Morgunblaðið - 27.01.2000, Qupperneq 24

24 FIMMTUDAGUR 27. JANÚAR 2000
MORGUNBLAÐIÐ
NEYTENDUR
Vorð Verð Tilb. á
nú kr. áður kr. mælie.
11-11-búðirnar
Gildirtil 2. febrúar
| Goða svið, soðin 598 730 598 kgl
Tuborg, 500 ml 55 79 110 Itr
| BKI Luxus Kaffi, 500 g 298 339 596 kg |
Ömmu kanilsnúðar, 250 g 169 229 676 kg
| Ömmu snúðar, 250 g 169 229 676 kg|
Cocoa Crunchies morgunkorn, 390 g 189 229 485 kg
| Ariel future þvottaefni, 3.375 g 969 1.273 287 kg |
Ariel color þvottaefni, 3.375 g 969 1.273 287 kg
FJARÐARKAUP
Gildir til 29. janúar
1 Saltkjötfrá Kjamafæði 598 727 598 kg|
Kindabjúgu frá Kjarnafæði 387 490 387 kg
| Skinka frá Kjarnafæöi 598 995 598 kg|
Rynkeby epla/appelsínusafi 89 nýtt 89 Itr
| Appelsfnur 129 169 129 kg|
Grape 109 144 109 kg
I Egils pilsner, 0,5 Itr 58 75 150 Itr |
Ab mjólk, 0,5 Itr 65 72 130 Itr
HAGKAUP
Glldir til 9. febrúar
1 Ferskurkjúklingur 498 630 498 kg|
Tikka masala kjúklingahlutar 698 798 698 kg
| Buffalo-krydd. kjúklingahl. 698 798 698 kg|
Ýsa í piparostasósu 799 945 799 kg
t BKI luxus kaffi 500 g 269 309 538 kg|
Aviko Crispy krokettur 450 g 149 169 331 kg
1 Venusarvatn sítrónu 1 Itr 75 109 75 kg |
GintecrauttgingsenglOOst. 1.898 2.497 19 st.
HRAÐBÚÐIR Essó
Gildir til 31. janúar
1 Homeblest blátt, 200 g 99 139 500 kg|
Góu risahraun, 55 g 45 60 820 kg
I Sóma samloka, 170 g 169 200 1.000 kg |
Toffypops, 125 g 89 131 720 kg
I Appolo lakkrís, 110 g 89 110 810 kg|
Trópf appelsínusafi, % Itr 89 110 178 Itr
I Freyju hrfspokar, 120 g 140 173 1.170 kg|
HRAÐKAUP
Gildir til 2. febrúar
| Knorr Bolognese, 311 g 179 222 580 kg |
Knorr Lasagne, 274 g 179 219 650 kg
T|LBOÐ!N
Morgunblaðið/Þorkell
Verð
áðurkr.
[ Knorr Lasagnette, 274 g
179
222
KnorrLasagne Mexico, 274 g
179
219
1 Knorr Pasta Blanka, 260 g
650 kg
Mcvities Caramel súkkul.kex, 300 g
179 219 690 kg|
149
189
I Goða nautgripahakk
679
797
490 kg
Ariel Millenium Future, 3,4 kg
1.109
nýtt 330 kg
NÓATÚNSVERSLANIRNAR
Gildir á meðan birgðir endast
I Fiskibollur, 800 g
Aspas, 3x250 g
125
I Sveppir, 5x250 g
nýtt 170 kg
Matarolía, 2x227 g
125
nýtt
125 Itr
| Ananasbitar, 3x227 g
125
Appelsínumarmelaði, 600 g
125
nýtt 210 kg
Verð
áðurkr.
NYKAUP
Gildir á meðan birgðir endast
Tilb.á
mœlie.
