Morgunblaðið - 14.06.2000, Blaðsíða 28

28 MIÐVIKUDAGUR 14. JÚNÍ 2000
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Fyrsti leiðtogafundur Kóreuríkianna í rúma hálfa öld hafínn í Pyongyang
„Risastórt
skref í átt
að sam-
einingu“
Vonast er til að fyrstu viðræður leiðtoga
kóresku ríkjanna, sem hófust í Norður-
Kóreu í gær, greiði fyrir sáttum milli ríkj-
anna og hugsanlegri sameiningu eftir rúm-
lega 50 ára fjandskap.
AP
Tvær brúður í líkingu forseta Kdreuríkjanna, Kims Jong-il, til hægri, og
Kims Dae-jung, voru á boðstólum í Hyundai-vöruhúsinu í Seoul þegar
þar voru haldnir norður-kóreskir dagar. Afgreiðslustúlka íklædd
n-kóreskum búningi sýnir viðskiptavinum íjaðrablævæng.
KIM Dae-jung, forseti Suður-Kór-
eu, ræddi í gær við Kim Jong-il,
leiðtoga Norður-Kóreu, í Pyong-
yang og er þetta fyrsti leiðtoga-
fundur ríkjanna frá því þau voru
stofnuð fyrir 52 árum. Kóreumenn
binda miklar vonir við fundinn og
dagblaðið The Korea Times líkti
þriggja daga heimsókn suður-kór-
eska forsetans til Norður-Kóreu við
fyrstu lendingu mannaðs geimfars
á tunglinu árið 1969. „Eitt lítið
skref í sáttaátt en risastórt skref í
átt að sameiningu," sagði blaðið um
ferðina.
Kim Dae-jung kvaðst vona að
heimsóknin markaði tímamót fyrir
sjö milljónir Kóreumanna er hafa
orðið viðskila við ættingja sína
vegna klofnings Kóreuskaga. Hann
vonast einnig til þess að ferðin leiði
til nánari viðskipta- og menningar-
tengsla og samkomulags um frelsi
til að ferðast milli landanna.
„Við erum ein þjóð“
Búist er við að forsetinn bjóði
Norður-Kóreumönnum meiri fjár-
hagsaðstoð og beiti sér fyrir aukn-
um viðskiptum milli ríkjanna til að
rétta bágborinn efnahag Norður-
Kóreu við eftir áratuga miðstýringu
og hungursneyð í mörgum héruðum
landsins síðustu árin.
Suður-kóreski forsetinn sagði að
heimsóknin myndi ekki nægja til að
jafna djúpstæðan ágreining ríkj-
anna í mörgum málum. „Okkur
tekst ekki að eyða strax þeirri
beiskju sem hlaðist hefur upp í
hálfa öld. En hálfnað er verk þá haf-
ið er. Ég vona innilega að öll kór-
eska þjóðin fái von um sættir, sam-
starf og friðsamlega
endursameiningu vegna heimsókn-
ar minnar til Pyongyang. Við mun-
um örugglega leysa þau deilumál,
sem við leysum ekki að þessu sinni,
með því að efna til annars eða þriðja
fundarins. Kóreumenn nyrðra, við
erum ein þjóð. Við deilum sömu ör-
lögum. Við skulum taka höndum
saman. Ég elska ykkur öll.“
Suður-kóreski forsetinn bætti við
að hann hygðist ræða hreinskilnis-
lega við Kim Jong-il til að kynna sér
viðhorf hans til samskipta ríkjanna
og hugsanlegrar sameiningar.
Reynt að auka
viðskiptatengslin
Leiðtogamir þurfa að takast á við
fjölmörg erfíð úrlausnarefni. Búist
er við að Suður-Kóreumenn bjóðist
til að aðstoða Norður-Kóreu við að
leggja vegi og járnbrautir, smíða
brýr og koma upp nútímalegu
fjarskiptakerfi.
Mikill matvælaskortur hefur ver-
ið í Norður-Kóreu síðustu árin og
lífskjörin í grannríkinu í suðri eru
meira en tíu sinnum betri. Meðal-
árstekjurnar í Suður-Kóreu eru um
640.000 krónur en aðeins um 56.000
krónur í Norður-Kóreu, samkvæmt
hagtölum suður-kóresku stjórnar-
innar.
Viðskiptin milli landanna námu
andvirði 25 milljarða króna í fyrra
og voru þá nánast jafnmikil og árið
áður.
Fjármálaráðherra Suður-Kóreu
og forstjórar fjögurra af stærstu
fyrirtækjum landsins eru í föru-
neyti forsetans. Á meðal gestanna
er einnig Chung Mong-hun, sem lét
af störfum sem stjórnarformaður
Hyundai, stærsta fyrirtækis S-Kór-
eu, fyrr í mánuðinum til að geta ein-
beitt sér að því að efla viðskipta-
tengsl þess við Norður-Kóreu.
Hyundai er langumsvifamesta s-
kóreska fyrirtækið í Norður-Kóreu.
