Morgunblaðið - 12.03.2000, Blaðsíða 58

58 SUNNUDAGUR 12. MARS 2000
FOLKI FRETTUM
MORGUNBLAÐIÐ
Tónleikaútgáfa The Wall væntanleg
Múrinn
hans Rogers
Þessa dagana er tuttuga ára gömul tón-
leikaútgáfa af tímamótaverki Pink Floyd,
„The Wall“, að koma út. Að því tilefni
- ••
kynnti Orn Arnarson sér sögu verksins.
I LOK áttunda áratugarins voru
meðlimir hljómsveitarinnar Pink
Floyd búnir að ferðast langan veg. A
rúmum áratug höfðu þeir þróast úr
því að vera strákar sem gengu um í
litríkum skyrtum og sungu afskap-
lega langa söngva um nærbuxna-
þjófa, hressa álfa og hulduverur á vel
heppnuðum skemmtikvöldum helstu
kyndilbera hippamenningarinnar í
London, yfir í það að vera þunglynd-
ar poppstjörnur. Stjömur sem áttu
sand af seðlum og sungu afskaplega
„-janga söngva um firringu nútíma-
samfélagsins fyrir tugþúsundir ung-
menna í risastórum íþróttahöllum
víðsvegar um heim. A leiðinni höfðu
þeir líka týnt sjálfum sér og gleðinni
sem fékk þá til þess að taka upp
hljóðfærin í upphafi.
Lok áttunda áratugarins voru ein-
kennilegur tími í lífi meðlima hljóm-
sveitarinnar. Pönkarar riðu um hér-
uð með sjálfan Sid Vicious í farar-
broddi sem klæddist rifnum bol sem
á stóð „I hate Pink Floyd“ og skiln-
Jngur plötukaupenda á alvörugefn-
'’uin poppurum sem þurftu að
minnsta kosti eitt ár til að taka upp
plötur fór þverrandi. Það var þó ein-
mitt í þessum jarðvegi sem meðlimir
hljómsveitarinnar töfruðu fram úr
erminni eitt af meistaraverkum
poppsögunnar: „The Wall“.
Hugmyndin fæðist
Roger Waters, aðallagahöfundur
hljómsveitarinnar fékk hugmyndina
að The Wall þegar hljómsveitin hélt
tónleika í Montreal í Kanada árið
1977. Þegar hann stóð á sviðinu og
leit yfir öskrandi ungmennaskarann
gerði hann sér grein fyrir að hann
átti ekkert sameiginlegt með þessu
fólki.
- « Hann skildi ekki hvers vegna allt
þetta fólk hafði safnast þama saman
til þess eins að öskra sig hást og
drekka bjór. Fullur fyrirlitningar
gerði hann sér lítið fyrir og hrækti á
einn áhorfandann og gekk svo af
sviðinu. Það var þá sem hann fékk
nwndböncl
Skrifstofurými / Office Space
★★★
Fersk og bráðfyndin gamanmynd
um þrúgandi veruleika vinnunnar á
tímum markaðshyggju og stórfyrir-
tækja. Fyrri helmingur myndarinn-
ar tekur á þessu efni á snilldarlegan
hátt en fer síðan út íaðra og ómerki-
legri sálma.
Hlauptu Lóla, hlauptu
/ Loia Rennt
★★★%
Kvikmyndin um hlaupagikkinn
Lólu þykir bera með sér ferska
strauma í þýska kvikmyndagerð en
^hún hefur notið vinsælda víða um
lönd.
Myndin er nýstárleg, hröð og
kraftmikil en þar er blandað saman
ólikri tækni til að ná fram sterkri
sjónrænni heild. Frumleg og vel
heppnuð tilraun með möguleika
myndmiðilsins.
hugmyndina að því að reisa múr á
milli sín og áhorfendanna.
Eins árs útlegð
Eftir tónleikana dró Waters sig í
hlé og ekki spurðist til hans í eitt ár.
