Morgunblaðið - 10.08.2000, Page 33

Morgunblaðið - 10.08.2000, Page 33
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 10. ÁGÚST 2000 33 LISTIR Sýning’um lýkur Norræna húsið Sýningunni Flakk í Norræna húsinu lýkur nú á sunnudag. Listamennirnir sem eiga verk á sýningunni era: Frans Jacobi frá Danmörku, Seppo Renvail frá Finnlandi, Ole Jörgen Ness frá Noregi, Egill Sæbjörnsson og Þóroddur Bjarnason frá Islandi, Annika Ström, Aleksandra Mir og Mattias Harenstam frá Svíþjóð, Susa Templin frá Þýskalandi og Sarah Morris frá Bandaríkjunum. Sýningin er opin daglega kl. 12- 17. Gallerí Stöðlakot Sýningu Mörtu Maríu Hálfdan- ai-dóttur glerlistakonu lýkur á sunnudag. Sýninguna kallar hún Ljós-brot og þar sýnir hún sjálf- stæð, steind glerverk og samleik járns og glers. Sýningin er opin daglega frá kl. 14-18. Ari Páll Kristinsson, nýskipaður forstöðumaður Islenskrar málstöðvar. Morgunblaðið/Arnaldur sem unnið er úti í samfélaginu nefnir Aii Páll erindi eftir ýmsa aðila sem flutt hafa verið á málræktarþingi í tengslum við dag íslenskrar tungu. „Mér finnst það t.d. mjög athyglis- vert sem Ástráður Eysteinsson pró- fessor talaði um,“ segir Ari Páll. „Hann bendir á að þegar við orðum hlutina alfarið á íslensku virkjum við skilninginn á nýjan hátt. Það getur verið miklu meiri ónákvæmni í því að slá um sig með útlendum frösum sem geta haft óljósari merkingu. Þeir sem vinna markvisst að þýðing- um og reyna að finna íslenskt orð yf- ir eitthvert hugtak eru knúnir til að þess að átta sig býsna vel á því hvað þeir era að segja. Slíkt skapar frjótt sjónarhorn á marga hluti og gerir okkur jafnframt gagmýnni á erlend mál sem við læram. Á þessu sviði, eins og kannski mjög mörgum öðr- um, hafa Islendingar trú á því að þeir séu dálítið skapandi, og hafa lík- lega eitthvað fyrir sér í því.“ Að sögn Ara Páls er sérstaða ís- lenskunnar sú að hún er eina opin- bera málið á íslandi. „Víða era til mun stærri málsamfélög sem era minnihlutasamfélög, en svo eru líka til málsamfélög þar sem viðkomandi tungumál er einungis eitt af fleiri opinberam málum - eins og t.d. sænskan í Finnlandi." Þegar hann er spurður hvort tungumál sem fáir tala eins og ís- lenska þróist öðruvísi en önnur mál segir Ari Páll: „Eitt af þvi sem ein- kennir sérstöðu íslenskunnar er það hvað hún er einsleit. Það eru ekki til mállýskur svo heitið geti í þessu landi. Þannig er sá arfur sem við höfum fengið. Jafnvel þótt landið sé stórt var hér eitt málsamfélag og það era margar tilgátur uppi um ástæður þess. Einn þáttur er ein- angran, annar sá að íslendingar hafa verið læsir og skrifandi meira og minna alla tíð. Einnig hefur verið bent á að byggðarformið hér á landi hafi átt sinn þátt í þessu, menn þurftu alltaf að leita út fyrir sínar heimaslóðir til að hitta aðra og leita sér bjargar. Víða annars staðar i heiminum vora þorpseiningarnar að öllu leyti sjálfbærar og það ýtti und- ir þróun mállýskna. Einnig má nefna að hér var ef til vill ekki eins mikil málfarsleg skipting milli al- þýðu og höfðingjastéttar og við þekkjum annars staðar frá. Allt þetta gerir það að verkum að í nú- tímanum er íslenskan mun einsleit- ari en mörg önnur mál. Menn hafa haldið að mállýskurnar í öðram löndum Evrópu séu mikið að láta undan síga vegna fjölmiðla og greiðra samgangna," segir Ari Páll. „En