Morgunblaðið - 10.08.2000, Blaðsíða 16

Morgunblaðið - 10.08.2000, Blaðsíða 16
16 FIMMTUDAGUR 10. ÁGÚST 2000 MORGUNBLAÐIÐ LANDIÐ Dalamenn minnast þess að 1000 ár eru liðin frá Vínlandssiglingu Leifs heppna um næstu helgi Tilgátubærinn var byggður með eftirlíkingum af verkfærum þeim sem talið er að víkingar hafi notast við til forna. Tilgátubærinn á Eiríksstöðum í Haukadal er eftirlíking af skála Eiríks rauða og Þjóðhild- ar og er byggður á hugmyndum fornleifafræðinga um það hvernig bærinn leit út. Búist við 3 til 5 þúsund gestum á Leifshátíð á Eiríksstöðum ✓ I Dalasýslu er að fínna heimkynni margra sögufrægra manna en líklega er Leifur heppni, sonur Eiríks rauða, þeirra frægast- ur. Trausti Hafliðason heimsótti Dalamenn fyrir skömmu, skoðaði bæ Eiríks rauða og fræddist um fyrirhugaða Leifshátíð. Morgunblaðið/Júlíus Sigurjónsson Hér eru Preben Rydahl, danskur smiður, Sigríður Hrönn Theoddrsdóttir ferðamálafulltrúi og Sigurður Rúnar Friðjónsson, oddviti Dalabyggðar og nefndarmeðlimur í Eiríksstaðanefnd, stödd í sjálfum skálanum sem Eirík- ur rauði er talinn hafa búið í. Bakvið þau má sjá Guðmund Ólafsson fornleifafræðing vinna við uppgröft og þá má einnig sjá tilgátubæinn og hátíðarsvæðið í fjarska. LEIFSHÁTÍÐ hefst á Eiríksstöð- um við rætur Vatnsfjalls í Haukadal um helgina en þá verður þess minnst að 1000 ár eru liðin frá því að Dalamaðurinn Leifur heppni sigldi til Vínlands. Að sögn Sigurð- ar Rúnars Friðjónssonar oddvita Dalabyggðar og eins af nefndar- mönnum í svokallaðri Eiríksstaða- nefnd, sem sett var á laggimar árið 1997, hefur mikil vinna verið lögð í uppbyggingu í landi Eiríksstaða síðustu ár í þeim tilgangi að veita ferðamönnum innsýn í líf ábúend- anna, þ.e. Eiríks rauða, Þjóðhildar og Leifs Eiríkssonar. Það má með sönnu nefna Dala- sýslu vöggu landafunda Grænlands og Norður-Ameríku en í sýslunni bjó Eiríkur rauði, sem nam Græn- land og settist að í Brattahlíð, og sonur hans Leifur heppni sem fann Vínland árið 1000. í kjölfar Leifs voru nokkrir leiðangrar famir frá Grænlandi til Norður-Ameríku og er jafnvel talið að þeir hafi náð allt til þess sem nú er New York. Leifs- búðir í L’Ans aux Meadows á Ný- fundnalandi vom reistar í einni af þeim ferðum. Danskir víkingar sýna forna leiki Sigurður Rúnar sagði að Eiríks- staðanefndin hefði verið sett á lagg- irnar þar sem mönnum hefði þótt tími til kominn að minnast þessara manna sem án efa væm á meðal merkilegri landkönnuða mannkyns- sögunnar. Hann sagði að uppbygg- ingin á Eiríksstöðum hefði staðið yfir í fjögur ár og að á hátíðinni um helgina yrði fólki gefinn kostur á að skoða afraksturinn. Hann sagðist búast við að nokkur þúsund manns myndu sækja hátíðina sem væri íyrst og fremst fjölskylduhátíð. Hann sagði að næg tjaldstæði væra á staðnum og að miðað við það og aðra þjónustu sem í boði yrði gæti svæðið tekið á móti 7 til 8 þúsund manns. Hann sagði að skipuleggj- endur byggjust hins vegar við 3 til 5 þúsund manns. Hátíðin stendur frá föstudegi og fram á sunnudag og kostar 2.000 krónur inn á svæðið fyrir fullorðna, 1.000 krónur fyrir 