Morgunblaðið - 04.11.2000, Síða 19

Morgunblaðið - 04.11.2000, Síða 19
r> i n c N « R f> i: R I. A N' D A R Á Ð S 0 0 0 R E V K J A V í K - 8 S O V E M B E R lífsnauðsyn Alþióðleg í Lðsvn - líka samvmna er sú norræna „Alþjóðleg samvinna er lífsnauð- synleg lítilli eyþjóð eins og íslending- um“ bendir ísólfur Gylfi Pálmason þingmaður Framsóknarflokksins og formaður íslandsdeildar Norður- landsráðs á. Hann minnir á að ís- lendingum hafi tekist að byggja upp gott þjóðfélag með virkum samskipt- um við aðrar þjóðir, ekki í einangrun. Mikilvægur liður í þeim samskiptum er norræn samvinna, en það gerist ekki af sjálfu sér. ísólfur Gylfi bendir á að í þeirri samvinnu séu íslendingar hinum þjóðunum jafnir, án tillits til stærðar og alltaf hafi verið tekið tillit til íslenskra hagsmuna. Beinn ávinningur Pað er stundum talað um að norræn samvinna sé úrelt og jafnvel tíma- skekkja, en því hafnar ísólfúr Gylfi. „Það má til sanns vegar færa að vissu- lega hafi mörg helsm markniið í nor- rænni samvinnu náðst í gegnum tíð- ina. Norðurlöndin hafa um árabil ver- ið sameiginlegur vinnu- og mennta- markaður, með sameiginleg félagsleg réttindi,“ segir ísólfúr Gylfi og bætir við að auk óbeins ávinnings sé beinn ávinningur íslendinga mælanlegur í tölum. „Uttektir hafa sýnt, að af hinu 1% framlagi íslands til norrænnar samvinnu fer þjóðin um 3-4% beint tilbaka í formi reksmrs stofúana, þátt- töku f áædunum og styrkjum, svo fatt eitt sé nefnt. Fyrir þær 70 milljónir, sem íslensk stjórnvöld leggja til nor- rænnar samvinnu má fúllyrða að þeir fai um 250 milljónir króna í sinn hlut. Árangurinn er ótvíræður - en það er hægt að gera enn betur.“ íslensk fyrirtæki og stofnanir hafa átt greiðan aðgang að hagstæðum lánum úr Norræna fjárfestingabank- anum (NIB) og Norræna iðnþróun- arsjóðnum (NIF). Sem dæmi má nefna að árið 1997 fengu íslenskir aðilar 8% eða rúmlega 10 milljarða íslenskra króna af lánum NIB, en eignaraðild er 1%, en þar gildir sami reikningslykill og við gerð norrænu fjárlaganna. Meðal íslenskra lántak- enda má nefnda Marel hf., Grinda- víkurbæ, Landsvirkjun og SPRON. En góð samvinna þýðir þó ekki að Norðurlöndin séu alltaf sammála um allt og samskiptin þarf að rækta. „Þó vissulega ríki eindrægni í norrænni samvinnu, má ekki gleyma að enginn er annars bróðir í leik. Norðurlanda- þjóðirnar standa fast á sínum hags- munum og reyna skiljanlega hver um sig að ná fram markmiðum sínum,“ bendir ísólfúr Gylfi á. „Því skiptir máli að íslenskir fúlltrúar, bæði þing- menn, ráðherrar og embættismenn, haldi íslenskum hagsmunum á lofti og beri skynbragð á sóknarfæri.“ Með þátttöku í norrænum verkefú- um flyst verðmæt þekking og reynsla til landsins. ísólfúr Gylfi fúllyrðir að reynsla og þekking hinna Norður- landaþjóðanna, svo sem í umhverfis- vernd, jafnrétti kynjanna, málefnum fatlaðra og baráttu gegn einelti hafi komið að góðum notum og sparað fjárfreka grunnvinnu. „Oft er um að ræða vísinda- og rannsóknarverkeftii sem ísland gæti trauðla fjármagnað eitt síns lið.