Morgunblaðið - 17.12.1999, Blaðsíða 42

42 FÖSTUDAGUR 17. DESEMBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 17. DESEMBER 1999 43
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakurhf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
NOTENDALÍNUR
LANDSSÍMANS
LANDSSIMI íslands hefur boðað hækkun á afnotagjaldi
síma sem hefur verið lágt. Á móti boðar Landssíminn að
lækkun verði á skrefagjaldi. Þórarinn V. Þórarinsson, forstjóri
Landssímans, segir í samtali við Morgunblaðið í gær að síminn
innheimti um 300 krónur á mánuði með virðisaukaskatti fyrir
notendalínu en í nálægum löndum sé þetta gjald hvergi undir
eitt þúsund krónum og sums staðar upp undir tvö þúsund krón-
ur. Slíkur samanburður við önnur lönd segir að vísu ekki nema
takmarkaða sögu því að ekki eru launatölur á Islandi jafn háar
og t.d. á Norðurlöndum eins og fyrrverandi framkvæmdastjóri
Vinnuveitendasambands Islands veit manna bezt. Jafnframt
vísar forstjóri Landssímans til þess að reglur ESB séu mjög
skýrar á þann veg að afnotagjaldið eigi að vera leigugjald fyrir
þann búnað sem notandinn hefur einn og sér. Þessi rökstuðn-
ingur kallar að sjálfsögðu á upplýsingar frá Landssímanum um
hver sé raunverulegur kostnaður við notendalínuna. Hver er sá
kostnaður? Er hægt að lækka hann með þeirri aðferð sem Ey-
þór Arnalds, forstjóri Íslandssíma, hefur lagt til, að rekstur
notendalínanna verði boðinn út til þess að fá sem hagstæðust
kjör fyrir símanotendur? Þetta eru áleitnar spurningar sem
verður að svara áður en Landssíminn stígur það skref að
hækka fastagjaldið.
Stjórnendur Landssíma Islands eiga i vök að verjast um
þessar mundir og hafa átt um skeið. Það er skiljanlegt. Að þeim
er sótt úr öllum áttum og nýir keppinautar spretta upp dag frá
degi. Þeir sitja uppi með arfleifð gamla einokunarfyrirtækisins
sem innheimti okurgjöld af landsmönnum árum saman og þá
sérstaklega í millilandasamtölum eins og raunar átti við um
flest símafyrirtæki í heiminum. Þess vegna telja menn það ekki
þakkarvert þegar Landssíminn lækkar kostnað við millilanda-
samtöl heldur sjálfsagt og þótt fyrr hefði verið. En að vísu hef-
ur Landssíminn notið nokkurrar samúðar í farsímaþjónustu
vegna þess að samkeppnisyfirvöld hafa þvælst fyrir lækkun á
þeim vegna samkeppnisstöðu aðalkeppinautar Landssímans á
þeim vettvangi.
Landssíminn verður vegna þess sem á undan er gengið að
sætta sig við að ákvörðunum fyrirtækisins er tekið með nokk-
urri tortryggni. Þótt nokkur tími sé liðinn frá því að Landssím-
inn gaf fyrst til kynna að fastagjöld yrðu hækkuð má spyrja
hvort þessi áform séu nú ítrekuð og jafnframt að skrefagjald
verði lækkað vegna þess að hinn nýi keppinautur, Islandssími,
er þegar kominn með stóran hóp viðskiptavina vegna sam-
starfs við Islandsbanka. Samningar Islandssíma við Lands-
síma um samtengigjöld þýða að lækkun á skrefagjöldum þýðir
lækkun á tekjustofni Íslandssíma. Öll lækkun er hins vegar af
hinu góða ef henni fylgir ekki hækkun annars staðar.
