Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1998, Side 14

18
ARBOK FORNLEIFAFELAGSINS
jaðrinum sem er mjór og ekki vel til þess fallinn að rista á hann. Ekki
hefur þó tekist að ráða með nokkurri vissu nema lokaorðið T11 ast ást
og því sennilegt að ristan hafi snúist um það efni.35
Frá 12. öld og um 1200 eru tvær af merkustu rúnaristum á Islandi og
sýna þær að rúnirnar voru notaðar á hversdagshluti og kirkjuskraut á Is-
landi eins og annars staðar á Norðurlöndum.
Onnur er á tréreku frá Indriðastöðum í Skorradal, sem fannst árið
1933 í gamalli mógröf um hálfan annan nretra undir yfirborði mýrinnar.
Rekan er úr furutré, skaft og blað í einu lagi. Ekki hefur hún verið til
þess fallin að taka upp mó með henni, en nothæf hefur hún verið til að
lyfta upp hnausunum eða hlaða þeim:36
boattiatmik i inkialtr i kærþi
Páll lét mig (gera) Ingjaldr gerði (mig)
Sá sem rúnirnar risti hefur gert það finrlega en samt gert þau algengu
nristök í fyrsta nafninu að snúa l-rúninni við (T)svo úr verður t (1). Letr-
ið nær alveg franr á blaðseggina, senr er nrjög slitin og þar gætu rúnirnar
TIK mik ‘nrig’ hafa farið forgörðum. Eignarfornrálar af þessu tagi eru
nrjög algengir á búsáhöldunr af ýnrsu tagi.37
A frægasta forngrip Islands, kirkjuhurðinni frá Valþjófsstað, er líka
rúnaletur. Myndskurðurinn á hurðinni sýnir atriði úr þekktri nriðalda-
sögu unr franskan riddara og ljón hans senr var honunr svo fylgispakt að
það lagðist á gröf hans og veslaðist upp af sorg.38 Á efri kringlunni nrá sjá
ljónið á gröf riddarans og rúnaletrið á kistukantinunr:
----rikiakonong • hergrapin l eruadrekaþæna
(Sé inn?) ríkja konung hér grafmn er vá dreka þenna
Því nriður vantar nú upphaf letursins þar senr flís hefur losnað úr yfir-
borðinu.
Rúnirnar á Valþjófsstaðahurðinni eru eina dænrið unr rúnaristu í Aust-
firðingafjórðungi, nrá vera að rúnaletur hafi lagst fýrr af þar en í öðrunr
landshlutunr.
Með íslenskunr rúnaristunr frá þjóðveldisöld nrá líklega telja a.nr.k
eina af ristununr í Orkahaugi (Maeshowe) á Orkneyjunr. Hún er senni-
lega frá því unr áramótin 1153-54 þegar lið það senr Rögnvaldur kali
hafði safnað í Noregi í fýrirhugaða krossferð sína tiljerúsalenr hafði vet-
ursetu á Orkneyjunr. En lengra konrust krossfarar ekki fýrsta sunrarið
eins og frá segir í Orkneyingasögu. Unr jólaleytið voru nokkrir þeirra á
leið þvert yfir eyjuna þegar veðrið neyddi þá til að leita skjóls í Orka-
haugi, senr er stórt graflrýsi frá steinöld. Ekki þótti þeinr vistin góð í
haugnum og nrisstu tveir vitið.39 Láir þeinr víst enginn senr heinrsótt hef-