Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1906, Blaðsíða 26

Fornleifafundir.
Eftir
Brynjúlf Jónsson.
1. Fornleifafundur í Borgargerði.
Vorið 1905 var grafið fyrir kjallara í Borgargerði í Norðurárdal
í Skagafirði. Fanst þar þá, 3 ál. djúpt í jörðu, brot af einkennilegu
verkfæri úr steini. Það er án efa íslenzkt, því efnið í steininum er
hraungrýti (Lava), en í smágjörvara lagi. Steinninn er flatur, rúml.
1 þml. á þykt og virðist hafa verið ferhyrndur, en brotnað sundur
í miðjunni. A þann veginn sem heill er, er hann um 8 þml. og
hefir að líkindum verið eins á alla fjóra vegina. Sitt gat hefir ver-
ið gegnum hann við hvert horn og eitt mitt á milli þeirra á hvern
veg, eru þau um x/í Þmh á vídd. Eru tvö horngötin og eitt milli-
gatið heil á þessum parti, en brotnað hefir um tvö milligötin og um
dálítið kringlótt op, sem verið hefir gegnurn miðju steinsins; hefir
það verið rúmur 1 þml. í þvermál. Kringum það hefir verið kringl-
óttur bolli sinn á hvora hlið, og er annar dálítið grynnri og víðari,
en hinn dálítið dýpri og minni ummáls. Utan um hann hefir verið
upphleypt bryggja. Eins og skilja má, eru ekki á þessum hluta
steinsins nema hálfir bollarnir og helmingur bryggjunnar. Eru
mestar líkur til, að sá helmingur steinsins sem vantar, hafi verið
alveg eins og þessi sem fanst. Finnandinn, Friðfinnur bóndi Jóhanns-
son á Egilsá, leitaði vandlega eftir hinum partinum í moldinni, en
hann var þar ekki. Út í jarðveginum í kring var ekki hægt að leita,
og getur hann verið þar ef til vill. En þó hann hefði fundist og
maður hefði allan steininn, þá væri ekki þar með fengið alt það
áhald, eða verkfæri, sem steinninn er úr. Einn út af fyrir sig hefir
hann ekki getað verið til neins. Og götin á hornunum og milli
þeirra sýna, að hann hefir verið festur við eitthvað. En hvað það
var, hvernig verkfærið í heild sinni leit út og til hvers það var
ætlað, verður ekki sagt, nema fleira finnist samskonar. Sú tilgáta
hefir mér dottið í hug, að þessi steinn hafi verið feldur ofan á ann-