13 til 16 ára en ókeypis er fyrir böm 12 ára og yngri. Sigurður Rúnar sagði að boð- ið yrði upp á fjölbreytta dagskrá alla dagana, m.a. myndu danskir víkingar sýna forna leiki og þá yrði starfræktur víkingamarkaður á svæðinu. Hann sagði að hátíðar- gestir fengju að veiða í Haukadals- vatni og einnig væri þeim boðið að sækja sveitabæinn Saurstaði heim en þar yrði opið fjós á mjaltatíma. Hann sagði að mikið yrði lagt upp úr góðum veitingum og tónlist á há- tíðinni og að t.d. væri ráðgert að grilla 20 til 30 heila skrokka að vík- ingasið og að á laugardagskvöldið yrðu haldnir útitónleikar með Todmobile og Selmu. Hann sagði því ljóst að allir ættu að fá eitthvað við sitt hæfi. Forsetinn afhjúpar styttu Leifs Eirfkssonar Formleg hátíðardagskrá hefst síðan klukkan 13.30 á laugardag og flytur Halldór Ásgrímsson utanrík- isráðherra hátiðarræðu. Klukkan 15.45 mun Ólafur Ragnar Grímsson, forseti Islands, afhjúpa styttu Leifs Eiríkssonar. Eftir hádegi á sunnu- deginum mun Karl Sigurbjörnsson biskup verða með helgistund þar sem hann mun blessa skálann. Margir góðir gestir koma til með að sækja hátíðina og á meðal er- lendra gesta verða Annfinn Karls- berg lögmaður Færeyinga og Jon- athan Motzfeldt forsætisráðherra grænlensku landsstjórnarinnar. Að sögn Sigurðar Rúnars hafa Dalamenn lagt metnað sinn í að gera svæðið upp og vandað mjög til verksins. Hann sagði að Dalabyggð hefði m.a. ráðið ferðamálafulltrúa, Sigríði Hrönn Theodórsdóttur, sem hefði það hlutverk að kynna hátíð- ina og svæðið fyrir ferðamönnum. Hann sagði að heimamenn hefðu notið stuðnings frá hinu opinbera þar sem bæði forsetinn og forsætis- ráðherrann hefðu sýnt málinu mik- inn áhuga. Hann sagði að áætlaður heildarkostnaður vegna fram- kvæmdanna væri um 70 til 75 millj- ónir króna. Blaðamenn og sjónvarps- menn frá Evrópu Sigurður Rúnar sagði að þrátt fyrir að svæðið hefði sama og ekk- ert verið auglýst eða kynnt hefðu fjölmargir ferðamenn þegar lagt leið sína þangað frá því það hefði verið opnað en svæðið var opnað 24. júní, sama dag og víkingaskipið ís- lendingur sigldi frá Búðardal og áleiðis til Grænlands og Nýfundna- lands. Sigurður Rúnar sagði að með hátíðinni væri í raun fyrst verið að opna svæðið formlega og að í kjöl- farið yrði m.a. reynt að vekja at- hygli á staðnum með ýmsu móti, t.d. með útgáfu og dreifingu bækl- inga þar sem saga svæðisins er rak- in í máli og myndum. Hann sagði að reyndar hefði staðurinn þegar feng- ið mikla athygli og að blaðamenn og sjónvarpsmenn frá Evrópu hefðu komið gagngert til Dalasýslu að kynna sér staðinn og sögu hans. Eitt af meginverkefnum Eiríks- staðanefndar var uppbygging svo- kallaðs tilgátuhúss en það er ná- kvæm eftirlíking af bústað Eiríks rauða og var byggt á hugmyndum fornleifafræðinga um það hvernig bærinn hefur litið út þegar hann var í notkun. Tilgátuhúsið stendur um 100 metram vestan við rústir Eiríksskála en göngustígar um svæðið gera það mjög aðgengilegt fyrir ferðamenn. Mikil vinna lögð í byggingu tilgátuhússins Mikil vinna hefur verið lögð í byggingu tilgátuhússins jafnt að ut- an