Morgunblaðið - 14.09.2000, Síða 13

Morgunblaðið - 14.09.2000, Síða 13
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 14. SEPTEMBER 2000 13 FRÉTTIR Fundur norrænna þjóðminjavarða á íslandi Sótt um að Þingvellir fari á heimsminj askrá Island stendur ekki jafnfætis hinum Norð- urlöndunum í minjavörslu að sögn Margrét- ar Hallgrímsdóttur þjóðminjavarðar. Hún segir að meðal þess sem rætt var á fundi norrænna þjóðminjavarða hafí verið að Þingvellir verði skráðir á heimsminjaskrá. UNDIRBÚNINGUR er hafinn að því að koma Þingvöllum á heims- minjaskrá. Margrét Hallgrímsdóttir þjóðminjavörður segir að það hafi mikla þýðingu fyrir þjóðina, ferða- þjónustuna og minjavörsluna í land- inu ef Þingvellir verði skráðir á heimsminjaski’á en enginn staður á Islandi er á skrá Menningarmála- stofnunar Sameinuðu þjóðanna (UNESCO) yfir heimsminjar. Skráning sögu- og náttúruminja á heimsminjaskrá voru meðal helstu umræðuefna á fundi norræna þjóð- minjavarða sem haldinn var á Kirkju- bæjarklaustri um síðustu helgi. Mar- grét sagði að á fundinum hefðu farið fram gagnlegai’ umræður um mögu- leika Islands á að koma merkustu minjum íslands á slíka skrá. Hin Norðurlöndin ættu öll staði á heimsminjaskrá og þjóðminjaverðir landanna hefðu því getað gefið mikil- vægar upplýsingar um gagnsemi þess að vera á slíkri skrá og hvemig standa ætti að umsókn um skráningu. Þingvellir og Skaftafell eru til skoðunar Strangar reglur gilda um skrán- ingu á heimsminjaskrá að sögn Mar- grétar. Á þessari skrá væru staðir sem þættu merkilegir út frá sögu og náttúru landsins en einnig þyrftu þeir að hafa sérstöðu í heiminum öllum. Þess væri enn fremur krafist að staðnum væri sýnd virðing og hann væri verndaður. Auk þess mætti ekki ríkja neinn ágreiningur um staðinn, þ.e. um lagalega stöðu hans, eignar- hald eða annað. Margrét sagði að norrænu þjóð- minjáverðirnir hefðu verið sammála um að Þingvellir ættu skilyrðislaust heima á heimsminjaskrá. Þingvellir væru meðal allra merkustu sögustaða landsins og hefðu einnig þýðingu fyr- ir norræna sögu. Náttúra Þingvalla væri einnig einstæð en mjög æskilegt þykir að staðir á heimsminjaskrá sameini það að vera merkilegir bæði út frá sögulegu og náttúrufræðilegu sjónarmiði. Norrænu þjóðminjaverðirnir skoð- uðu nokkra staði á suðausturlandi um helgina. Meðal þeirra var Skaftafell sem Margrét sagði að hefði vakið mikla hrifningu félaga sinna og til skoðunar væri að sótt yrði einnig um að Skaftafell fengi skráningu á heimsmipjaskrá. Ekki þyrfti að hafa mörg orð um náttúru Skaftafells en hún sagði að saga staðarins væri ekki síður áhugaverð. Bæjarhúsin í Seli væru mjög merkileg. Þau væru vel varðveitt og þeim hefði ekki verið spillt með seinni tíma viðgerðum. Sú heild mipja sem þau mynduðu sköpuðu staðnum ótvíræða sérstöðu. Margrét sagði að á seinni árum væri farið að leggja meiri áherslu á heildarumgjörð staða, þ.e. hugtakið menningarlands- lag en einstakar minjai’ eða rústir. Margrét sagði að íslenski torfbær- inn væri einstakt fyrirbæri í bygg- ingasögu heimsins. Varðveislugildi hans væri því ótvírætt. Varðveisla torfbæja væri hins vegar með flókn- ustu viðfangsefnum í varðveislu fom- minja. Þriggja ára verkefni Margrét sagði að það tæki þrjú ár að fá minjar skráðar á