Hann settist að á sveitasetri sínu í
Englandi og hóf að semja lög og
smám saman fór hugmyndin um
vegginn að taka á sig mynd. Veggur-
inn varð að táknmynd tilvistar-
kreppu og hann leit svo á að hvert
einasta áfall sem hann hafði orðið
fyrir á lífsleiðinni væri múrsteinn
sem hefði smám saman einangrað
hann frá umheiminum. Einu ári
eyddi hann svo í að semja lög byggð
á þessari hugmynd og þau urðu að
hryggjarstykki plötunnar The Wall.
Textarnir fjalla um rokkstjömuna
Pink sem er orðinn að afskræmingu
eigin frægðar.
Fyrri hluti verksins fjallar um
hvaða múrsteinar hlóðu upp vegginn
sem hefur einangrað hann frá um-
heiminum og fólkinu sem hann elsk-
ar. í seinni hluta verksins er geðveiki
hans lýst og svo endar þessi dapra
saga loks með því að múrinn hrynur,
eins og múrar gera yfirleitt á endan-
um. Waters samdi að vísu fleira á
þessu tímabili og þegar hann hitti
loks meðlimi Pink Floyd á ný leyfði
hann þeim að velja á milli þess að
taka upp The Wall eða annað laga-
safn sem kallaðist „The Pros and
Cons of Hitch-hiking“. Eins og frægt
er orðið ákvað hljómsveitin að taka
upp The Wall, en Pros and Cons kom
síðar út sem fyrsta sólóplata Waters.
Ljóst var frá upphafi að mikið
verk var fyrir höndum. Hljómsveitin
gerði ráð fyrir að vera á annað ár að
taka upp plötuna. í kjölfar fregna
um að fyrirtæki sem hafði séð um
fjárfestingar íyrir hljómsveitina
hafði ekki verið annað en svikamylla
varð þó ljóst að hljómsveitin þyrfti
að hraða upptökuferlinu og að fjár-
hagsleg framtíð hljómsveitarmeð-
lima myndi ráðast af velgengni plöt-
unnar.
Hvunndagshetjan / The Jack Bull
★★★
Fullkomið dæmi um hinar vönd-
uðu kapalsjónvarpsmyndir sem ver-
ið er að framleiða um þessar mundir
vestan hafs. Vandaður vestrí gerður
af einvala liði. Konfektmoli fyrir
vestraunnendur.
Óveður aldarinnar / The Storm of
the Century
★★★
Enn ein Stephen King-sagan kvik-
mynduð og er þessi vel yfír meðai-
lagi góð. Það virðist gefa góða raun
að láta hann sjálfan skrifa handritið.
Besta sjónvarpsmyndasyrpan sem
gerð hefur veríð eftir sögu Kings.
Mlil on the Floss /
Myllan vlð ána Floss
★★14
Emily Watson bregst ekki fremur
en fyrri daginn í meðalgóðri útgáfu
af bók George EUot. Bernard Hill
skín í hlutverki föðuríns.
Gunshy / Byssuragur
'k'kVn
Góður leikur, sérstaklega hjá
Michael Wincott, og gott handrít
Roger Waters syngur
af innlifun.
Upptökur ósamlyndrar
hljómsveitar
Áður en hljómsveitin hóf upptökur
þurfti að greiða úr einu vandamáli,
en það var að Waters átti mjög erfitt
með að umgangast hina hljómsveit-
armeðlimina. Þetta var sérstaklega
óheppilegt vegna þess að samstarf
hans og David Gilmour gítarleikara
var sú uppspretta sem lög hans
nærðust á. Næmi Gilmour fyrir lag-
línum hafði ávallt gefið lögum Wat-
ers þá vídd sem aðgreindi þau frá
lagasmíðum annarra. Þetta var sér-
staklega mikilvægt vegna laganna
sem Waters hafði samið fyrir The
Wall. Þau voru upp til hópa dimm og
drungaleg og þurftu þess vegna
nauðsynlega á blæbrigðum Gilmour
að halda. Til að leysa þetta vandamál
halda þessarí hefðbundu glæpa-
heimsmynd fyrir ofan meðallag.
Falcone
/ Falcone Dómari
★★14
Góð mynd sem byggir á sannsögu-
legum atburðum um baráttu dómar-
ans Falcone við hina gífuiiega valda-
miklu mafíu.
