Morgunblaðið - 20.01.2000, Blaðsíða 26

26 FIMMTUDAGUR 20. JANÚAR 2000
NEYTENDUR
MORGUNBLAÐIÐ
9 9 Óc/ýrcrri símfö/
M t fi/ úf/anc/a $ i m i n im
Verð á mat-
vöru hækkar
um 3-12,5%
Fjölmörg fyrirtæki eru að hækka verð á
ýmsum vörutegundum, bæði innfluttum og
innlendum. Sigríður Dögg Auðunsdóttir
leitaði eftir skýringum og hleraði jafnframt
viðbrögð stóru innkaupafélaganna.
Að minnsta kosti tíu fyrirtæki eru
að hækka verð á framleiðsluvörum
sínum eða að hækka verð á inn-
fluttum vörum. Hækkunin er mis-
mikil, allt frá 3% upp í 16%. For-
svarsmenn fyrirtækjanna bera
fyrir sig auknum launakostnaði,
hækkun á fasteignagjöldum, olíu-
hækkun, hækkun á bifreiðatrygg-
ingum, hækkun á dreifingar- og
flutningskostnaði, hækkun á verði
umbúða og fleiri þáttum.
Forsvarsmenn innkaupafyrir-
tækja ýmissa verslana hafa hins
vegar mótmælt hækkununum á
þeim forsendum að sú gengis-
breyting sem orðið hefur að und-
anförnu ætti að verða til þess að
lækka verð því þættir á borð við
hráefnisverð og flutningskostnað
eru reiknaðir í erlendri mynt.
Jón Scheving, framkvæmda-
stjóri þróunarsviðs Baugs, segir
þessar verðhækkanir ekki alltaf
nauðsynlegar ef miðað er við verð-
lagsþróun erlendis og segir að
hækkun á vöruverði frá framleið-
endum og innflytjendum frá 1. des.
s.l. þýði 400-450 milljóna kr.
hækkun á útsöluverði matvöru til
neytenda.
Ekki lengur hægt að greiða
eftir launatöxtum
Framleiðsluvörur Sælgætis-
gerðarinnar Freyju hækka um
4-6% að meðaltali. Ævar Guð-
mundsson framkvæmdastjóri segir
ástæðuna margþætta; hærra um-
búðaverð, launaskrið, hæiTa
mjólkurverð, tryggingakostnað,
hækkun fasteignagjalda og aukinn
tölvukostnað. „Launaskriðið er án
efa það sem hefur mest að segja.
Ekld er lengur um það að ræða að
greitt sé eftir launatöxtum, en
samt sem áður erum við í vand-
ræðum með að halda í fólk.“
Hann bendir þó á að ef ekki
verði áframhaldandi hækkun á ár-
inu verði áhrifín óveruleg, því
komið sé á annað ár síðan síðast
hafi verið hækkað verð á vörum
frá Freyju. „Aðföng á borð við
Morgunblaðið/Ásdís
sykur og kakósmjör hafa lækkað
vegna aukins framboðs, en samt
ekki nægjanlega til þess að koma í
veg fyrir hækkunina sem nú á sér
stað,“ segir Ævar.
Kexsmiðjan hækkar fram-
leiðsluvörur sínar um tæp 7%.
Óðinn Svan Geirsson, sölustjóri
hjá Kexsmiðjunni, sem er að
hækka framleiðsluvörur sínar um
7%, tekur undir orð Ævars og seg-
ir að til þess að halda í fólk þurfi að
greiða hærri laun en launataxtar
segi til um. Hann bendir á að
Kexsmiðjan hafi hafið starfsemi
1996 og að þetta sé fyrsta verð-
hækkun hjá íyrirtækinu frá upp-
hafi.
Emmess-ísgerðin er að hækka
framleiðsluvörur sínar um 3-5% að
meðaltali og ber Magnús Ólafsson
Allt ab
50%
ódýrari
simtöl
til útlanda
við hækkun á verði um-
búða og verðhækkun á
innfluttum hjálparefnum,
sem gengislækkun náði
ekki að halda niðri, auk
hækkunar á mjólkurverði.
