Morgunblaðið - 24.11.2000, Blaðsíða 32

32 FÖSTUDAGUR 24. NÓVEMBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Að uppfæra Nifl
ungahringinn í
gerð Wagners
Kammersveit Reykjavíkur leikur í Þjóðmenningarhúsinu
Kammersveit Reykjavíkur starfsárið 2000-2001.
Kvöldstund með
Mozart og Beethoven
TONLIST
H á s k ó 1 a b í ó
SINFÓNÍUTÓNLEIKAR
Flutt voru verk eftir Richard
Strauss og Richard Waguer.
Einleikari: Lars Michael
Stransky. Hljómsveitarstjóri:
Thomas Kalb. Fimmtudagurinn
23. nóvember, 2000.
TÓNLEIKARNIR hófiist á tóna-
ljóðinu Hrekkjabrögð Tíli Uglu-
spegils eftir Richard Strauss, eitt af
glæsilegri verkum meistarans, hvað
snertir stórkostlega fimi í ritun
hljómsveitai’tónlistar, auk þess sem
hann nær að túlka stemmningar, er
tengjast atburðum úr sögunni um
hrekkjalóminn, sem ekkert er heilagt,
hleypir upp markaðstorginu, hæðist
að trúnni í gervi prests og þegar
stúlkan sem hann hefur fest ást á,
hafnar honum, heitist hann við heim-
inn og er að lokum dæmdur til lífláts.
Stef Ugluspegils er fyrst leikið á
hom, sem Joseph Ognibene lék af
glæsibrag. Fleiri áttu snjallar og vel
leiknar einleiksstrófur og konsert-
meistarinn, Sigrún Eðvaldsdóttir, lék
hæðnisstef hrekkjalómsins aldeilis
vel. Þetta var stór stund fyrir hljóm-
sveitina og hljómsveitarstjórinn,
Thomas Kalb, náði með sérlega líf-
legri stjóm, að fá hljómsveitina með
sér í hrekkjaleiki Ugluspegils.
Annað viðfangsefni tónleikanna var
fyrsti homkonsertinn, op. 11, einnig
eftir Strauss, en þessi konsert, sem er
mjög klassískt-rómantískt verk, er
saminn 1882-3 og sem tónsmiður
stendur hann nærri Brahms í þeim
verkum sem hann samdi á þessum ár-
um: Það var skáldið og heimspeking-
urinn Alexander Ritter, sem sneri við
blaðinu fyrir Strauss og eins og
Strauss sagði síðar, vom þessi
straumhvörf eins og „stormsveipur"
fyrir hinn unga tónsmið og frá 1886
(22 ára) til 1898 (34 ára), semur hann
hvert sinfóníska ljóðið af öðm, alls 8,
áður en hann tekur til við af alvöra að
semja ópemr.
Fyrri hom konsertinn er klassískt-
rómantískt verk, fallega unnið en á
köflum er hann aðeins að útsetja tón-
hugmyndimar, svo sem oft vill verða
hjá byijendum. Þetta hljómfallega
verk var mjög vel flutt af einleikaran-
um, Lars Michael Stransky, sem er
öraggm’ hornleikari og mótaði tón-
hendingar verksins af smekkvísi og
náði oft að „syngja“ með sérlega fal-
legum tóni, ljóðrænar tónlínur þessa
einfalda en elskulega verks.
Lokaverk tónleikanna var saman-
tekt á hljómsveitaratriðum úr óper-
unni Ragnarökum eftir Richai’d
Wagner. Samkvæmt sæmdarrétti
höfundarlaga, ætti Wagner að njóta
þess réttar, að farið væri eftir erfða-
skrá hans, þar sem hann tekur fram,
að ekki megi breyta, umskrifa verk
sín eða flytja þau í styttri og einföld-
uðum útfærslum. Þetta hafa menn al-
mennt ekki virt og til era alls konar
einfaldanir, mismunandi smekklegar,
sem bæði atvinnu- og áhugahópar
hafa hamast á. Giuseppe Verdi stóð í
tíu ára málaferlum á Ítalíu og fékk
fram lögbann á öllu slíku varðandi
flutning óperaverka sinna. I efnisskrá
er ekki neitt fjallað um hvaða atriði
era tekin fyrir í þeirri syrpu, sem leik-
in var á tónleikum Sinfóníuhljóm-
sveitar Islands í gærkveldi og er ljóst,
að prógramritari hefur ekki haft und-
ir höndum neitt þar að lútandi. Þrátt
fyrir þetta var þessi „svítusyrpa“
sniðuglega saman sett og myndaði
ótrúlega samfellda heild og hljóm-
sveitarstjórinn Thomas Kalb náði
ásamt hljómsveitinni að magna upp
stórkostlega stemmningu, enda er
um að ræða stórbrotna og áhrifa-
mikla tónlist.