heimsminja- skrá. Undirbúninginn, sem tæki eitt ár, þyrfti að vanda sérstaklega vel. Á fundinum um helgina hefði Birgitta Hopberg sérfræðingur á þjóðminja- safni Svíþjóðar boðist til að aðstoða við gerð umsóknar en hún hefur und- irbúið umsóknir Svía til UNESCO en Svíþjóð á níu staði á heimsminja- skránni. Þegar umsókn hefur verið send til UNESCO leggur sérstök nefnd mat á hana en sú vinna tekur um eitt og hálft ái’. í nefndinni sitja m.a. Henrik Lilius, þjóðminjavörður Finnlands. Margrét sagði að það hefði mikla þýðingu fyrir ísland ef tækist að fá merkustu sögu- og náttúi-uminjai’ þjóðarinnar skráðar á heimsminjaskrá UNESCO. Það hefði mikið að segja fyrir sjálfsmynd þjóðarinnai’. Það hefði verulega þýðingu íyrir ferðaþjónust- una og það hefði einnig þýðingu al- mennt íyrh’ minjavörsluna í landinu. Margrét er formaður nefndar sem vinnur að því að fá merkustu sögu- staði á Islandi skráða á heimsminja- skrá en nefndin er skipuð fulltrúum menntamálaráðuneytisins, umhverfisráðuneytisins, Þjóðminja- safns og Náttúruvemdar rítósins. Margrét sagði að unnið yrði að þessu máli í samráði við Þingvallanefnd og þjóðgarðinn í Skaftafelli. Aðspurð sagði hún að ágreiningur um eignar- hald og sölu á Hótel Valhöll á Þing- völlum, sem talsvert hefrn’ verið í fréttum að undanförnu, gæti tafið fyrir því að Þingvellir yrðu skráðir á heimsminjaskrá. Margrét sagði að samkvæmt reglum UNESCO ætti umsókn um skráningu á heimsminjaskrána að fylgja listi yfir 10 aðra staði sem til greinar kæmu á slíka skrá. Það hefði einnig talsverða þýðingu fyrir þessa 10 staði að komast á þennan lista. Friðlýstum minjum spillt Mörg fleiri mál voru til umræðu á fundi norrænu þjóðminjavarðanna. Margrét sagði að td. hefði verið fjallað um drög að tillögum um nýja löggjöf fyrir þjóðminjavörslu á íslandi en þau gera m.a. ráð fyrir að Þjóðminjasafnið verði aðskilið fráfomleifavarðveisl- unni. Hún sagði að félagar sínir á hin- um Norðurlöndunum hefðu hvatt til að farið væri varlega í breytingar á lög- gjöfinni. Þeir hefðu lýst breytingum í sínum heimalöndum og lýst vilja til að miðla af reynslu sinni. Rætt hefði verið Vetrarleyfi nemenda hafa mjög færst í vöxt MIKIÐ hefur borið á því í upphafi þessa skólaárs að foreldrar taki börn sín með í vetrarleyfi og þau séu þar af leiðandi fjarverandi skólahaldi í jafnvel margar vikur. Samkvæmt úrskurði menntamál- aráðherra frá því í vor þurfa for- eldrar ekki sérstaka heimild skól- astjóra til að taka börn sín úr skóla og finnst skólastjórum það skjóta nokkuð skökku viðenda hafi á sama tíma mjög verið þrýst á um nýtingu skóladaga. Úrskurðinn felldi menntamála- ráðherra í vor eftii’ að skólastjórn- endur í Korpuskóla í Reykjavík höfðu ritað honum bréf og farið fram á skýringar á því hvort þeir hefðu yfirhöfuð heimild til að veita nemendum leyfi í marga daga, væri óskað eftir slíku af foreldrum. Þorsteinn Sæberg, formaður Skólastjórafélags íslands, segir að samkvæmt þessum úrskurði sé Foreldrar þurfa ekki heimild skóla- stjóra til að taka börn sín úr skóla nám á ábyrgð foreldra. Það sé hins vegar alveg sama hvernig menn reyni að sneiða hjá því, brotthvarf barna í jafnvel langan tíma hafi óhjákvæmilega áhrif á skólahald. Nefnir hann að áætlanir um skóla- starf geti raskast, m.a. vegna þess að sinna