“ Nordjobbáœtlunin ísólfúr Gylfi minnir á að hægt sé að nefúa mörg góð dæmi um norræna samvinnu, sem margir njóti góðs af, til dæmis Nordjobbáædunina frá 1985, sem veiti árlega mörg hundruð ís- lenskum ungmennum vinnu. Þátttaka íslenskra ungmenna er hlutfallslega afar há, en samtals hafa um 3-4000 manns unnið á vegum Nordjobb. Nordpraktik gefúr ungu fólki mögu- leika á vinnuskiptum, bæði á Norður- löndunum og í Eystrasaltsríkjunum. Nordplusáædunin gefúr árlega hund- ruðum háskólanema og kennurum möguleika á að læra og starfa á Norð- urlöndunum. Nordplusjunior er samskonar áædun fyrir menntaskóla- nemendur á aldrinum 16-19 ára. „Bókmennta-, tónlistar- og um- hverfisverðlaun Norðurlandaráðs hafá oft fallið íslendingum í skaut, og verið í senn viðurkenning og sóknar- færi fyrir íslenskt menningarlíf og umhverfisvernd. Það ríkir velvilji í garð norræns samstarfs, enda hafa þúsundir íslendinga haft veður af norrænni samvinnu eða verið búsettir á Norðurlöndum, en þar búa nú rúmlega 16 þúsund íslendingar.“ Réttindi, sem hafa náðst „Þó það vilji oft gleymast hafa marg- vísleg réttindi áunnist í norrænni samvinnu,“ segir ísólfur Gylfi og minnir á að sameiginlegur atvinnu- markaður hafi verið í gildi frá árinu 1954. „íslendingar hafa sjálfkrafa at- vinnuleyfi á Norðurlöndunum. Þús- undir íslendinga starfa þar og afla sér dýrmætrar reynslu og þekkingar fyrir íslenskt atvinnulíf, sem nýtist vel þá er þeir snúa heim. íslendingar eiga greiðan aðgang að norrænum háskól- um, enda em Norðurlöndin sameig- inlegur menntamarkaður og háskóla- samvinna þar öflug.“ Norræn samvinna hefur stundum þótt einangrandi, en því sjónarmiði hafnar ísólfúr Gylfi.„Hin nána Norð- urlandasamvinna einangrar ekki Norðurlöndin. Þvert á mód þá skap- ar hún skilyrði fyrir aukinni alþjóða- samvinnu og auknum áhrifúm á al- þjóðavettvangi. Þar geta íslendingar komið fram sem fúllgildur þátttak- andi, til dæmis í Sameinuðu þjóðun- um, öfugt við fjölda annarra smá- ríkja, sem sum hver em þó mun fjöl- mennari en ísland.“ Varðandi samskipti íslands og Evr- ópusambandsins em norrænu aðildar- ríkin mikilvægur tengiliður íslend- inga. Áhersla Norðurlandanna á sam- skipti við Eystrasaltsríkin hefúr komið íslendingum vel, bendir fsólfúr Gylfi á, enda erfitt um vik fyrir ísland að rækta það samstarf sakir landfræði- legrar fjarlægðar. fslendingar hafi ein- nig styrk af Norðurlöndunum í verndun hafsins og hreinsun um- hverfis á Kólaskaga, sem hvorttveggja em brýn hagsmunamál íslendinga. ís- lendingar hala alla tíð borið hagsmuni Vestur-Norðurlanda fyrir brjósti og miklu máli skiptir að gleyma ekki vinaþjóðum okkar í vestri, Færeying- um og Grænlendingum, í norrænu samstarfi, segir ísólfúr Gylfi, sem hef- ur heldur ekki gleymt stuðningi Norðurlandanna við ísland í land- helgisdeilunni við Breta á sínum tima. „Og það koma líka einstaka sinnum upp deilur milli Norðurlandanna, en þá er norrænn samstarfsvettvangur fyrir hendi til að leysa þær deilur." „ísland vann alltu Ragnhildur Helgadóttir fyrrum þingmaður og ráðherra kannast við að það hafi þótt tíðindi 1975 er hún varð fyrst kvenna forseti Norður- landaráðs. Sjálf leit hún á embættið sem lið í pólitísku starfi sínu. „Þó það hafi verið margar drífandi konur í ráðinu þá þótti það nú samt sem áður mikil karlasamkoma." Ragnhildur sat í Norðurlandaráði 1974-1979 og kom svo að starfi Nor- rænu ráðherranefndarinnar sem menntamálaráðherra 1983-1985 og minnist þess með gleði hve góð kynni þaðan af Poul Schluter og Bertal Haarder greiddu að hennar mati fyrir lausn á lokastigi handritamálsins. Allt antiað en lognmolla Það er oft talað um að starf Norður- landaráðs á þessum tíma hafi einkennst af lognmollu, en það var allt