650 kg|
679 kgj
125 nýtt 160 kg|
125 nýtt 120 kg]
nýtt 180 kg|
Tilb.á
mœlic.
| Svínalæri 399 595 399 kg|
Svínalærisneiðar, 1. fl. 599 798 599 kg
I Svínalaerissneiöar, 2. fl. 499 699 499 kg|
Svínabógur 399 595 399 kg
I Svfnabógsneiðar 499 695 499 kg|
Svínahryggur m/puru 699 898 699 kg
| Svínakótilettur 749 1.049 749 kg|
Svínahnakkasneiðar m/beini 499 859 499 kg
SAMKAUPSVERSLANIR Gildir til 30. janúar
| Rauövínslegnar svínahnakkasn. 998 1.150 998 kg|
Skólasamlokuskinka 998 1.298 998 kg
I Beikon eða kjötbúðingur 2 á verði 1 299 nýtt 299 kg|
Egg, skinka fylgir m/hverjum pakka 299 nýtt 299 kg
I Epli, rauð 139 195 139 kg|
Klementínur 119 159 119 kg
10-11-búðirnar Giidirtil 2. febrúar
| Knorr Bolognese, 311 g 179 222 580 kg|
Knorr Lasagne, 274 g 179 219 650 kg
I Knorr Lasagnette, 274 g 179 222 650 kg|
Knorr Lasagne Mexico, 274 g 179 219 650 kg
I Knorr Pasta Blanka 179 219 690 kg|
Mcvities Caramel súkkul kex, 300 g 149 189 490 Itr
| Goða nautgripahakk 679 797 679 Itr |
Ariel Millenium Future, 3,4 kg 1.109 nýtt 330 kg
UPPGRIP - verslanir OLÍS Janúartilboð
| BKI kaffi extra , 400 g 235 359 587 kg|
Prins Póló, 3x40 g 99 149 33 st.
1 Sóma samlokur, kaldar 150 200 150 st. 1
ÞÍN VERSLUN Gíldirtil 2. febrúar
I 4 hamborgarar m/brauði 299 365 299 kg|
Karrýsíld, 250 ml 159 219 636 kg
I Marineruö sfld, 850 ml 249 328 291kg|
Oxpytt, 550 g 299 339 538 kg
| Nesquik, 500 g 229 265 458 kg|
Pepsi, 2 Itr 139 148 69 Itr
Lítið úrval af salt-
skertum matvörum
UM þessar mundir er verið að
leggja lokahönd á verkefni um
framleiðslu á saltskertum matvæl-
um hjá Matvælarannsóknum,
Keldnaholti (Matra) og Rannsókn-
arstofu í næringarfræði við Há-
skóla íslands. Aflað var tæknilegra
upplýsinga um framleiðslu á salt-
skertum matvælum og gerðar voru
framleiðsluprófanir í nokkrum
matvælafyrirtækjum. Einnig var
tekin saman greinargerð um sam-
band saltneyslu og heilsu auk þess
sem salt var mælt í nokkrum teg-
undum matvæla.
„Það sem við köllum í daglegu
tali salt eða matarsalt er í raun
efnasambandið natríumklóríð,"
segir Ólafur Reykdal matvæla-
fræðingur hjá Matvælarannsókn-
um, Keldnaholti. „Bæði natríum-
og klórhluti saltsins eru líkaman-
um nauðsynlegir í litlu magni. Það
er natríumhlutinn sem getur haft
óæskileg áhrif á heilsu og aukið
líkur á of háum blóðþrýstingi. Of
hár blóðþrýstingur eykur likur á
hjarta- og æðasjúkdómum og er
meðal helstu áhættuþátta þessara
sjúkdóma.";
Matarsalt gegnir mikilvægu
hlutverki í mörgum unnum mat-
víelurn. Það gefur bragð, heftir
i vöxt Örvera, hefur áhrif, á áferð,
•vátnsbindingu og lit og gegnir
stundum lykilhlutvérki við að
lengja geymsluþol. Samkvæmt
reglugerð nr. 588 frá 1993 er heim-
ilt að merkja matvæli sem salt-
skert þegar saltinnihald er skert
um 25% eða meira af hefðbundnu
magni í sams konar eða sambæri-
legri vöru.
Krydd í stað salts
Mælingar á salti í matvælum
hafa leitt í ljós að oft er meira salt
notað en nauðsynlegt er fyrir eig-
_______Læknar og næringarfr æ ðingar__________
ráðlegg;ja fólki að gæta hófs þegar það
saltar mat ogí manneldismarkmiðum
Manneldisráðs Islands er sagt æskilegt að
neysla á salti sé undir 8 grömmum á dag.
Of saltaður matur getur haft skaðleg áhrif
á heilsu fólks, m.a. með því að stuðla að
háum blóðþrýstingi og bjúgsöfnun.
inleika og
geymsluþol
matvælanna. Er
þá hægur vandi
að salta minna
og auka þar
með hollustu
þeirra. í öðrum
tilfellum er
svigrúmið
minna. Þá þarf
að fara aðrar
leiðir til að
minnka 'nat-
ríumhlutann í
matvælunum
svo sem með því
að nota krydd í
stað einhvers
hluta af matar-
saltinu.