þurfi sérstaklega nem- endum sem jafnvel voru fjarver- andi í þrjár vikm'. Aðspurður sagði Þorsteinn að skólastjórar hefðu engar tölulegar upplýsingar um það hversu mikið það hefði færst í vöxt að börn fengju tímabundin leyfi til ferða- laga með foreldrum sínum. Það hefði ekki verið tekið saman. „En það er veruleg aukning og ég held að menn merki það í flestöllum skólum að það er aukning á vetrar- leyfum nemenda." Skólaskylda í landinu Þorsteinn sagði skólastjórar hefðu fram að þessu talið sig hafa eitthvað um það að segja hvort börn hyrfu frá náminu í lengri tíma. Enn fremur hefðu þeir talið áhugavert að heyra hvort ráðu- neytið teldi það beinlínis lögum samkvæmt að börn hyrfu á brott svo vikum skipti því það væri jú skólaskylda í landinu. Niðurstaða ráðuneytisins vekti því athygli. Aðspurður sagði hann að skóla- stjórar hefðu á hinn bóginn kannski ekki oft neitað beiðnum um leyfi hér áður fyrr. I sumum tilfellum hefðu þeir þó örugglega ráðlagt foreldrum að taka börn sín ekki úr skóla. Þjóðminjaverðirnir skoðuðu m.a. Núpsstað. Á myndinni eru frá vinstri Margrét Hallgrímsdóttir, þjóðminjavörður á Þjóðminjasafni Islands, Erik Wegraeuts, þjóðminjavörður Svíþjóðar, Henrik Lilius, þjóðminja- vörður Finnlands, Steen Hvass, þjóðminjavörður Danmerkur, og Nils Marstein, þjóðminjavörður Noregs. Ljósmynd/Margrét Hallgrímsdóttir Torfhúsin í Selinu í Skaftafelli vöktu mikla athygli þjóðminjavarðanna og nú er verið að skoða hvort Skaftafell á erindi á heimsminjaskrá. um ný lög í Danmörku og reynslu af þeim. Hún sagði að þeir hefðu einnig bent á að þróunin væri í þá átt að auka samstarf í minjavörslu og sú hætta væri fyrir hendi að á Islandi myndi mikil stópting dreifa um of kröftum fomleifa- og minjavarða. Margrét sagði ljóst að ísland væri langt á eftir hinum norrænu þjóðunum i mipjavörslu. Hún nefndi sem dæmi að á íslandi væru um 600 friðlýstar minjtir. Samkvæmt lögum ætti að end- urskoða þessa skrá á þriggja ára fresti. Vegna mannfæðar hefði þetta ekki verið gert. Hún sagði að talið væri að búið væri að raska eða skemma 30- 40% af þessum íriðlýstu minjum. Margrét sagði að á fundinum hefðu þjóðminjaverðir hinna landanna lýst sig tilbúna til að aðstoða við það upp- byggingarstarf sem væri fram undan hér á landi. Búast mætti við að það tæki Island tíu ár til að ná hinum nor- rænu þjóðunum í þessu efni. Á fundinum kynnti Margrét sam- þykkt Alþingis í sumar um stofnun kristnihátíðarsjóðs en helmingi sjóðs- ins verður varið til fomleifarann- sókna á fomminjum á þekktustu sögustöðum landsins. Á fundinum hefði komið fram það sjónarmið að mikilvægt væri að undirbúa vel hvar og hvað ætti að rannsaka. Fagnað var framkomnum tillögum um kennslu í fomleifafræði við Háskóla íslands. Margrét kynnti á fundinum nýjar sýningar í Þjóðminjasafninu en verið er að ganga frá samningum við sænska aðila sem áttu lægsta tilboð í uppsetningu sýninga í safninu þegar það opnar árið 2002. Fundinn á Kirkjubæjarklaustri sátu, auk Margrétar, Erik Wegra- euts, þjóðminjavörður Svíþjóðar, Steen Hvass, þjóðminjavörður Dan- merkur, Nils Marstein, þjóðminja- vörður Noregs, og Henrik Lilius, þjóðminjavörður Finnlands. Ljósa- 2.490 kr. Útiljós Astra E-27 HÚSASMIDJAN

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.