reyndin er sú að þótt mállýskufræðingar hafi spáð því að þetta myndi allt saman þurrkast mjög hratt út eru mállýskurnar líf- seigari en menn héldu. Fyrir því liggja ýmsar ástæður, eins og t.d. þörf manna til að sýna að þeir til- heyri ákveðnum hópi. Dæmi um þetta era mjög augljós í gömlu Júgóslavíu og í Þýskalandi eftir sameiningu, þar sem fólk heldur mjög fast í sitt við sumar aðstæður. En það hversu málsamfélagið hér hefui- verið einsleitt mai-kar íslensk- unni dálitla sérstöðu." Ai-i Páll leggur þó áherslu á að ekki megi skilja þetta þannig að það sé bara til einhver ein ákveðin að- ferð við að tala íslensku, eða að ís- lenska sé föst og óbreytanleg stærð. „Það hefur hún aldrei verið og ef þróunin verður í þá átt ber það feigðina í sér. íslenska verður alltaf, eins og öll önnur menningarmál, að vera nothæf við allar mögulegar að- stæður, fyrir alla. Ef málið dugir ekki til daglegra nota fólks verður það aðeins til sem eins konar skraut- gripur og þá er því feigðin búin,“ segir hann. „Stundum er það svo að ef mönn- um líkar ekki eitthvað í málfari segja þeir: „Þetta er ekki íslenska." Málsnið tungumála fela það í sér að menn beita málinu á mismunandi máta eftir aðstæðum. Stundum er maður kærulaus í máli en stundum mjög nákvæmur og getur það farið eftir því hvort maður er að tala óformlega við kunningjana eða á op- inberam vettvangi. Þetta þekkja all- ir þegar þeir fara að hugsa um það. Gagnrýni á málfar fólks má oft rekja til þess að menn átta sig ekki á því að það málsnið sem var valið hentar ákveðnum aðstæðum en öðrum ekki. Sama má segja um það þegar fólk er að agnúast yfir notkun á ákveðnum orðum sem það myndi ef til vill ekki velja sjálft. Margvíslegur orðaforði eykur á fjölbreytni málsins." „Annars hefur verið samstaða um það á íslandi," segir Ari Páll, „að varðveita málið eftir því sem hægt er og ef það reynist mögulegt er það mjög dýrmætt. Þá ættu að haldast þessi sterku tengsl við langa rithefð. Við megum ekki gleyma því að varð- veislan og eflingin eru ekki andstæð- ur,“ segir Aj-í Páll Kristinsson að lokum og vísar í fyrrnefnt erindi Ástráðs Eysteinssonar á málrækt- arþingi: „Málræktin gerir annað og meira en að krefjast orku, hún er orkugjafi. Glíman við tungumálið skapar ný sjónai-horn, nýja heim- ssýn, ýtir undir nýja og skapandi vitund, endurskapar og endurnýjar í sífellu menningartengsl við önnur lönd, aðra menningarheima, og tryggir að þau tengsl verði skilin á okkai- forsendum ekki síður en hinna „stóra mála“.“ Tveir fyrir einn London frá kr. í áyúst .5 Með Heimsferðum færðu besta verðið til London í júlí, og með því að bóka núna getur þú tryggt þér ótrúlegt tilboð til heimsborgarinnar. Þú bókar 2 sæti, greiðir fyrir annað og færð hitt írítt. Þú getur valið um flugsæti eingöngu, flug og bíl eða flug og hótel, og hjá okkur getur þú valið um úrval hótela í hjarta London á ffábæru verði. Flug til London á fímmtudögum, ffá London á mánudögum. Brottfarir • 17.ágúst • 24.ágúst • 31 .ágúst Verð kr. 9.500 Fargjald kr. 19.000 / 2 = 9.500.-Flug- vallaskattar kr. 3.790,- ckki innifaldir. Hótel rciknast á dagverði. HEIMSFERÐIR Austurstræti 17, 2. hæð, sími 595 1000. www.heimsferdir.is Utsala 50% afsláttur! / BOLTAMAÐURNN Laugavegi 23 — Sími 551 5599

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.