Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1954, Page 29

33
göngu á kirkjustöðum. Getið er í einni heimild séra Hallkels, ,,sem
hélt Bjarnastaðahlíð" (Biskupasögur Bókmfél. II, 677), og á það
að vera séra Hallkell Arnkelsson, sem þjónaði Hvammi í Laxárdal frá
um 1550—70, og hefir hann þá verið í Bjarnastaðahlíð annaðhvort
fyrir eða eftir þann tíma, hafi hann nokkum tíma verið þar. En lík-
lega hefir hann þá gegnt prestsverkum víðar en þar, t. d. að Hofi
eða Ábæ.
Bjarnastaðahlíð hefir því sjálfsagt ekki verið með í hinni tilgreindu
bæjatölu máldagans, og vantar þá einn. Langlíklegast er, að það hafi
verið Stafn. En það er fornt eyðiból skammt sunnan við Þorljótsstaði,
og í landi þeirrar jarðar síðari aldirnar. Um Stafn segir í Jarðabók-
inni: ,,Stafn er hér kallað stekkjarstæðið frá heimajörðinni. Þar ætla
menn, að hafi verið fornt eyðiból, því glögglega sést þar til girðinga
og tófta margra, sem verið hafi lögbýlisjörð".
Stafn hefir á sínum tíma sennilega verið meiri jörð en Þorljóts-
staðir, því að líklega hefir öll austurhlíð dalsins þaðan frá og suður
úr tilheyrt þeirri jörð, og hafa þá hin fornu smábýli tvö, Þrælsgerði
og Hringanes, legið þar undir. Þó mætti hugsa sér, að syðsti hluti
dalsins austan árinnar hefði tilheyrt Hraunþúfuklaustri á meðan þar
var byggt. En báðar jarðirnar, Stafn og Þorljótsstaðir, hefðu þó átt
nóg landrými fyrir því. Að tvö vötn og rústarfláki mikill, liggjandi all-
langt suðaustur á fjalli, er kennt við Stafn bendir í þá átt, að þar hafi
um lögbýlisjörð verið að ræða. Sýnilegt er, að á Stafni hefir verið
tún allmikið og fallegt, og vottar glögglega fyrir garði um það víðast.
Hofskirkjumáldagi er enginn til annar en þessi, svo að ekki verður
vitað, hversu lengi þessi bæjatala hefir haldizt. En efalaust hefir
Stafn verið kominn í eyði fyrir 1500, því að þá, eða litlu síðar, er Hof
ásamt Gili og Þorljótsstöðum komið í eign Teits Þorleifssonar í
Glaumbæ, en Stafns er þar að engu getið (Fbrs. IX, 93). Má telja
alveg víst, að Teitur hefði náð eignarhaldi á þeirri jörð líka, ef byggð
hefir verið, eða öllu heldur, hann hefir óefað átt það land þá, og því
full sönnun fyrir því að jörðin er komin í eyði, að hennar er ekki getið
þar á meðal jarðeigna hans.
Samkvæmt bréfi frá 1387 tilheyrði Hofi allt land í Vesturdal
beggja megin árinnar fyrir sunnan Bjarnastaðahlíð, svo og afréttin
öll suður til Jökuls. Er allt þetta land þá selt í einu lagi, eða „allar
Hofsjarðir nema kirkjujörð að Giljum“, eins og það er orðað, í skipt-
um fyrir Lýtingsstaði (Fbrs. III, 318). En heimaland Hofs hefir verið
miklu þrengra, væntanlega ekki náð lengra suður dalinn en að
Hrafnsgili, sem er litlu norðar en á móts við Þorljótsstaði, eða í
Arbók Fornleifafélagains — 3