Jeff Clemmensen,
mjólkurbússtjóri í Mjólk-
ursamlagi Norðfirðinga,
segir að 5-8% hækkun á
framleiðsluvörum sam-
lagsins sé einvörðungu til-
komin vegna hækkunar til
bænda. Guðlaugur Björg-
vinsson, forstjóri Mjólk-
ursamsölunnar, segist
fagna því að fá tækifæri til
að útskýra opinbera verð-
breytingu sem fjölmiðlar
og fleiri hefðu að undan-
förnu keppst við að eigna
Mj ólkur samsölunni.
„Verðlagning mjólkur-
vara fellur undir opinbera
verðlagningu og þar af
leiðandi er starfandi sk.
verðlagsnefnd búvöru sem
verðleggur mjólkurvörur
eins og aðrar búvörur. Sjö
vörutegundir eru fram-
leiddar hjá Mjólkursamsölunni
Bitruhálsi og er meginuppistaðan í
þeim mjólk og vegna hækkunar á
henni neyðumst við til að hækka
verð á afurðum okkar. Heildsölu-
verð á pakkaðri nýmjólk er að
hækka um 2,31 krónu. Þar af fara
2,03 krónur beint til þeirra sem
selja okkur mjólkina. Af þriggja
krónu hækkun í smásölu til neyt-
enda fara 28 aurar til okkar til að
standa straum af öðrum kostnað-
arhækkunum sem verða að sjálf-
sögðu í þessum rekstri eins og öðr-
um,“ segir hann.
Hækkunin hjá Sól-Víking nemur
tæpum 5% að meðaltali. Friðþjófur
Adolf Ólason markaðsstjóri segir
skýringuna vera þá að engin
hækkun hafi átt sér stað á síðasta
ári þrátt fyrir um 5% verðbólgu.
„Launavísitala hefur hækkað um
6% milli ára auk almennrar hækk-
unar á ýmsum þáttum."
Hækkun á hráefnis-
verði erlendis
Efnaverksmiðjan Sjöfn er að
hækka verð á framleiðsluvörum
sínum um 4%. Ástæðuna íyrir því
segir Kristinn Sigurharðarson
markaðsstjóri vera hækkun á verði
hráefnis og umbúða sem sé að
miklu leyti bundið olíuverði og hef-
ur að hans sögn ekki verið eins
hátt í manna minnum. Hann segir
dæmi um allt að 70% hækkun á
hráefni, t.a.m. leysiefni.
McDonalds er að hækka verð á
máltíðum hjá sér en að sögn Pét-
urs Þóris Péturssonar, markaðs-
stjóra hjá Lyst ehf., er verið að
hækka verð til jafns við lækkun
sem átti sér stað í nóvember í til-
raunaskyni en hafi ekki skilað til-
ætluðum árangri. Merrild-kaffi
hækkar að meðaltali um 12,5% um
1) Hringdu í síma 575"! 1 OO og skróóu símann þinn
2) Eftir þaó velur þú 1 1 OO í sta& 00 í hvert skipti
sem þú hringir til útlanda og sparar stórfé
Skróningar- og þjónustusíminn er 575-1100
(OpiS fró kl. 9-22 virka daga, 12-16 laugardaga)
www.nefsimi.is
120 löfíur
ECHINAFORCE
Sóihattur
Oflug vörn
í vetrarkulda
Ét
náttúrulefea!
eilsuhúsiö
Skólavörðustíg, Kringlunni & Smáratorgi
þessar mundir. Októ Einarsson,
markaðsstjóri hjá heildversluninni
Danól, segir að kaffiverð sé algjör-
lega háð heimsmarkaðsverði og
hækki og lækki því í samræmi við
það. „A tveimur undanförnum ár-
um hefur eingöngu komið til verð-
lækkana eftir að kaffiverð náði
hámarki í janúar 1998 og fór verð
á 500 g af kaffi í 379 kr. en fór svo
lækkandi þangað til í júlí á síðasta
ári þegar það fór niður í 279 kr.