VIÐRÆÐURISRAELA
OG SÝRLENDINGA
ÞAÐ var ljóst áður en viðræður ísraela og Sýrlendinga hóf-
ust að nýju í Washington á miðvikudag að þeim var ekki
ætlað að leysa þær deilur sem enn standa í vegi fyrir friðar-
samkomulagi ríkjanna. Markmið viðræðnanna í þessari viku
var að koma opinberum samningaumleitunum á að nýju og gefa
deiluaðilum kost á að leggja spil sín á borðið að hluta.
Viðræðurnar marka engu að síður þáttaskil í Mið-Austur-
löndum og vekja upp vonir um að friðarumleitanir milli Sýr-
lands og Israel, er hafa legið í dvala í tæp fjögur ár, komist á
skrið á nýjan leik. ísraelar gáfu þegar árið 1995 til kynna að
þeir væru reiðubúnir að afhenda Sýrlendingum Gólanhæðir en
þær voru hernumdar í sex daga stríðinu árið 1967. Endurheimt
Gólanhæða hefur verið helsta krafa Sýrlendinga. Þá lýsti Bar-
ak, forsætisráðherra ísraels, því yfír fyrr á þessu ári að hann
myndi kalla heim hersveitir Israela í Líbanon næsta sumar
óháð því hvort friðarsamkomulag lægi þá fyrir eður ei.
í huga flestra fsraela eru Gólanhæðir trygging fyrir því að
hægt sé að verja land þeirra. Hæðirnar eru orðnar að einu
helsta tákninu um öryggi ísraels. Það væri pólitísk fífldirfska
af Barak og útilokað með öllu að semja við Sýrlendinga um
Gólanhæðir án þess að fá víðtækar öryggistryggingar í stað-
inn. Hann mun jafnframt krefjast þess að Sýrlendingar taki
upp eðlileg samskipti við ísraela og tryggi að skæruliðar undir
verndarvæng Sýrlendinga í Líbanon láti af árásum á norður-
hluta landsins. Gólanhæðirnar snúast líka ekki einungis um ör-
yggi heldur einnig um vatn. Einhver mikilvægustu vatnsból
Israela er að fínna á þessum slóðum og vatn er vægast sagt
takmörkuð auðlind í Mið-Austurlöndum.
ísraelar hafa þegar samið við Egypta og Jórdana um frið.
Takist samningar við Sýrlendinga, er hafa verið hatrömmustu
andstæðingar lsraela frá upphafi, myndi það breyta leikregl-
unum í þessum heimshluta. Þar með væri staðfest að ísraels-
ríki væri í augum araba viðurkenndur hluti Mið-Austurlanda,
nágranni og jafnvel í framtíðinni vinur.
Kristilegir demókratar í Þýskalandi í vanda vegna fjármálahneykslis
Viðamikilli rannsókn á kjötblendingum lokið hjá RALA á Möðruvöllum
Óttast áhrif á
orðstír Kohls
Reuters
Helmut Kohl, fyrrverandi formaður CDU, og Wolfgang Scháuble, núver-
andi formaður, á blaðamannafundi í lok síðasta mánaðar. Þar viðurkenndi
Kohl að hafa notað leyniiega bankareikninga til að taka við fjárframlögum
til flokksins.
Fyrir skömmu var upp-
lýst að kristilegir demó-
kratar hefðu í stjórnartíð
Helmuts Kohls kanslara
fjármagnað starfsemi
sína að hluta í gegnum
ólöglega leynireikninga.
Davfð Kristinsson frétta-
ritari í Berlín fjallar um
umræður innan CDU um
málið og veltir fyrir sér
áhrifum á stöðu flokks-
ins.
AMÁNUDAGINN var
héldu kristilegir demó-
kratar (CDU) „lítið
flokksþing“ í Berlín. Þeg-
ar ákveðið var fyrir átta mánuðum að
halda þing um málefni fjölskyldunn-
ar skömmu fyrir jól gat enginn vitað
að þingið yrði uppgjör við fortíðina
fremur en liður í framtíðarmótun
stefnu flokksins. Hinni óvenju miklu
athygli fjölmiðla hefði eflaust verið
fagnað innan CDU hefði hún beinst
að málefnum fjölskyldunnar.
