Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1998, Blaðsíða 95

99
GUÐMUNDUR ÓLAFSSON OG SVEND E. ALBRJETHSEN
BÆRINN UNDIR SANDINUM
Rannsókn á skála í Vestribyggð á Grcenlandi
Inngangur
Um landnám norrænna manna á Grænlandi segir í rituðum heimildum
að Eiríkur rauði hafi fyrstur numið land á Grænlandi og reist bæ sinn í
Eiríksfirði. Bæ sinn kallaði hann Brattahlíð þar sem nú heitir Qassiarsuk.
Sagt er að 25 skip hafi lagt út með Eiríki, en aðeins 14 hafi komist á leið-
arenda. Landnámið er talið hafa átt sér stað árið 985 eða 986.'
Landnemarnir komu sér einkum fyrir á tveimur svæðum á austur-
strönd Grænlands. Annað meginsvæðið er í kringum Eiríksfjörð. Það
nefndist Eystribyggð og er í núverandi Narsaaq héraði. Hitt svæðið
nefndistVestribyggð og er um 650 km norðar. 1 Vestribyggð var byggðin
þéttust um 50-100 km austur frá höfuðborginni Nuuk innst í botni
Lýsufjarðar, sem nú nefnist Ameragdla.
Ritheimildir um Vestribyggð
Fremur litlum sögum fer af íbúum og mannlífi í Vestribyggð. I Landnámu
er einungis sagt að sumir hafi farið þangað.2
I Eiríks sögu rauða er þó greint frá því að Þorsteinn sonur Eiríks hafi
búið helmingabúi i Lýsufirði með öðrum Þorsteini og látist þar, ásamt
fleirum, úr sótt sem upp kom í byggðinni. Þessi atburður er sagður hafa
gerst veturinn eftir að hann gerði misheppnaða tilraun til að leita Vín-
lands. Mikill draugagangur varð á bænum í framhaldi af þessum dauðs-
fö]]um. Þorsteinn Eiríksson gekk m.a. aftur og spáði fyrir örlög Guðríðar
Þorbjarnardóttur, eftirlifandi konu sinnar. Hún giftist síðar Þorfinni
Karlsefni og fór með honum til Vínlands og ól þar barn fyrst evrópskra
kvenna.3
Ut frá heimildum er talið að rúmlega 200 norræn býli hafi verið í
Eystribyggð og tæplega 100 býli í Vestribyggð. Þetta er svipað þeim
fjölda fornbýla sem fundist hafa við fornleifaskráningu á Grænlandi.'