Skírnir - 01.08.1908, Síða 31

Trúarjátningarnar og kenningarfrelsi presta.
223-
fríkirkja er ráðandi. Nafnkendust er þar Missouri-synód-
an, sem streyzt hefir við að koma aftur upp römmustui
íhaldsskoðunum 17. aldarinnar í þessu tilliti. Og þótt ó-
trúlegt megi virðast, hefir líkur bugsunarháttur náð ein-
hverri fótfestu meðal Islendinga í Vesturheimi. Að minsta
kosti á séra Jón Bjarnason þar helzt heima nú, ef marka
á honum heimilisfang eftir fyrirlestrinum, er hann hélt á
kirkjuþinginu í sumar (Gildi trúarjátninganna).
Þegar rétttrúnaðar-tímabilið var liðið hjá innan lút-
ersku kirkjunnar, kom heittrúarstefnan (Pietisminn). Húu
gerði fremur litið úr játningarritunum, og skynsemistrúar-
stefnan (Rationalisminn) enn minna. Þeirri stefnunni hætti
við að lenda í mótsettum öfgum: að neita þvi, að játn-
ingarnar ættu að nokkuru leyti að segja til vegar.
Til þess að komast hjá báðum þessum öfgum, hafa
menn þegar fyrir löngu sett fram þá meginsetningu, að
játningarritin eigi að vera regla eða mælisnúra fyrir
kenninguna, af því að þau séu samróma heilagri ritn-
ingu í aðalatriðunum, og þó að eins svo langt út í
aukaatriðin sem unt sé að sanna samræmið við ritning-
una (quia et quatenus cum sacra scriptura consentiunt).
Og nú á tímum leggja menn aðaláherzluna á seinna atr-
iði þessarar setningar (»svo langt«). Hitt atriðið sé hver
tími fær að reyna sjálfur, hvort játningarritin í aðalatrið-
unum séu samróma ritningunni. Og þar kemur skilning-
urinn á ritningunni sjálfri mjög til greina, og hann hefir
tekið miklum breytingum síðan er játningarritin voru
samin. I fornkirkjunni var hin óeiginlega (allegoriska)
bibliuskýring ráðandi, og þá mátti nú flest teygja út úr
hinni helgu bók. En þótt siðbótarmennirnir afneituðu
þeirri skýringar-aðferð, voru þeir eigi komnir nærri því
eins langt í því, að geta litið fullkomlega eðlilega og hlut-
laust á gildi ritningarinnar, eins og menn gera nú í flest-
um kirkjudeildum mótmælenda. Þá voru biblíurannsókn-
ir síðari tíma óþektar og þá var hin merkilega textarann-
sókn nýja testamentisins ekki byrjuð. En þetta hvort-
tveggja hefir átt mikinn þátt í því að gerbreyta skoðunum