Líkt og undanfarnar vikur var það
þó fjármálahneykslið sem vakti
mesta athygli en fyrir skömmu var
upplýst að CDU hefði í tíð síðustu
stjórnar fjármagnað starfsemi sína
að hluta með notkun ólölegra leyni-
reikninga. Áhugi blaðamanna beind-
ist fyrst og fremst að heiðursfor-
manninum Helmut Kohl og hinum
leynilegu reikningum en líkt og til-
kynnt hafði verið um fyrirfram var
Kohl fjarverandi.
Þetta var fyrsta flokksþing CDU í
tæpa þrjá áratugi án viðvistar kansl-
arans fyrrverandi.
í fyrsta skipti í rúmar fjórar vikur
hafði flokkurinn tækifæri til að ræða
önnur málefni en fjármálahneykslið
og var stjórn flokksins ákveðin í að
gera fjölskyldumálin að miðpunkti.
En þótt flokkurinn hafí viljað sýna að
starfsemin væri komin aftur í hefð-
bundið horf var andrúmsloftið frekar
þvingað, og þótt hneykslismálið hafí
einungis verið rætt stuttlega vakti
það óhjákvæmilega meiri áhuga fjöl-
miðla en eiginlegt málefni þingsins.
Hafi einhver gert sér vonir um að
flokksformaður CDU, Wolfgang
Scháuble, kæmi fram með nýjar upp-
lýsingar varðandi hina leynilegu
reikninga hefur viðkomandi orðið
fyrir vonbrigðum. Án þess að fara
nánar í einstök atriði endurtók
Scháuble að stjórn CDU gerði allt
sem mögulegt væri til að varpa ljósi á
það hvort flokkurinn hefði með leyni-
legum reikningum brotið í bága við
gildandi lög um starfshætti stjórn-
málaflokka. Hann sagði enn óljóst
hvaðan peningarnir hefðu komið.
Scháuble fullyrti að útilokað væri að
slík starfsemi hafí farið fram eftir að
hann tók við stöðu flokksformanns af
Kohl fyrir rúmu ári. Hann sagði
ásakanir þess eðlis að CDU hafi tek-
ið við mútufé upp á milljónir marka
frá franska olíufyrirtækinu Elf fyrir
að leyfa yfirtöku austur-þýsku ol-
íuhreinsunarstöðvarinnar í Leuna
vera fráleitar. Flokk sinn sagði hann
hvorki hafa verið með reikninga í
Sviss né Liechtenstein, og þau mil-
ljón mörk sem gjaldkeri flokksins á
að hafa tekið við á bilastæði í Sviss
sagði hann aldrei hafa lent inn á
reikningum CDU í Þýskalandi. Á
flokksþinginu tók flokksformaðurinn
Scháuble enn einu sinni upp hansk-
ann fyrir Kohl forvera sinn. Hann
sagðist sannfærður um að ákvarðanir
stjórnar Kohls hafi ekki verið falar
fyrir fé (en samkvæmt skoðanakönn-
un telja 54% aðspurðra að svo hafi
verið) og að þeir sem þekktu Kohl
vissu að hann hefði aldrei stungið fé í
eigin vasa. Scháuble fullyrti að kristi-
legir demókratar væru stoltir af heið-
ursformanni sínum, pólitískur árang-
ur Kohls stæði ekki og félli með þessu
máli og breytti þannig engu um mikil-
vægi Kohls fyrir flokkinn: „Hann er
og verður kanslari sameiningarinnar
og þau 16 ár sem hann var kanslari
voru góð ár fyrir Þýskaland og
Evrópu,“ sagði Scháuble. Líkt og
flestir kristilegir demókratar vill
Scháuble koma í veg fyrir að hneyksl-
ismálið varpi skugga á feril Kohls
sem kanslara. I minningunni vill
flokkurinn að Kohl verði kanslari
sameiningarinnar en ekki kanslari
hinna leynilegu reikninga.