Jarðarför í Texas
/ A Texas Funeral
★★14
Vel skrifuð kvikmynd sem byggist
smám saman upp frambærílegt fjöl-
skyldudrama. Hverrí persónu er
gefíð gott svigrúm og leikarar njóta
sín vel í bitastæðum hlutverkum.
Umbó / Umbo
★★★14
Þessi nýjasta mynd leikstjórans
John Sayles er vel skrífuð og for-
vitmlega upp byggð. Hún bregður
upp skarpri mynd af smábæjarlífí í
Alaska og kafar síðan djúpt í tilfínn-
ingalíf nokkurra aðalpersóna.
Óvenjuleg og töfrandi kvikmynd.
Heiða Jóhannsdóttir
Ottó Geir Borg
Skarphéðinn Guðmundsson
leiða plötuna með þeim. Sá sem varð
fyrir valinu var Kanadamaðurinn
Bob Esrin, en á þeim tíma var hann
frægastur fyrir að hafa tekið upp
plötur hljómsveitarinnar Kiss og
söngvarans Alice Cooper. Reyndar
hafði hann einnig tekið upp Berlínar-
plötu Lou Reed, en sú ágæta plata
er, ásamt The Wall, sú gleðisnauð-
asta í poppsögunni.
Margir hafa haldið því fram að
The Wall hefði hvorki orðið fugl né
fiskur ef Esrin hefði ekki lagt hönd á
plóginn við gerð plötunnar. Hann
hefur sjálfur sagt frá því í viðtölum
hvernig hann tók sögu Waters og
endurskrifaði. Hann tók út úr text-
unum allar vísanir um aldur Pink á
þeirri forsendu að unglingar sem
keyptu plötur hefðu lítinn áhuga á
gömlum rokkstjörnum í sálar-
hremmingum. Hann gerði plötuna
aðgengilegri og hefur Gilmour sagt
að hann hafi einnig samið mikið fyrir
plötuna, þótt þess hafi ekki verið
getið.
Smellur saminn eftir pöntun
Gott dæmi um áhrif Bob Esrin á
upptökuferlið er lagið „Ariother
Brick in the Wall Part II“. Frá því að
Syd Barret hafði yfirgefið hljóm-
sveitina rúmum tíu árum áður hafði
Pink Floyd ekki gert mikið af því að
senda frá sér smáskífur. Esrin sann-
færði Waters og Gilmour um að smá-
skífusmellur væri nauðsynlegur til
að platan myndi seljast, vegna þess
hve lögin á The Wall væru þung og
tormelt. Þar sem þeir félagar vissu
mest lítið um hvernig vinsældapopp-
ið í þá daga hljómaði var sendill
sendur út í búð til að kaupa öll vin-
sælustu lögin. Svo hlustuðu þeir á
þau og reiknuðu því næst út hvað
þyrfti að einkenna vel heppnaðan
smell. Útkoman var lagið Another
Brick in the Wall. Lagið varð vinsæl-
asta smáskífa ársins 1980.
Mörg af þeim lögum sem Waters
hafði samið fyrir verkið voru ekki
notuð og ný samin í þeirra stað. Dav-
id Gilmour hefur sagt frá því að
mörg bestu lög plötunnar hafi verið
samin meðan á upptökum stóð. Esr-
in var stöðugt að senda Waters í
burtu til að semja nýtt efni þegar
ljóst var að það sem íyrir var dugði
ekki. Mörg af þeim lögum sem kom-
ust ekki á plötuna skutu síðan upp
kollinum á plötunni „The Final Cut“,
sem var síðasta Pink Floyd-platan
með Waters innanborðs.
Afdankaðir fresskettir
fara á flakk
The Wall var tekin upp að mestu
leyti í hljóðverum í Frakklandi og í
Los Angeles. Skattamál gerðu það
að verkum að hljómsveitarmeðlimir
þurftu að flytja úr landi meðan á
upptökum stóð. Bob Esrin hefur
sagt að meðlimir Pink Floyd hafi
haft gott af því að rífa sig upp með
rótum og fara á flakk og mikið af
kraftinum á plötunni hafi einmitt
komið til vegna þessara flutninga. í
London voru þeir eins og afdankaðir
fresskettir og manna ólíklegastir til
þess að taka upp kraftmikil rokklög.