Vert væri, að við íslendingar
stefndum að því, bæði er varðar húsa-
kost og annað þar að lútandi, að upp-
færa Niflungahringinn í gerð Wagn-
ers, ekld í formi sýnishoma. Við
Islendingar eigum menningarlega
samléið með þessu meistaraverki,
ekki síður en Þjóðverjar og er þetta
efni meira að segja okkur töluvert
hugleikið og mörgum munntamt, og
það efni sem Wagner notaði, er í raun
undirstaða bókmennta okkar íslend-
inga. Hljómsveit, söngfólk og leik-
húslistafólk eigum við, en húsið vant-
ar. Þarna er verk að vinna.
Jón Ásgeirsson
KAMMERSVEIT Reykjavíkur efnir
til tónleika í Þjóðmenningarhúsinu á
sunnudagskvöld kl. 20 í tílefni af út-
gáfu geislaplötunnar Kvöldstund með
Mozart. Á plötunni leikur sveitin vin-
sæl kammerverk eftir Mozart en á
tónleikunum kemur Beethoven jafn-
framt við sögu.
„Óbóleikarinn Matej Sarc býr í
Slóveníu og það er ekki flygill í Þjóð-
menningarhúsinu, þannig að við get-
um ekki spilað nema tvö af fjóram
verkum á plötunni á tónleikunum. I
staðinn- flytjum við eitt hugljúft verk
eftir Beethoven. Þess vegna er yfir-
skrift tónleikanna Kvöldstund með
Mozart og Beethoven,“ segir Rut
Ingólfsdóttir konsertmeistari Kamm-
ersveitarinnar aðspurð um það
hvernig Beethoven blandist í málið.
Á plötunni era fjögur af þekktustu
kammerverkum Mozarts, Píanó-
kvartett í g-moll, Óbókvartett í F-
dúr, Hornkvintett í Es-dúr og
Flautukvartett í C-dúr. Tvö síðast-
nefndu verkin verða flutt á tónleikun-
um en eftir Beethoven verður leikinn
sextett fyrir tvö hom og strengja-
kvartett. Einleikari á flautu verður
Martial Nardeau en á horn Jósef
Ognibene.
Rut segir plötuna hafa verið lengi í
bígerð. „Þetta er að nokkra leyti efn-
isskrá sem við spiluðum fyrst hérna í
Reykjavík og fóram síðan með víða
um landið fyrir nokkram áram. Við
spiluðum við keitaljós og Gunnar
Eyjólfsson leikari var oftast með okk-
ur í for og las upp úr bréfum Mozarts.
Við áttum jafnan notalega kvöld-
stund, aðsókn var mjög góð og mikil
ánægja með þessa tónleika. í kjölfar-
ið kom upp sú hugmynd að taka þetta
upp sem við og gerðum fyrir tveimur
ái’um og platan er að koma út núna.
Útgefandi er Japis.“
Fallegrir og
klassískur salur
Kammersveitinni þótti upplagt að
fylgja plötunni úr hiaði með tónleik-
um og prófa um leið Þjóðmenningar-
húsið í þessu skyni en Rut veit ekki tfl
þess að haldnfl- hafi verið tónleikar
þar áður. „Það er mjög gaman að hafa
aðgang að jafn fallegum og klassísk-
um sal og í Þjóðmenningarhúsinu.
Þannig að við vildum láta á hann
reyna. Við vitum raunar ekki ennþá
hvernig hljómbm’ðurinn er en þetta
er vel þess virði að prófa. Tónlist
Mozarts og Beethovens hentar mjög
vel í svona fallegu umhverfi."
