Skírnir - 01.01.1880, Side 72

72
ÞÝZKALAND.
voru til a8 takmarka völd og sjátfræöi enna kaþólsku biskupa
og annara yfirhirða. þetta var því eSlilegra, sem menn vissu
þegar, a8 Bismarck hafSi gefið Windthorst-Meppen og hans liðum
góban ávæning um tillátsemi í kirkjumálunum fyrir þeirra liSveizlu.
Bismarck hafSi þótt, a8 vinir sínir hefSu brugíizt sjer í svo
mörgum málum og — þaS sem honum eirir verst —, að þeir
hefSu viljaS bera sig ráðum, a8 hann ljet sjer þa8 ekki þungt falla
a8 skiljast við þá, og þegar kosningar skyldu fram fara til ríkis-
þingsins (prússneska) ger8i hann þa8 uppskátt a8 stjórninni þætti
þá bezt til takast, ef menn kysu þá til fulltrúadeildarinnar, sem
mundu standa á móti allri frekju og nýbreytni. MeS tollvernd-
arlögunum haföi Bismarck áunni8 sjer hylli allra hinna meiri
landeiganda og sóttu þeir fast a8 komast fram vib kosningarnar.
J>ær fóru líka svo, a8 hann fjekk hjer mikinn fylgisflokk, en
«þjóbernis- og frelsisflokkurinn» bei8 fullan ósigur. En þó hef8u
þeir enn drjúgan flokk á bá8um þingum, og á prússneska ríkis-
þinginu leitaBi Bisinarck þeirra fulltingis og naut þess a8, er
framlög voru veitt til a8 kaupa helztu járnbrautirnar og gera
þær svo a3 ríkiseign. Eins voru þeir hinir öruggustu til fylgis
á sambandsþinginu heraukanýmælunum til framgöngu. I hinu
fyrnefnda máli (á ríkisþinginu) leizt enum nýju vinum — einkum
klerkasinnum e8a kaþólska flokkinum — ekki á Bismarcks ný-
breytni, því nýmælin mi8u8u í rauninni til a8 auka og færa út
rá8asvi3 ríkisins, en þar sem um ríkisvaldi3 ræ3ir, þá hafa
kaþólsku klerkarnir mátt kenna svo aflsmunar á seinni árum, a8
þeim má þykja, sem hjer skyldi heldur úr draga enn á auka.
En hvar er nú komi3 baráttunni me8 kirkjunni kaþólsku og
ríkinu? þjóSveijar kalla hana af ríkisstjórnarinnar hálfu uforvígi
fyrir góSum si8um og þjó8menning» (der Kultvrkampf), en þar
sem hinir kallast halda vörn uppi fyrir rjettindum heilagrar kirkju
og vi8gangi og sigri sannrar trúar, þá má nærri geta, a& þeir
seiglast fyrir og veita svo lengi vi3nám sem unnt er. Sökum
þess a3 Leó páfi kom þegar fram me3 meiri stillingu og tillát-
semi enn Píó 9. átti vanda til — aS minnsta kosti í ummælum
og undirtektum —, þá vildi Bismarck freista samsmála viS erind-
reka hans, sem getiS er í fyrra í riti voru. Hjer komst þó