Málið upplýst eða
tryggð haldið við Kohl?
Scháuble virðist staðráðinn að
forðast opinbera valdabaráttu gegn
forvera sínum. Slík átök yrðu vænt-
anlega til þess að kljúfa flokkinn og
vill Scháuble koma í veg fyrir það
með öllum ráðum. Sem flokksformað-
ur reynir hann því að halda utan um
tvær ólíkar fylkingar. Innan CDU
eru skiptar skoðanir á því hvernig
taka beri á máli Kohls en til einföld-
unar má segja að flokkurinn skiptist
annars vegar í „upplýsingasinna" og
„tryggðarsinna" hins vegar. Þannig
eru ekki allir á einu máli um það
hvort leitast eigi við að upplýsa málið
án þess að taka tillit til þeirra afleið-
inga sem það kann að hafa fyrir orð-
stír Kohls eða hvort reyna beri að
„upplýsa það með þeim hætti að
ímynd heiðursformannsins verði fyrir
eins litlu tjóni og mögulegt er. Þótt
Scháuble líkt og flestir forystumenn
flokksins leggi áherslu á skjóta og ít-
arlega afgreiðslu málsins er þó ljóst
að nýi flokksformaðurinn var árum
saman ein af burðarsúlunum í „kerfi
Kohls“.
Það á síður við um Merkel, aðal-
ritara flokksins, en hún hefur ásamt
ungum kristilegum demókrötum ver-
ið helsti fylgismaður skjótrar upplýs-
ingar málsins. „Upplýsingasinnar"
vilja koma í veg fyrir að „skuggi hins
svarta risa yfirskyggi framtíð flokks-
ins“. Innan CDU hefur áhuginn á að
málið verði upplýst með skjótum og
ítarlegum hætti þó verið minni en
stjórn flokksins hefði vonast til og
víst er að sumir hefðu helst viljað
stinga þessu máli undir stól. Sú fylk-
ing sem sýna vill Kohl tryggð sína
óttast að tákn um skort á samstöðu
geti valdið flokknum meiri skaða en
upplýsingar sem staðfesta að brotið
hafi verið gegn lögum um starfsemi
stjórnmálaflokka. Þessi fylking telur
að til lengri tíma litið muni það hafa
neikvæð áhrif á flokkinn slíti hann
sambandinu við Kohl. Meðal þeirra
sem komið hafa heiðursformanninum
til varnar er atvinnumálaráðherrann
fyrrverandi, Norbert Blúm. Hann er
náinn vinur Kohls og einn af mörgum
sem finnst þeir vera skuldbundnari
Kohl en Scháuble. Á flokksþinginu
varaði Blum flokksbræður sína við
því að draga úr mikilvægi persónu-
legra tengsla í stjórnmálum. Hann
sagði það ekki nægja að standa bara
saman þegar sólin skini, heldur yrðu
menn einnig að standa saman þegar
rigndi eða snjóaði. Þessi ummæli
Blums hafa verið gagnrýnd og bent á
að fjármálahneykslið sé hvorki í anda
veðurfrétta né heldur snúist það um
liðsanda heldur sé hér um að ræða
brot á lögum um starfshætti stjórn-
málaflokka og að taka beri lögbrot af
þessu tagi alvarlega þar sem þau
grafi undan lýðræði og skaði þýsk
stjórnmál.
Ljóst er talið að stjórnkerfi Kohls
átti sér ólýðræðislega hlið og
Scháuble vísar óbeint til þeirrar stað-
reyndar þegar hann segir Kohl hafa
stjórnað flokknum líkt og „ættfaðir“.