Auk Rutar, Josefs og Martials
leika á tónleikunum Júh'ana Elín
Kjartansdótth’ fiðluleikari, víóluleik-
ararnir Þórann Ósk Marinósdóttir og
Sarah Buckley og Inga Rós Ingólfs-
dóttfl’ sellóleikari. Einleikarar á plöt-
unni era Matej Sarc óbóleikari og
Selma Guðmundsdóttir píanóleikai’i,
auk Martials og Josefs.
Tónleikarnir á sunnudag er fyrstu
tónleikar Kammersveitarinnai- á
stai’fsárinu. Jólatónleikar hennar
verða helgaðir Bach á 250 ára ártíð
hans. Verða þar fluttar allar hljóm-
sveitarsvítur meistarans, fjórar að
tölu, sem er fyrsti heildarflutningm’
hér á landi. Stjórnandi verður Rein-
hard Goebel sem kunnur er af starfi
sínu með barrokksveitinni Musica
Antiqua Köln.
I janúar efnir Kammersveitin til
tónleika þar sem íslenskir einleikarar
fá að spreyta sig á fjóram tuttugustu
aldar verkum.
í byrjun febráar verður sveitin síð-
an með heila efnisskrá með verkum
Leifs Þórarinssonar á Myrkum mús-
íkdögum og efnisskráin öll hljóðrituð
tfl útgáfu.
„Kammersveitin byrjaði með átak
á síðasta ái’i sem snýst um að taka
upp fjölda verka sem flest hafa verið
skrifuð fyrir hana og gefa þau út. Það
er mikilvægt að þessi tónlist sé ein-
hvers staðar til. Þá er auðvitað mjög
gaman líka að eiga upptökur af flutn-
ingi okkar fremstu tónlistarmanna á
klassískum erlendum verkum eins og
þessum verkum eftir Mozart og
Brandenborgarkonsertunum eftir
Bach sem Kammersveitin tók upp
fyrir tveimur árum og koma út núna
fyrh’jóhn. Það er svo gaman að hlusta
á þessi verk þegar maður þekkir þá
sem að flutningi standa," segir Rut.
Björg Þórhallsdóttir sópransöngkona og Daníel Þorsteinsson píanóleikari
Það ert þú!
- Eyjafjörður
Akureyri. Morgunblaðið.
Björg Þórhallsdóttir söngkona og Daníel Þorsteinsson píanóleikari.
ÞAÐ ERT ÞU! Eyjafjörður - Ijóð og
lag er heiti á hljómdiski sem þau
Björg Þórhallsdóttir, sópransöng-
kona og Daníel Þorsteinsson, píanó-
leikari, gefa út, en hann kemur út á
morgun, laugardaginn 25. nóvember.
Þann dag verða haldnir útgáfutón-
leikar á Hólum, sal Menntaskólans á
Akureyri og hefjast þeir kl. 16. Þau
halda svo tvenna aðra tónleika í til-
efni af útgáfu hljómdisksins, þá fyrri
í Olafsfjarðarkirkju kl. 20.30 á mánu-
dagskvöld, 27. nóvember, en þeir síð-
ari verða á æskuslóðum Bjargar,
Melum í Hörgárdal, á þriðjudag-
skvöld, 28. nóvember, kl. 20.30.
Björg sagði að hugmyndin að út-
gáfu hljómdisksins hefði kviknað síð-
astliðið vor, þegar þau Daníel voru
fengin til að flytja nokkur laga Jó-
hanns Ó. Haraldssonar á tónleikum.
„Við fóram í framhaldi af því að
skoða hvað til væri af lögum ey-
firskra tónskálda og það kom okkur á
óvart hversu mikið var til af lögum
sem samin hafa verið við ljóð ey-
firskra skálda,“ sagði Björg. Hún
sagði að Guðrán Kristinsdóttir,
píanóleikari, hefði verið þeim innan
handar við leitina, en víða var leitað
fanga, m.a. hjá þeim tónskáldum sem
þau vissu af. Flest laganna hafa
aldrei áður verið hljóðrituð.
Perlur úr heimahögum
„Okkur þykir vænt um að fá tæki-
færi tfl að kynna landsmönnum þessa
tónlist,“ segir Björg. „Þarna era á
ferðinni eyfirsk menningarverðmæti,
sem margir hafa e.t.v. ekki vitað um.