Það undirritaði viðskiptasamning
við stjórnina í Pyongyang í lok árs-
ins 1998 og lofaði að greiða andvirði
rúmra 70 milljarða króna til ársins
2005 fyrir einkarétt á að byggja upp
ferðamannaþjónustu í grennd við
fjallið Kumgang. Fyrirtækið hefur
boðið upp á ferðir á svæðið frá því
samningurinn var gerður.
Hyundai hefur hug á að auka við-
skiptatengsl sín við Norður-Kóreu,
m.a. að reisa þar verksmiðju til að
setja saman bfla og taka þátt í
byggingarstarfsemi í landinu í sam-
starfi við verktaka frá öðrum lönd-
um.
Á meðal annarra stórfyrirtækja
sem hafa haslað sér völl í Norður-
Kóreu eru Samsung, Daewoo, LG
og SK. Um það bil 500 suður-kóresk
fyrirtæki hafa komið upp viðskipta-
tengslum við Norður-Kóreu en
stjórnin í Seoul segir að aðeins 39
fyrirtæki hafi fengið sérstaka heim-
ild til að ráðast í samstarfsverkefni í
landinu. Meginhluti viðskipta-
tengslanna snýst um innflutning á
hráefnum eða samsetningu ein-
faldra tækja í Norður-Kóreu.
Kim Dae-jung sagði í lok apríl að
Suður-Kórea gæti gegnt forystu-
hlutverki í því að beina fjárfesting-
um til Norður-Kóreu. Suður-kóresk
fyinrtæki hafa þó lagt áherslu á að
stjórnvöld í kommúnistaríkinu þurfi
að stórbæta aðstæðurnar í lándinu
til að laða að fjárfestingar, færa lög
og reglugerðir í nútímalegra horf
og bjóða skattaívilnanir. Þá þurfi að
ráðast í miklar framkvæmdir til að
tryggja næga raforku í landinu og
bæta samgöngur og fjarskipti.
Hermönnum N-Kóreu
verði fækkað
Þrátt fyrir örbirgðina í Norður-
Kóreu er her landsins einn sá
stærsti í heiminum, með 1,15 millj-
ónir manna undir vopnum. 7,45
milljónir af 22 milljónum íbúa
landsins eru í varahernum.
Um 10.000 stórskotavopnum er
miðað á Seoul, sem er aðeins um 40
km frá landamærunum, og suður-
kóreska varnarmálaráðuneytið
áætlar að Norður-Kóreumenn eigi
um 5.000 tonn af efnávopnum og tíu
tegundh- sýklavopna.
Norður-Kóreumenn hafa einnig
veitt mikið fjármagn í þróun
kjarnavopna og langdrægra eld-
flauga á síðustu árum. Þeir skutu
eldflaug í tilraunaskyni yfir Japan
árið 1998 og olli það mikilli spennu í
samskiptum landanna.
Norður-Kórea var á meðal þeirra
ríkja sem Bill Clinton Bandaríkja-
forseti hafði í huga þegar hann lagði
til að komið yrði upp eldflaugavam-
arkerfi til að verjast hugsanlegum
árásum svokallaðra „útlagaríkja".
Suður-Kórea, sem er með 690.000
hermenn og rúmlega þriggja millj-
óna varaher, vill að Norður-Kórea
fækki hermönnum sínum verulega.
Kommúnistastjómin í Poyngyang
krefst þess hins vegar að banda-
rísku hersveitirnar í Suður-Kóreu
verði fluttar þaðan. 37.000 banda-
rískir hermenn era nú í um 100 her-
stöðvum í landinu.
Bandaríska herliðið hefur verið í
Suður-Kóreu frá stríðinu á áranum
1950-53 þegar Norður-Kóreumenn
börðust með stuðningi Sovétríkj-
anna og Kína við Suður-Kóreumenn
og bandamenn þeirra undir forystu
Bandaríkjanna. Talið er að allt að
fimm milljónir manna hafi fallið eða
særst.
Stríðinu lauk með vopnahlés-
samningi en Kóreuríkin hafa ekki
enn undirritað formlegan friðar-
samning.
Reynt að sameina
sundraðar fjölskyldur
Leiðtogarnir ræða einnig leiðir til
að sameina sundraðar fjölskyldur
og talið er að mestur árangur náist í
þeim þætti viðræðnanna.
Stjórnin í Suður-Kóreu áætlar að
1,23 milljónir íbúa landsins hafi
fæðst í Norður-Kóreu og þegar ætt-
ingjar þeirra era taldir með hækkar
tala þeirra sem hafa orðið viðskila
við fjölskyldur sínar í 7,67 milljónir.
Þetta er um 10% af íbúum landanna
tveggja.
„Eg er staðráðinn í að tryggja að
heimsókn mín marki tímamót í til-
raunum okkar til að sameina sundr-
aðar fjölskyldur," sagði Kim Dae-
jung áður en hann hélt til Pyong-
yang.