Gagnrýni lýðræðissinna beinist þó
ekki aðeins að Blum heldur fyrst og
fremst að Kohl sem í lok síðasta mán-
aðar sagði að sér þætti leitt hafi hann
brotið gegn lögum um starfsemi
stjórnmálaflokka með notkun leyni-
legra reikninga, hann hafi einungis
viljað þjóna flokki sínum. Kohl virð-
ist líta svo á að aðgerðir hans hafi
þegar upp er staðið verið réttlætan-
legar og virðist allt að því pirraður á
því að svo mikið sé gert úr málinu.
Nýtt tímabil í
vændum innan CDU?
Þegar Scháuble tók við embætti
flokksformanns af Kohl fyrir rúmu
ári hafði hann í hyggju að fjarlægjast
fortíð flokksins hægum skrefum og
var flokksþingi um fjölskyldumál
ætlað að vera liðir í þeirri þróun. í
kjölfar fjármálahneykslisins er þó
orðið óhjákvæmilegt að breytingum
þessum verði hraðað. Flokkurinn er
skyndilega knúinn til að taka gagn-
rýnið á stjórnartíð Kohls en fram að
þessu hafa kristilegir demókratar
forðast slíkt uppgjör. Eftir 16 ára
stjórn kanslarans virtust CDU og
Kohl vera orðið eitt og sama fyrir-
bærið.
Á undanförnum vikum hefur gjáin
milli heiðursformannsins Kohls og
stjórnar flokksins hins vegar dýpkað
jafnt og þétt. Þróun þessi náði há-
marki á mánudaginn var þegar hald-
ið var flokksþing án Kohls í fyrsta
skipti í þrjá áratugi. Rúmu ári eftir
að Scháuble tók við flokksformanns-
stöðunni af Kohl virðist sem nýtt
tímabil í sögu CDU sé að ganga í
garð. Flokksþing án Kohls bauð upp
á nýja möguleika og ljóst var að and-
rúmsloftið var frábrugðið því sem
annars hefði verið hefði heiðursfor-
maðurinn látið sjá sig.
Scháuble, sem fram að þessu hefur
staðið í skugga Kohls, hefur nú tæki-
færi til að styrkja ímynd sína og þótt
staða hinnar nýju stjórnar sé vanda-
söm býður hún upp á nýja möguleika.
Athyglisvert verður að fylgjast með
því hversu sterkur flokkurinn reynist
þegar honum hefur tekist að skapa
sér eigin ímynd óháða heiðursfor-
manninum.
Staðan eins og hún er í dag getur
þó varla talist öfundsverð. I lok árs
sem einkennst hefur af röð kosninga-
sigra eru kristilegir demókratar aft-
ur komnir á byrjunarreitinn. Skugg-
ar fortíðarinnar hafa skyggt á
uppbyggingarstarf Scháuble og
Merkel fyrsta árið eftir Kohl og ljóst
er að heiðursformaðurinn er farinn
að há þeim verulega. Fjármála-
hneykslið hefur orðið til þess að
CDU/CSU fær nú aðeins 43% fylgi
samkvæmt skoðanakönnun þýska
ríkissjónvarpsins eða 12% minna
fylgi en í nóvembermánuði. Á sama
tíma hefur SPD aukið fylgi sitt um
rúm 10%. Enn meira áhyggjuefni
þykir að 70% Þjóðverja hafa minni
trú á stjórnmálum eftir að upp komst
um fjármálahneykslið.
Nú þegar í ljós hefur komið að
nokkrir ráðherrar jafnaðarmanna í
Nordrhein-Westfalen, meðal annars
núverandi forseti Þýskalands,
Johannes Rau, hafi á sínum tíma látið
banka sambandslandsins greiða fyrir
einkaflugferðir jafnt sem ferðir í
starfi fyrir flokkinn, vonast margir
innan CDU til að þetta nýjasta
hneyksli verði til þess að áhugi kjós-
enda beinist að einhverju leyti frá
málum CDU.