Það er oft gott að h'ta sér nær og hlúa
að upprana sínum og umhverfi. Við
Eyfirðingar getum státað af góðum
tónskáldum og ljóðskáldum og það
var gaman að finna allar þessar perl-
ur hér í heimahögunum."
Alls era 14 lög á hljómdiskinum og
sem fyrr segir hafa mörg þeirra ekki
verið hljóðrituð áður. Lögin og ljóðin
eiga öll rætur sínar að rekja til Eyja-
fjarðar, þar sem höfundar þeirra
tengjast firðinum með einum eða
öðrum hætti og endurspegla ljóðin
ást skáldanna til fjarðarins, náttúra
hans og kennileita og era valin með
tilliti til samspils ljóðs og lags.
Umgjörð disksins er í bókarformi
þar sem hljómdiskurinn sjálfur er
geymdur innan í bókarkápu. Bókin,
sem er 32 síður, er prýdd Ijósmynd-
um Rúnars Þórs Björnssonar úr
Eyjafirði og tengjast þær innihaldi
ljóðanna. Erlingur Sigurðarson hef-
ur ritað aðfaraorð, en allur texti bók-
arinnar, ásamt ljóðunum, er þýddur
á ensku af Helenu Frances Eðvarðs-
dóttur. Unnur Gígja Gunnarsdóttir
hannaði bókina.
Ljóðum og lögum
búin falleg umgjörð
„Við höfum lagt töluverða vinnu í
útgáfuna, enda þótti okkur full
ástæða til að búa þessu efni fallega
umgjörð og gera ljóðum og lögum
hátt undir höfði,“ sagði Björg.
Hljómdiskurinn var tekin upp í Víði-
staðakirkju í Hafnarfirði og stjórnaði
Sveinn Kjartansson upptökum.
Tónskáldin sem lög eiga á diskin-
um era Áskell Jónsson, Birgir
Helgason, Björgvin Guðmundsson,
Elísabet Geirmundsdóttir, Jóhann O
Haraldsson, Jón Benediktsson, Sig-
ursveinn D. Kristinsson og Jón Hlöð-
ver Áskelsson, sem samdi lag við ljóð
Matthíasar Jochumssonar, Akureyri,
í tilefni útgáfunnar. Þá hefur Daníel
Þorsteinsson útsett þrjú lög sem er
að finna á diskinum.
Ljóðskáldin era Davíð Stefánsson,
Elísabet Geirmundsdóttir, Jón Bene-
diktsson, Jónas Hallgrímsson, Kri-
stján frá Djúpalæk, Matthías Joch-
umsson, Sigurjón Jóhannsson,
Sven'ir Pálsson og Valdimar Briem.
Samstarf í sex ár
Samstarf Bjargar og Daníels hófst
á Akureyii árið 1994 og hafa leiðir
þeirra legið víða saman síðan, en
bæði hafa verið virk í íslensku tón-
listarlífí um árabil. Þau hafa á síðustu
áram flutt hefðbundna Ijóðatónlist,
dægurtónlist og ættjarðarlög jöfnum
höndum.
Björg er Eyfirðingur að ætt og
uppruna og bjó öll sín uppvaxtarár á
Möðravöllum í Hörgárdal og síðar á
Akureyri. Hún lauk BS-prófi í hjúkr-
unarfræði frá Háskóla Islands árið
1988 og starfaði við hjúkrun til ársins
1996. Hún stundaði söngnám við
Tónlistarskólann á Akureyri frá
1991-1996 en þá um haustið hóf hún
framhaldsnám í ljóða- og óperasöng
við Konunglega tónlistarskólann í
Manchester á Englandi og lauk því
námi vorið 1999. Björg er nú búsett í
Lundúnum þar sem hún stundar
einkanám í söng.
Daníel er fæddur og uppaldinn í
Neskaupstað og hóf þar tónlistar-
nám. Síðai’ nam hann í Reykjavík og
stundaði framhaldsnám við Sweel-
inck-tónlistarháskólann í Amster-
dam í Hollandi undir handleiðslu
Willems Brons, þaðan sem hann lauk
prófi vorið 1993. Daníel á ættir að
rekja til Eyjafjarðar og hefur verið
búsettur á Akureyri frá því hann
lauk námi.