
ar nætur.
Að lokum má benda á að hægt
er að skoða vef um Gleði-Glaum,
fullorðna karlinn sem birtist dag
einn á hnettinum og byrjar að
breyta þar gangi mála. Slóðin er:
http://www.glaumur.mm.is Góða
skemmtun.
Brimir sá Huldu vinkonu
sína draga á eftir sér
stóran og þungan poka.
Hann hljóp til hennar.
- Hæ, sagði Brimir, hvað er í
pokanum?
- Bara selur.
- Bara selur?
- Já bara einn selur en líka app-
elsínur og tvær kanínur.
- Nammi namm, veiddirðu sel?
-Iss, það var ekkert mál, hann
var svo lítill, ég rotaði hann með
lurki, sagði Hulda og sló létt á
hausinn á Brimi.
- A ég að hjálpa þér að draga
pokann?
- Það væri ágætt.
Þau örkuðu af stað eftir fjörunni
og drógu á eftir sér pokann sem
máði burt sporin í sandinum.
Brimir og Hulda klifruðu upp á
hól. Þau horfðu út á hafið og svarta
íj'örusandinn í víkinni með pálmat-
rjánum þar sem þau ætluðu að
verka skinnið og elda selinn.
Ur Sagan af bláa hnettinum
Andri Snær Magna-
son
Nýjar bækur
• 20. ÖLDIN - Mesta um-
brotaskeið mannkynssögunnar í
máli og myndum. Þýtt hafa Helga
Þórarinsdóttir, Ólöf Pétursdóttir,
Jóhannes H. Karlsson og Ingi Karl
Jóhannesson.
Bókin er ítarlegur annáll verald-
arsögunnar á 20. öld, þar sem öll-
um merkustu atburðum aldarinnar
eru gerð skil í texta og með mikl-
um fjölda ljósmynda, en jafnframt
eru rakin ótal smærri atvik er vak-
ið hafa athygli og skilið eftir sig
spor. Greint er frá stjórnmálum og
hernaðarátökum, náttúruhamför-
um, stórslysum, vísindaafrekum,
menningarviðburðum, tísku, íþrótt-
um og fjölmörgu fleiru, og að auki
er fjallað um helstu atburði sem
gerðust á íslandi á þessu tímabili.
Aftast í bókinni eru skrár, m.a.
nafna- og atriðisorðaskrá og skrá
yfir Nóbels- og Óskarsverðlauna-
hafa.
Útgefandi er Vaka-Helgafell.
Bókin er 592 bls., prentuð í Slóven-
íu. í bókinni eru um 700 myndir.
Sigurður Ármannsson hannaði bók-
arkápu. Verð: 7.487 kr.
Bókin
MIKILVÆGUSTU
TUNGUMÁL JARÐAR
svarar:
Eiga menn að vera að
læra tungumál?
www.tunga.is
Strákar sem grípa
til sinna ráða
„ÞEMA sögunnar er
vinátta og hvað get-
ur koniið fyrir í vin-
áttu - og hvernig
menn geta orðið vin-
ir aftur þó að illa
fari,“ segir Þórður
Helgason þegar
hann er spurður um
efni nýútkominnar
bókar hans, Einn
fyrir alla. Þetta er
þriðja unglingabók
höfundarins, sem áð-
ur hefur sent frá sér
þrjár barnabækur
og allnokkrar ljóða-
bækur, svo ekki sé
minnst á allar
kennslubækurnar sem frá honum
hafa komið.
En meira um nýju bókina. „Hún
fjallar um strák sem stingur und-
an vini sínum - það er náttúru-
lega algengt í lifínu. Hún fjallar
líka um það hvernig strákar
mynda hóp. Þessir læra svolítið af
Skyttunum þremur. Eg valdi
þann kostinn að hafa bókina í rót-
tækara lagi, láta þá hugsa pínulít-
ið um samfélagsmál og jafnvel
gera eitthvað í ýmsum málum. Eg
held að það sé hollt núna, þegar
samfélagið er hálflamað af góð-
æri og öðrum hörmungum. Strák-
arnir grípa til sinna ráða þegar
þeir sjá að þeir gætu hugsanlega
gert eitthvað til að ráða bót á
ýmsu sem aflaga fer,“
segir Þórður.
Að deyja glæsileg-
um fullorðinsdauða
Sögumaðurinn,
Kalli, býr með ein-
stæðum fóður sínum
en móðirin býr er-
lendis. Hún kemur
raunar í stutta heim-
sókn til þeirra feðga
eftir margra ára fjar-
veru en hverfur svo
aftur á braut. „Það
var einhver að tala
um að þetta væri hálf-
gerður vandamála-
pakki en ég er hrædd-
ur um að þeir sem það segja viti
nú lítið um heim unglinganna í
dag,“ segir Þórður. Sjálfur var
hann kennari í Verslunarskólan-
um í 23 ár og kenndi fyrst og
fremst í yngri bekkjum. „Svo mér
fannst að ég þekkti margt sem
snýr að þessum umbrotaárum.
Þetta eru árin áður en fólk deyr
þessum glæsilega fullorðins-
dauða. Þau eru ofboðslega
skemmtileg en líka mjög erfíð.“
Bókinni er skipt upp í stutta
kafla, frá einni upp í þrjár síður.
Þórður kveðst hafa valið sér
þennan sérstaka frásagnarhátt af
þeirri ástæðu að líf unglinga sé
ekki beinlínis nein samfella.
„Samt sem áður er ég að vona að
þessi brot falli í einhverja heild
að lokurn," segir hann.
/
g hef aldrei fyrr verið
kallaður ungur maður.
Kannski er ég að verða
ungur maður, loksins.
Eg fínn að endalok fjallahjóla-
skeiðsins eru skammt undan. Ég
er farinn að skoða bíla í laumi. Ég
setti meira að segja í mig kjark
fyrir skömmu og minntist á skell-
inöðru við pabba sem fékk slíkt
skapofsakast að mér datt ekki ann-
að í hug en hann fengi hjartaslag á
staðnum.
Ég komst í fullorðinna manna
tölu þegar ég fermdist, var mér að
minnsta kosti sagt, en það virðist
ekki hafa verið að marka. Að vísu
hélt ég upp á það með því að láta
oblátuna standa í mér þegar við
pabbi gengum til altaris eftir at-
höfnina. Presturinn varð að berja
mig svo fast í hrygginn til að
bjarga lífí mínu að ég var helaum-
ur í marga daga. Það reyndist ekki
vera fullorðinslegt athæfi.
„Blessað barnið," sagði prestur-
inn þegar ég náði andanum, og
oblátan flaug alla leið upp að alt-
arinu.
Ur Einn fyrir alla
Þórður
Helgason