Sparnaður vegna fyrirsjáan-
legra endurgreiðslna
Fimmtán forystumenn CDU, þar á
meðal Kohl, fengu fyrir nokkru í
hendurnar spurningalista frá flokkn-
um er snúa að leynilegu reikningun-
um. Markmiðið er meðal annars að fá
nánari upplýsingar um það hvaðan
ákveðnar upphæðir, sem lagðar voru
inn á reikning flokksins, komu. í upp-
hafi vikunnar sagði Merkel að enn
ættu nokkrir fulltrúar flokksins eftir
að skila listunum og Ijóst er að lengri
tíma mun taka að upplýsa málið en
vonast var til í upphafi. Á sama tíma
er óháð endurskoðunarfyrirtæki að
yfirfara reikninga flokksins í því
skyni að kanna hvort skýrslur þær,
sem flokkurinn skilaði sambands-
þinginu, hafi verið réttar.
Stjórn CDU sagði mögulegt að
vinnu þessari yrði lokið fyrir jól. Á
flokksþinginu tilkynnti Scháuble að
til stæði að breyta lögum CDU á
næsta flokksþingi með það fyrir aug-
um að auka gagnsæi í fjármálum
flokksins. Tillaga Scháubles um að
hætta við síðara flokksþing næsta árs
var samþykkt og augljóslega af fjár-
hagslegum ástæðum. Flokksþingið
hefði kostað CDU allt að 40 milljónir
marka en líklegt þykir að flokkurinn
þurfi að endurgreiða sambandsþing-
inu tugmilljónir marka í kjölfar þess
að hafa brotið lög um starfsemi
stjórnmálaflokka.
Þetta mál hefur þar með skaðað
pólitíska jafnt sem fjárhagslega
framtíð CDU. Ekki er enn séð fyrir
endann á því hvaða afleiðingar málið
muni hafa fyrir flokkinn til lengri
tíma litið. Ómögulegt er að segja fyr-
ir um hvort fleiri skuggahliðar á
„kerfi Kohls" komi í ljós á næstu vik-
um. Kristilegir demókratar vonast þó
til þess að svo verði ekki enda verður
nógu erfitt að endurheimta trúverð-
ugleika gagnvart kjósendum í kjölfar
þess sem þegar hefur komið upp á yf-
irborðið.
r
íslenskt naut. Angus og íslenskt naut. Limósín og íslenskt naut. Angus og íslensk kvíga
Blendingarnir
gefa góð fyrirheit
Morgunblaðið/Þóroddur Sveinsson
íslensk kvíga, fsold, tveggja ára, 438 kíló á fæti.
Aþena, tveggja ára gömul kvíga, Angus og íslensk,
547 kíló á fæti.
If? IWíK
^?#|pís
->•«** f.
LTŒ
Laufa, tveggja ára gömul kvíga, Limósín og íslensk,
539 kílóáfæti.
Skrokkar af nautum, frá vinstri: fslenskur skrokkur,
þá Angus-blendingur og loks Limósin-blendingur.
________Niðurstöður____________
kj ötblendingatilraunar,
sem staðið hefur yfír á
Tilraunastöðinni á
Möðruvöllum í Hörgár-
dal síðustu tvö ár, lauk
nú fyrir skömmu en þær
þykja mjög jákvæðar.
IEINBLENDINGSRÆKTUN
fyrir kjötframleiðslu eru ís-
lenskar mjólkurkýr sæddar
með hreinræktuðum holda-
nautum með það að markmiði að ná
meiri vexti og kjötgæðum en annars
væri mögulegt. Kálfarnir sem fæðast
eru kallaðir hálfblendingar eða bara
blendingar. í umræddri tilraun voru
Angus- og Limósín-kjötblendingar
bornir saman við alíslenska nautgripi
sem nú eru allsráðandi á nauta-
kjötsmarkaðnum. Angus og Limósín
eru ný kjötkyn hér á landi og bættust
við Galloway-kjötkynið sem verið
hefur hér á landi frá árinu 1933.