„Einnig er
hægt að nota
kalíum klóríð að
hluta til í stað-
inn fyrir matar-
salt, en kalíum
hefur góð áhrif á heilsuna. Kalíum
klóríð hefur þó þann galla að vera Það þarf því að fara að öllu með
ekki einungis salt á bragðið heldur gát. Það er ekki nóg að minnka
getur það líka gefið beiskt bragð. bara saltið, það þarf að vanda alla

Salt og natríum í nokkrum fæðutegundum Salt (NaCI) g/100g Natríum (Na) g/100g
Tómatar 0 0,01
Paprikukrydd (duft) 0 0,03
Heilhveltibrauð 1,3 0,5
Tómatsósa 1,8 0,7
Kartöfluflögur, saltskertar 1,8 0,7
Vínarpylsur, saltskertar 1,8 0,7
Gouda ostur 26% fita 2,2 0,9
Cheerios 2,3 0,9
Vínarpylsur 2,6 1,0
Hangiálegg 3,5 1,4
Kartöfluflögur 4,1 1,6
Lágnatríum salt: Eðalsalt 41,0 16,0
Lágnatríum salt: Seltin 50,0 20,0
Súputeningar 57,0 23,0
Krydd með salti (Spicy season) 60,0 24,0
Sjávarsalt (hafsalt) 86,0 34,0
Borðsalt 100,0 39,0
vöruþróun," segur Ólafur. Salt-
skertar vörur eru algengar í mat-
vöruverslunum viða erlendis svo
sem í Bandaríkjunum og á megin-
landi Evrópu. „En þegar vöruúr-
valið í matvöruverslunum hérlend-
is er skoðað kemur í ljós að lítið er
um saltskprtar vörur. íslendingar
eru talsvert á eftir í þessu tilliti og
þess vegna ættu að vera ýmis
tækifæri opin fyrir matvælafram-
leiðendur hér á landi. Margir er-
lendir matvælaframleiðendur hafa
minnkáð saltmagri í framleiðslu-
vörum sínum, oft um 10-15%,“ seg-
ir hanri enn fremur. Hapn bendir
þó á að I íslenskum matvöruversl-
unum ,sé hægt að finna borðsalt
sem- innihaldi einungis helming
þess natríjum sem er í venjulegu
matarsalti. Saltið er blanda af
natríumklóríði og kalíumklóríði.
„Hafsalt eða sjávarsalt er allt önn-
ur vara og er natríum í því aðeins
lítillega lægra en í venjulegu mat-
arsalti.“
Algeng matvæli of sölt
En hvað getur fólk sem þarf að
spara við sig saltið gert?
„Natríum er frá náttúrunnar
hendi lítið í fæðutegundum. Neysla
á grænmeti og ávöxtum er góð leið
til að takmarka saltið. Grænmeti
og ávextir innihalda lítið natríum
en eru aftur á móti auðug af ka-
líum. Kalíum gegnir mikilvægu
hlutverki í líkamanum. A seinni ár-
um hafa nokkrar rannsóknir sýnt
fram á að kalíum í fæðu getur haft
lækkandi áhrif á blóðþrýsing.
Um 80% af salti í fæði kemur úr
unnum matvælum og megnið af
því sem eftir er úr borðsaltinu.
Mælingar sýna að söltústu mat-
vælin eru snakk og unnar kjötvör-
ur eins og spægipylsa og rúllu-
pyísa. Síðan koma aðrar kjötvörur,
ostar, brauð og mörgúnkorn. Það
kepiur mörgum a óvart að stór
hluti af sumum kryddblöndúm er
mátarsalt. Spicy Season All er t.d.
mátarsalt að 60 hundraðshlutum,“
segir Ólafur.
Olafur segir einnig að margir
neytendur hafi látið í ljós þá skoð-
un að algeng matvæli séu of sölt.
„Mælingar á salti í íslenskum mat-
vælum virðast renna nokkrum
stoðum undir þessi sjónarmið.
Þegar saltinnihald þeirra er borið
saman við erlend gildi kemur í Ijós
að vissar íslenskar vörur eru salt-
meiri en þær erlendu.“