annað en lognmolla í ráðinu 1976, þegar íslensk- ir þingmenn þar fóm þess á leit að lýst væri yfir stuðningi við málstað íslend- inga í þorskastríðinu við Breta. Frá 1956 var bannað í Norður- landaráði að ræða utanríkismál er gætu varðað deilur stórveldanna. Þetta fannst íslendingum og stuðn- ingsmönnum þeirra að gæti varla átt við um deilur íslendinga og Breta. „Við íslendingar lögðum á það áher- slu að landhelgismálið væri ekki einu sinni séríslenskt hagsmunamál, held- ur snerti það yfirlýsingar Norður- landaráðs um umhverfismál og nýt- ingu auðlinda," segir Ragnhildur. En það var samt sem áður ekki einfalt að koma slíkri yfirlýsingu í gegnum ráðið. Á ganginum hitti Ragnhildur norska íhaldsmanninn Káre Villoch og spurði hann ráða. Hann benti henni á að tala við Tryggve Bratteli, sem væri „skynsamur maður þó hann væri jafúaðarmaður". Það var svo Bratteli, sem kom því svo fyrir að forsætisnefnd Norðurlanda- ráðs samþykkti stuðningsyfirlýsingu við málstað íslendinga og þegar þan- nig var fárið að þurfti ekki að greiða ROT M8UW til ftf ntXií* ef R.tgffifeífefew' fítípp-d/ittíf kmeá WmfarijmdMÍlÍih ftént wtf fynntutiKM tf fpg/fr atkvæði í þinginu. í yfirlýsingunni var skorað á Breta að fara með skip sín burt úr íslenskri lögsögu. Danski íhaldsmaðurinn Ib Stetter og Kirsten Jacobsen þingmaður Framfara- flokksins danska réðust harkalega á þennan málatilbúnað og á Bratteli. Ragnhildi varð heitt í hamsi, því hún hafði talið prúðmennið Ib Stetter sam- herja sinn og svaraði strax. Meðan hún talaði sá hún út undan sér að Helge Seip ritari ráðsins og fleiri ánu bágt með sig fyrir hlátri og í því sldldi hún sísL Norran glöp Eftir ræðuna fór Ragnhildur því til Seip og spurði af hverju hann hefði verið að hlæja þegar verið væri að ræða svo alvarlegt mál. „Af því þú kallaðir hægrimennina „félaga" (kammerat) rétt eins oe kommúnist- ar ávarpa hvern annan og það var ekki líkt þér,“ svaraði Seip. Skýringin var sú að í hita augnabliksins mundi Ragnhildur alls ekki eftir orðinu „starfsbróðir“ (kollega) og „ég var alltof reið til að kalla þessa andstæð- inga mína vini,“ bætir hún við. Þetta árið fékk Ólafúr Jóhann Sig- urðsson bókmenntaverðlaun Norður- landaráðs og Atli Heimir Sveinsson tónlistarverðlaunin. „fsland vann allt á þessu þingi,“ sagði Anker Jorgensen forsætisráðherra Dana í ræðu í ríkis- stjórnarveislunni og líkti íslending- um við íslenska veiðifalka. Núorðið lítur hún þó mildum augum á sjón- armið landa hans. „Ég held reyndar að Stetter hafi skilið málstað okkar ís- lendinga, en hann túlkaði starfsreglur ráðsins svo að yfirlýsingin félli undir hin forboðnu utanríkismál í Norður- landaráði,“ segir Ragnhildur til skýr- ingar. Það eru því aðrir tímar í Norður- landaráði nú, þegar utanríkismál eru einmitt rædd þar ákaff. Sjálf ætlar Ragnhildur að fylgjast með þinginu nú. „Mér finnst að höfuðáherslan í starfi ráðsins eigi að vera Norðurlanda á milli og á þeim alþjóða vettvangi, þar sem þau em sjálf þátttakendur og hafá réttindi og skyldur.“ Hún segist efrns um að sú áhersla að teygja starfsemi Norðurlandaráðs langt úin í Rússland sé rétt. „Þó Norðurlandaráð megi ekki einangra sig þá þarf að huga að stærð- arhlutföllunum landanna. Sem al- mennur botgari veln ég fyrir mér hvort ráðið hafi bolmagn dl að teygja sig yfir svo stórt svæði.“
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.