Þetta er þriðja stóra nautakjöts-
verkefnið sem unnið hefur verið að á
Möðruvöllum frá árinu 1991. Fyrsta
rannsóknin var samanburður á ís-
lenskum nautum og Galloway-blend-
ingum, þá tók við tilraun með mis-
munandi uxaeldi og að lokum
kjötblendingatilraunin sem nú er
nýlega lokið.
Þóroddur Sveinsson, tilraunastjóri
Rannsóknarstofnunar landbúnaðar-
ins, RALA, sagði að rannsóknin hefði
spannað öll stig framleiðsluferilsins,
þ.e. frá því að kálfur fæðist og þar til
hann endar í munni neytenda. Frá
því bóndi tekur ákvörðun um að setja
kálf á til kjötframleiðslu og þangað til
neytandinn fær hann á sitt borð líða
tvö til þrjú ár. Mun meiri fóðurorku
þarf til að framleiða kíló af nautakjöti
en t.d. kjúklingum og svínum en á
móti vegur að nota má ódýrari orku
sem ekki er hæf beint til manneldis.
Það kostar því meira að framleiða
gott nautakjöt en flestar aðrar kjöt-
tegundir að sögn Þóroddar. Hann
sagði holdanautakjöt einnig vera í
samkeppni við annað nautgripakjöt
sem til fellur í mjólkurframleiðslu þó
gæðin séu ekki sambærileg. Á und-
anförnum árum hefur nýliðun í
mjólkurkúastofninum aukist veru-
lega með þeim afieiðingum að fram-
boð á slíku kjöti hefur aukist.
Aberdeen Angus
og Limósín
Kynin tvö sem notuð voru með ís-
lensku kúnum, Aberdeen Angus og
Limósín, eru af þekktu holdanauta-
kyni. Aberdeen Angus er gamalt
skoskt holdakyn sem náð hefur mik-
illi útbreiðslu um allt norðurhvel
jarðar og hefur víða komið í stað
rauðhjálmótta Hereford-kynsins sem
varla sést nú lengur nema í gömlum
kúrekamyndum. Angus-gripirnir eru
tunnulaga í vexti, lágfættir og
snemmþroska. Vinsældir þessa kyns
má meðal annars rekja til þess að um
er að ræða harðgert og nægjusamt
kyn og kjötgæðin eru rómuð. Víða í
útlöndum eru steikhús sem sérhæfa
sig í að framleiða Angus-kjöt.
Limósín er upprunalega frá Frakk-
landi en hefur fengið talsverða út-
breiðslu á síðustu áratugum í Amer-
íku og Evrópu. í samanburði við
Angus og íslenska kynið er Límósín
háfætt kyn, með áberandi breiðan
hrygg, holdfyllt læri og seinþrosk-
aðri. Skepnurnar ná því að verða
verulega þungar áður en fitusöfnun
verður til vandræða. Engu að síður
eru kjötgæði þessa kyns talin góð.
Eitt algengasta nautakjöt í Banda-
ríkjunum nú um stundir er einmitt
fengið með blöndu af Limósín og Ang-
us.
Blendingar nýta
heyið betur
Þóroddur sagði að helstu ástæður
kúabænda fyrir að leggja í kostnað
við innflutning og tilraunir með kjöt-
kyn hefðu verið þær að þeir gerðu sér
vonir um að fá inn í landið afurðameiri
og eftirsóknarverðari gripi. „Rann-
sóknin sýnir að þær væntingar sem
kúabændur gerðu í upphafi hvað af-
urðagetuna varðaði stóðust fullkom-
lega. Angus- og Limósín-blending-
arnir nýta betur íslenska heyfóðrið til
vaxtar en sjálft íslenska kynið eða
Galloway-blendingarnir og það svo
um munar,“ sagði Þóroddur. Límós-
ín-blendingsnautin þurfa um 80% af
því heyi sem alíslensku nautin þurfa
til að framleiða hvert kíló af falli og
Angus-blendingarnir um 90%. Fall-
þungi blendinganna var 25-40% meiri
en íslensku gripanna við sama aldur og
sömu fóðrun. Stærsti einstaki kostnað-
arliðurinn við eldið er heyið og ræður
verð á því miklu um afkomuna.