Mjög ólíkir leiðtogar
Leiðtogar Kóreuríkjanna eru
mjög ólíkir. Kim Dae-jung var áður
leiðtogi stjórnarandstöðunnar í
Suður-Kóreu og var þá fangelsaður
og dæmdur til dauða og andstæð-
ingar hans reyndu fjóram sinnum
að ráða hann af dögum. Hann var
kjörinn forseti landsins í fjórðu til-
raun og hefur verið nefndur „Mand-
ela Asíu“ vegna baráttu sinnar fyrir
lýðræði og mannréttindum í landi
sínu.
Kim Jong-il var hins vegar alinn
upp nánast frá fæðingu til að taka
við af föður sínum sem leiðtogi síð-
asta stalínistaríkis heims. Hann
hefur verið sakáður um að hafa
skipulagt hryðjuverk í Suður-Kór-
eu, meðal annars sprengjutilræði í
farþegaþotu sem varð 115 manns að
bana árið 1987.
Mjög sjaldgæft er að n-kóreski
leiðtoginn flytji ræður og hann fer
mjög sjaldan til útlanda. Talið er að
nafni hans frá Suður-Kóreu sé
fyrsti þjóðhöfðinginn sem heim-
sækir hann frá því hann tók við
völdunum eftir dauða föður síns,
Kims U-sungs, fyrsta forseta Norð-
ur-Kóreu, árið 1994.
Bretland
Vara við
lélegrim
læknum
London. Reuters.
BREZK yfirvöld tilkynntu í
gær um nýtt forvamakerfi sem
komið hefði verið á laggimar í
því augnamiði að afhjúpa lélega
lækna og hindra að upp komi
frekari tilfelli vanrækslu innan
almannaheilsugæzlukerfisins.
Er kerfinu komið á fót í kjöl-
far þess, að fjölmargar sögur
hafa borizt af vankunnáttu
lækna og misheppnuðum lækn-
isaðgerðum þeirra, rangt
greindu krabbameini og ban-
vænum bólusetningum.
í kerfinu verða mistök og
vankunnátta skráð í nýjan, mið-
lægan gagnagrunn um
læknamistök alls staðar á Eng-
landi. Markmiðið með kerfinu
er að auka öryggi sjúklinga og
binda enda á leynimakk í heil-
brigðisþjónustunni. Hvetja
stjórnvöld heilbrigðisstarfs-
menn til að veita almenningi
aukna vernd með því að afhjúpa
misgjörðir í heilbrigðiskerfinu.
Alan Milburn, heilbrigðis-
ráðherra Bretlands, sagði að
það sem væri verst við mörg
þeirra tilfella er tilkynnt hefur
verið um, fyrir utan þann skaða
sem sjúklingar hlytu, væri að
oft hefði vandinn verið þekktur.
„Það vora á kreiki sögur um
hann á sjúkrahúsunum en eng-
inn gerði neitt til úrbóta.“
Nýjasta tilfellið, er greint
hefur verið frá, er röng grein-
ing meinafræðings á yfir 230
krabbameinssjúklingum, sem
vitað er um, en alls verða grein-
ingar hans á yfir 10 þúsund
sjúklingum kannaðar.
Á mánudaginn vora ekkli
konu, er lézt úr krabbameini,
dæmdar bætur að upphæð
111.400 sterlingspund, vegna
þess að umræddur meinafræð-
ingur hafði látið undir höfuð
leggjast að vísa konunni til
sérfræðings þegar hún kvart-
aði um hnút í brjósti. Sagði
dómarinn, að hefði sjúkdómur-
inn greinst fyrr hefði konan
getað lifað allt að 10 árum leng-
ur.
Enskan
nagar
ítölskuna
Rom. Daily Telcgraph.
ÍTALSKIR þingmenn hafa
blásið í herlúðra til varnar
móðurmálinu en þeim er farið
að ofbjóða yfirgangur ensk-
unnar á öllum sviðum.
Þingmennirnir amast ekki
bara við einstökum enskum
orðum, heldur kannski fyrst
og fremst við áhrifum ensk-
unnar á eðlilega orðaröð í
ítölsku. Segja þeir, að vegna
þeirra verði ítalskan æ flatn-
eskjulegri og blæbrigðasnauð-
ari.
Sem dæmi um þetta eru
nefndar auglýsingar og ýmis
opinber skilti á fjölförnum
stöðum, t.d. flughöfnum. Þar
er kannski eitt á ensku og ann-
að á ítölsku en það ítalska er
oft orðrétt þýðing á því enska
og ósjaldan hrein málleysa.
Einn þingmannanna, Saver-
io Vertone, segir, að mestu
sökudólgarnir séu sjónvarpið
og skólai-nir og vill, að þar sé
tekið til hendinni. Þá segist
hann ætla að skera upp herör
gegn þeim, sem spá því, að
ítölskunni verði fórnað á altari
efnahagslegra hagsmuna.