sem innan. Húsið er hlaðið úr 150 km frá Reykjavík EIRÍKSSTAÐIR og Búðardalur, þéttbýliskjarninn í Dalahéraði, eru um 150 kflómetra frá höfuðborgar- svæðinu og tekur um tvær klukku- stundir að aka þangað. Dalasýsla er rétt utan við hringveginn á leiðinni til Vestfjarða og þangað er greið- fært úr Norðurárdal um Bröttu- brekku, úr Hrútafirði um Laxár- dalsheiði eða af Mýrum um Heydal. torfi og undirstöðurnar era úr timbri og var notaður rekaviður til að líkja sem mest eftir fornri bygg- ingarhefð. Gunnar Bjarnason smið- ur hafði yfiramsjón með byggingu hússins en hönnuður var Stefán Örn Stefánsson arkitekt og mun hann vera á hátíðinni og lýsa hús- næðinu fyrir hátíðargestum. Allt innanstokks, bæði torf, timbur sem og aðrir smáhlutir, en aragrúi er af þeim, var unnið með verkfæram þeim sem talið er að víkingar hafi notað. Þannig myndast mjög sér- stök áferð á öllu, bæði munum og húsinu sjálfu, og hjálpar það til við að gera húsið meira lifandi og líkara víkingabæjum til forna. í tilgátuhúsinu starfar Sesselja Bæringsdóttir, ung stúlka frá Saur- stöðum. Hún rekur sögu ábúend- anna fyrir fróðleiksfúsum gestum og útskýrir lifnaðarhætti þeirra fyr- ir þeim sem hafa áhuga. Þá geta gestir einnig fengið bita af reyktu hangikjöti ef þeir kæra sig ekki um súrsaða selshreifa eða þorskhausa sem hanga í búrinu í vesturenda hússins. Fólk getur fylgst með fornleifagreftri Fornleifagröftur hófst á Eiríks- stöðum árið 1895 en þá gróf Þor- steinn Erlingsson skáld upp skála Eiríks rauða. Árið 1938 stundaði Matthías Þórðarson uppgröft á svæðinu og síðan 1997 hafa forn- leifafræðingarnir Guðmundur Ól- afsson og Sigurður Bergsteinsson, frá Þjóðminjasafni Islands, stundað uppgröft og rannsóknir á svæðinu. Þeir hafa endurbyggt hina upp- ranalegu Eiríksstaði að hluta, þann- ig að nú getur fólk séð móta fyrir sjálfum skálanum og jarðhúsinu. Á hátíðinni mun fólk geta fylgst með Guðmundi við uppgröft á svæðinu en enn era að finnast forn- minjar þar. I síðustu viku fannst hlaðinn torfveggur við hlið skálans og er talið að það hafi verið lítið hús, sem skilið hafi verið eftir óklárað, en aðeins var búið á Ei- ríksstöðum í tvo áratugi á 10. öld. Hátíðargestir koma til með að geta skoðað þessar nýfundnu rústir og mun Guðmundur greina frá rann- sóknum á þeim sem og hinum eldri rústum. Gamla kaupfélagið í Búðardal gert að menningar- og safnhúsi Auk þess að stuðla að fornleifa- rannsóknum og byggingu tilgátu- hússins hefur sveitarstjórn Dala- byggðar keypt gamla kaupfélags- húsið í Búðardal sem byggt var árið 1910 og stendur niðri við höfnina. Ætlunin er að gera húsið að menn- ingar- og safnhúsi Búðardals og verður það tileinkað sögu Eiríks rauða og sonar hans Leifs heppna sem og öðram landkönnuðum í vesturheimi og menningarhefð nor- rænna manna. Sigurður Rúnar sagði að í Dala- sýslu væri allt fullt af frægum sög- ustöðum og nefndi hann t.d. Hvamm, bæ Auðar djúpúðgu og af- komenda hennar. Hann sagði því ljóst að bjart væri fram undan í uppbyggingu ferðamannaiðnaðar í Dölum.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.