Það breytir þó ekki samanburði milli
tegundanna, því ekkert bendir til þess
að íslensku gripirnir nýti lélegt ódýrt
hey betur en blendingarnir, heldur
þvert á móti. Þegar búið er að draga
frá helstu kostnaðarliði við eldið magn-
ast munurinn enn frekar milli blend-
inganna annars vegar og íslensku grip-
anna hins vegar og er samanburðurinn
íslensku nautgripunum afar óhagstæð-
ur.
Þóroddur sagði að víðast hér á landi
væri kjötframleiðsla aukabúgrein með
mjólkurframleiðslu og þar sem bænd-
ur þurfa að setja á allar kvigur til
mjólkurframleiðslu sæði þeir ekki með
holdakynjum. „Þessir bændur ættu
vandlega að íhuga hvort borgi sig að
setja á íslenska nautkálfa og margir
telja að það borgi sig ekki að standa í
slíku eldi miðað við núverandi hagnað-
arvon. Þar hefur afgerandi áhrif það
verð sem bóndinn er að framleiða sín
hey á og tiltækt vannýtt húsrými,“
sagði Þóroddur en benti á að þeir
bændur sem ekki þyrftu að setja allar
kvígur á til mjólkurframleiðslu hefðu
möguleika á að nýta kjötkyn og ættu
tvímælalaust að gera það því ávinning-
urinn væri verulegur.
Angus-kjötið best
Óli Þór Hilmarsson kjötiðnaðar-
meistari og Hannes Hafsteinsson, for-
stöðumaður Matvælarannsókna &
Keldnaholti (Matra), kynntu niður-
stöður úr tilrauninni, þ.e. þær sem
tengjast kjötvinnslunni og neytandan-
um. Fram kom að Limósín-blending-
arnir skiluðu umtalsvert meiri fram-
legð til kjötvinnslunnar en íslensku
gripirnir og Angus-blendingarnir
miðað við eins kjötskurð og vinnslu.
Angus-blendingarnir voru mun feit-
ari en aðrir gripir og fituskurður
meiri sem kom niður á framlegðinni.
Bentu þeir á að ef allt væri eðlileg
ætti kjöt af Angus- og Limósín-grip-
um að fara í öðruvísi vinnslu og á
annan og dýrari markað en íslensku
gripirnir.
Hryggvöðvi úr öllum gripunum
var prófaður með svokölluðu skyn-
mati og var það framkvæmt af sér-
þjálfuðum smökkurum á Matra. Nið-
urstöðurnar voru afgerandi, en
mestur var munurinn á milli kvígna
og nauta. Er þetta sennilega í fyrsta
skipti á íslandi sem marktæk saman-
burðarrannsókn er gerð á gæðum
kvígu- og nautakjöts. Kvígukjötið af
elstu gripunum er safaríkara, meyr-
ara og finna og fær hærri heildar-
einkunnir í samanburði við nautin og
þar bar Angus-kvígan af. íslenska
kjötið var grófara en blendingskjötið
þrátt fyrir minni föll.
Fram kom að núverandi kjötmat-
skerfi er ónothæft ef markaðssetja á
holdanautakynin sérstaklega, en
flest föllin lentu í sama flokki, UN 1,
þrátt fyrir verulegan mun á holdfyll-
ingu. EUROP-kerfið, sem þegar hef-
ur verið tekið í notkun hvað kinda-
kjötið varðar gefur hins vegar
möguleika á nákvæmari flokkun.
Þóroddur sagði að úrvinnslu nið-
urstaðna úr þessu viðamikla verkefni
væri langt í frá lokið, en fyrstu heild-
stæðu niðurstöðurnar yrðu kynntar
á ráðunautafundi í byrjun næsta árs.