Heimsmarkaðsverð á hrákaffi hef-
ur stigið jafnt og þétt síðan í lok
september ásamt því að gengi
dollarans hefur styrkst. Sú verð-
hækkun sem kemur til kastanna
nú er vegna hækkunar erlendis
sem nemur 12,5%. A síðustu
tveimur árum urðu hins vegar alls
fimm verðbreytingar, allt lækkan-
ir. Nú fer verðið upp í 314 kr. fyrir
500 g og mun það verð gilda í þrjá
mánuði því ekki er fyrirséð um
verðbreytingar á þeim tíma,“ segir
hann.
Umbúðakostnaður hefur aukist
Framleiðsluvörur hjá Kjama-
vörum, smjörlíki, sultur og graut-
ar, era að hækka um allt að 4%.
Guðjón Rúnarsson, framleiðslu-
stjóri hjá Kjarnavörum, segir rúm
tvö ár síðan síðasta hækkun hafi
orðið og hækkunin núna sé fyrst
og fremst tilkomin vegna aukins
kostnaðar við umbúðir og flutninga
en einnig vegna launaskriðs í þjóð-
félaginu. Umbúðimar sem notaðar
eru eru íslensk framleiðsla frá
Reykjalundi og Kassagerðinni og
hafa þær hækkað um 12-16%.
Frón er að hækka nokkrar
framleiðsluvörur um 4% og nokkr-
ar innflutningsvörur um 2-3%.
Helstu ástæður í framleiðslunni
eru umbúðir og launahækkanir, að
sögn Guðmundar Páls Gíslasonar,
markaðsstjóra hjá Frón. „Inn-
flutningur er orðinn kostnaðar-
samari, en einnig hefur orðið
hækkun á ýmsum erlendum vörum
og flutningsgjöld hafa jafnframt
hækkað töluvert." Aðspurður segii'
hann gengi íslensku krónunnar
hafa verið mjög hagstætt að und-
anfömu en vörarnar sem era að
hækka núna hafi verið keyptar inn
áður en það gerðist.
Innkaupafélögin
mótmæla þessari verðþróun
Gísli Gíslason, deildarstjóri
Samlands, sem er innkaupafélag
verslana Matbæjar, sem áður var
KEA, segir að þeim hækkunum
sem tilkynntar hafa verið til þeirra
hafi þegar verið mótmælt en ekki
hafi enn borist viðbrögð við þeim.
Samland muni skoða hvort hægt
sé að kaupa sambærilega vöru
annars staðar, því alltaf sé stefnt
að því að ná sem hagstæðustum
samningum. Innkaupaíyrirtækið
flytur sjálft inn ýmsar vörar og
ætlar að skoða hvort grandvöllur
sé fyrir því að flytja inn vörar í
auknum mælk
Sigurður A. Sigurðsson, fram-
kvæmdastjóri Búrs, sem er inn-
kaupafélag Kaupáss, Samkaups,
Kaupfélaganna, Olíufélagsins og
fleiri aðila, segist áhyggjufullur yf-
ir verðhækkuninni og að verslun-
um sé þar kennt um án þess að
reynt sé að skýra orsakirnar. „Við
höfum óskað eftir skýrum rök-
semdafærslum vegna hækkunar-
innar sem við eram ekki tilbúnir
að taka á okkur þegjandi og
hljóðalaust," segir hann. Hann vill
jafnframt benda á að erlendur
gjaldeyrir hafi stórlækkað, gjald-
eyrir sem tengist evranni hafi
t.a.m. lækkað um 10%, sem hefur
þau áhrif að verðið á vörunni
sjálfri fer lækkandi í íslenskum
krónum. „Ekki þýðir að bera fyrir
sig hærri flutningskostnað því fyr-
irtækin semja um flutningskostn-
aðinn í erlendri mynt, oftast í mynt
þess lands sem varan er flutt frá
og vegna gengislækkunar hlýtur
flutningskostnaður að hafa lækkað
sem því svarar. Við hjá Búri erum
í töluverðum innflutningi og sjáum
hjá okkur umtalsverða verðlækkun
á þeim vörum sem við erum að
flytja inn sjálfir. Það þýðir að við
munum beina okkar innkaupum
frekar inn í þennan farveg á næst-
unni og auka við eigin innflutning."