Þrátt íyrir það voru þó mikilvægir
hlutar plötunnar teknir upp í Lond-
on. Hljóðmaðurinn Nick Griffith
fékk það verkefni að taka upp öll
aukahljóðin á plötunni. Hann ferðað-
ist um landið til þess að ná á band
þegar gamlar verksmiðjur voru
sprengdar í loft upp og um helgar
braut hann húsgögn í hljóðverinu
með félögum sínum. Griffith fékk
einnig það verkefni að taka upp söng
skólakrakkanna í Another Brick in
the Wall Part II, en eftir útkomu
plötunar var Waters sakaður af
ensku pressunni um að misnota
grunlaus skólabörn til að koma sín-
um „rauðvínskommasjónarmiðum",
eins og það var kallað, á framfæri án
þess að börnin fengju hlutdeild í arð-
inum.
Hljóðfæraleikurinn á plötunni
naut einnig góðs af því að mestur
hluti hennar var tekinn upp í Los
Angeles. Þótt það væri ekki á allra
vitorði var David Gilmour eini með-
limur Pink Floyd sem var góður
hljóðfæraleikaii. í LA höfðu þeir fé-
lagar aðgang að fremstu hljóðfæra-
leikurum sem völ var á og voru þeir
nýttir til fulls þótt framlags þeirra sé
ekki getið.
Verk þriggja manna
The Wall er afurð Rogers Waters.
Platan myndi samt ekki hljóma eins
og hún gerir í dag ef Bob Esrin og
David Giímour hefðu ekki lagt hönd
á bagga. Margir hafa haldið því fram
að The Wall sé íyrsta sólóverk Wat-
ers, en sú fullyrðing stenst varla
nánari skoðun. Gilmour samdi eitt
áhrifamesta lag plötunnar „Com-
fortably Numb“ og hann lyftir flest-
um lögum hennar í hæðir með frá-
bærum gítarleik. Hinir tveir
meðlimir Pink Floyd, hljómborðs-
leikarinn Richard Wright og trymb-
illinn Nick Mason, komu ekki nálægt
gerð plötunnar. Reyndar var Wright
rekinn úr hljómsveitinni meðan á
gerð hennar stóð. Tvennum sögum
fer af því hvers vegna Wright var
látinn fara. Önnur segir að ástæðan
hafi einfaldlega verið sú að Waters
hafi ekki þolað hann lengur og losað
sig við hann. Hin útgáfan er að
Wright hafi fyrir löngu verið hættur
að semja fyrir hljómsveitina og hafi
ekki haft upp á neitt bjóða við gerð
plötunnar og því hafi aðrir hljóm-
borðsleikarar verið fengnir til að
spila á plötunni. Nick Mason tromm-
aði lítið á The Wall, enda er það ekk-
ert launungarmál að hann er frekar
vondur og hæfileikalaus trymbill.
Þeir félagar voru samt ekki tilbúnir
til að láta hann fara sömu leið og
Wright, þótt framlag hans væri lítið
sem ekkert.
Sjálfsvorkunnarlofgjörð
The Wall varð gríðarlega vinsæl
plata og seldist eins og heitar lumm-
ur þrátt fyrir dapurleikann sem ein-
kennir efnistök hennar. Gagnrýn-
endur tóku plötunni misvel. Margir
sögðu hana vera lítið annað en sjálf-
svorkunnarlofgjörð Roger Waters
og þótti lítið í hana varið sem slíka.
Aðrir voru jákvæðari og ef vil vill
sanngjamari í dómum sínum. Vissu-
lega svifur eymdin og sjálfsvorkunn-
in á The Wall yfir vötnum og það er
líklega þess vegna sem hún hefur
alla tíð verið svo vinsæl meðal ung-
lingspilta í tilvistarkreppu. Verkið
hefur þó upp á töluvert meira að
bjóða. Tónlistin er frábær og hreyfir
við hlustandanum, en það er ekki svo
algengt að dægurtónlist geri það.
Þetta er verk sem á eflaust eftir að
lifa áfram, þrátt fyrir að margar af
þeim pælingum sem fyrirfinnast í þvi
séu orðnar úreltar.
fpncm hpir hnAia aríila til aft fram-