Gefn - 01.01.1872, Side 1

Tilgángurinn með ritgjörðina um »forn fræði< í enu
síðasta hepti rits þessa var sá, að vekja hugi manna nokkuð
til umhugsunar og skoðunar á fornöldinni; en til þess að
halda nokkurn veginn í horfinu á borð við það sem nú er
ritað um þessi efni í útlöndum — sem Íslendíngar ekkert
fá að heyra um, jafnvel þó einmitt þeir sjálfir, þeirra verk
og þeirra eign sé umtalsefnið — þá gátum vér ekki komist
hjá að semja »lærða« ritgjörð. Yér vitum vel, að flestum
leiðast þess konar ritgjörðir, þykja þær óárennilegar og jafn-
vel ólesandi; en slík skoðan er að vorri hyggju öldúngis
raung. Lærðar ritgjörðir geta verið öllum skiljanlegar, ef
þær eru ritaðar á skiljanlegu máli; en ólærðir menn geta
hlaupið yfir en útlendu orð og greinir, og geta samt haft
gagn af ritgjörðinni. En til þess að skilja og hafa gagn
af ritgjörðum yfir höfuð, útheimtist það, að menn nenni að
lesa þær, og ekki láti fælast af »lærdómi«, sem ekki er
torskildari en svo að hverr maður með heilli skynsemd
getur fengist við hann. Menn tala raunar um »alþýðlegar«
ritgjörðir, sem menn kalla svo af því að þær eiga að vera
öllum aðgengilegar og skiljanlegar; en slíkar ritgjörðir geta
verið allt eins skiljanlegar þó þær sé »lærðar«. En þær
eiginlegu »alþýðlegu« ritgjörðir eru optast nær mjög ónógar
og gefa sjaldan ljósa hugmynd um orsakir og uþpruna hlut-
anna, heldur veiða einúngis froðuna ofan af og bera hana í
1*